Matthew 13
1 And on that day, having departed from the house, Jesus was sitting beside the sea.
Sa araw na iyon ay lumabas ng bahay si Jesus at umupo sa tabi ng dagat.
2 And many multitudes were gathered to him, so as for him (having entered in) to sit in the boat, and all the multitude had stood on the shore.
May napakaraming bilang ng tao ang pumalibot sa kaniya kaya sumakay siya sa isang bangka at umupo doon. Ang lahat ng tao ay tumayo sa dalampasigan.
3 And he spoke many things to them in parables, saying, Behold, the man who sows went forth to sow.
At nagsabi si Jesus sa kanila ng maraming bagay sa pamamagitan ng talinghaga. Kaniyang sinabi, “Masdan ito, isang manghahasik ang lumabas upang maghasik.
4 And as he sowed, some fell by the wayside, and the birds came and devoured them.
Sa kaniyang paghahasik, nahulog ang ilang mga binhi sa tabi ng daan, dumating ang mga ibon at kinain ang mga ito.
5 But others fell upon the rocky places, where they had not much soil, and straightaway they sprang up because they had no depth of soil.
Ang ibang mga binhi naman ay nahulog sa mabatong lupa kung saan kakaunti lamang ang lupa. Ang mga ito ay mabilis na tumubo sapagkat mababaw lamang ang lupa.
6 But when the sun was risen, they were scorched, and because they had no root they withered.
Ngunit nang sumikat na ang araw, ang mga ito ay natuyo dahil wala itong mga ugat, at nalanta ang mga ito.
7 And others fell in the thorns, and the thorns grew up and choked them.
Ang ibang mga binhi ay nahulog sa may mga matitinik na halaman. Lumaki ang mga halamang may tinik at sinakal ang mga ito.
8 But others fell upon the good ground, and yielded fruit, some a hundredfold, some sixty, some thirty.
Ang ibang mga binhi ay nahulog sa mabuting lupa at ang mga ito ay namunga, ang iba ay tig-iisandaan, ang iba ay tig-aanimnapu, at ang iba ay tigtatatlumpu.
9 He who has ears, let him hear.
Ang may taingang pandinig, ay makinig.”
10 And the disciples having come, they said to him, Why do thou speak to them in parables?
Dumating ang mga alagad at sinabi kay Jesus, “Bakit mo kinakausap ang mga tao sa pamamagitan ng mga talinghaga?”
11 And having answered, he said to them, Because it has been given to you to know the mysteries of the kingdom of the heavens, but to those men it has not been given.
Sumagot si Jesus at sinabi sa kanila, “Nabigyan kayo ng pribilehiyo ng pagkaunawa sa mga hiwaga ng kaharian ng langit, ngunit sa kanila ay hindi naibigay.
12 For whoever has, to him will be given, and he will have abundance, but whoever has not, even what he has will be taken away from him.
Dahil kung sinuman ang mayroon na ay higit pang mabibigyan at siya ay magkakaroon ng sagana. Ngunit ang sinuman na wala, kukunin sa kaniya maging ang tanging mayroon siya.
13 Because of this I speak to them in parables, because seeing they see not, and hearing they hear not, nor do they understand.
Kaya kinakausap ko sila sa pamamagitan ng mga talinghaga, sapagkat kahit na sila ay nakakakita, hindi sila tunay na nakakakita. At bagaman nakaririnig sila ay hindi naman sila tunay na nakaririnig, ni hindi sila makaunawa.
14 And in them is fulfilled the prophecy of Isaiah, which says, By hearing ye will hear, and will, no, not understand, and seeing ye will see, and will, no, not perceive.
Sa kanila natupad ang propesiya ni Isaias, na nagsasabi, 'Habang pinakikinggan ay inyong maririnig, ngunit hindi ninyo talaga maintindihan; habang tinitingnan ay inyong nakikita, ngunit hindi ninyo talaga maunawaan.
15 For this people's heart became fat, and their ears hear heavily, and their eyes are shut, lest they should see with their eyes, and hear with their ears, and understand with their heart, and should turn, and I will heal them.
Sapagkat ang puso ng mga taong ito ay naging mapurol, at hirap sila sa pakikinig, at ipinikit nila ang kanilang mga mata upang hindi sila makakita sa kanilang mga mata, o makarinig sa kanilang mga tainga, o makaintindi sa kanilang mga puso, upang sila ay babalik muli at sila ay aking pagagalingin.'
16 But blessed are your eyes, because they see, and your ears, because they hear.
Ngunit pinagpala ang inyong mga mata, sapagkat ang mga ito ay nakakakita; at ang inyong mga tainga, sapagkat ang mga ito ay nakakarinig.
17 For truly I say to you, that many prophets and righteous men longed to see the things that ye see, and did not see them, and to hear the things that ye hear, and did not hear them.
Totoo itong sinasabi ko sa inyo na maraming mga propeta at mga taong matuwid ang ninais na makita ang mga bagay na inyong nakikita, ngunit hindi nila ito nakita. Ninais nila na marinig ang mga bagay na inyong mga naririnig, ngunit hindi nila ito napakinggan.
18 Hear ye then the parable of the man who sows.
Ngayon, makinig kayo sa talinghaga ng manghahasik.
19 Of every man who hears the word of the kingdom, and does not understand it, evil comes, and snatches away what was sown in his heart. This is that which was sown by the wayside.
Kapag mapakinggan ng sinuman ang salita ng kaharian ngunit hindi ito nauunawaan, darating ang masama at nanakawin ang mga binhi na naihasik sa kaniyang puso. Ito ay ang binhi na naihasik sa tabi ng daan.
20 And that which was sown upon the rocky places, this is he who hears the word, and straightaway receiving it with joy,
Siya na naihasik sa mabatong lupa ay siyang nakakarinig sa salita at agad itong tinatanggap nang may galak.
21 yet he has no root in himself, instead it is temporary. And when tribulation or persecution develops because of the word, straightaway he is caused to stumble.
Gayunman wala siyang mga ugat at tumatagal lamang ng panandalian. At kung ang kapighatian at pag-uusig ay dumating dahil sa salita, siya ay agad nadadapa.
22 And that which was sown in the thorns, this is he who hears the word, and the care of this age, and the deceitfulness of wealth, choke the word, and he becomes unfruitful. (aiōn g165)
Siya na naihasik sa may mga matitinik na halaman ay nakaririnig ng salita, ngunit ang pagkabalisa sa mundo at ang panlilinlang ng mga yaman ang siyang sumakal sa salita, at hindi siya namunga. (aiōn g165)
23 But that which was sown upon the good ground, this is he who hears the word, and understands it, who indeed bears fruit, and is productive, some a hundredfold, some sixty, some thirty.
Siya na naihasik sa mabuting lupa ay siyang nakarinig sa salita at nakaunawa dito. Siya ang tunay na namumunga at nagpapayabong nito; ang ilan ay namunga ng tig-iisandaan, ang iba ay tig-aanimnapu, at ang iba ay tig-tatatlumpu.”
24 He set forth another parable to them, saying, The kingdom of the heavens is compared to a man sowing good seed in his field.
Nagkuwento si Jesus ng isa pang talinghaga sa kanila. Sinabi niya, “Ang kaharian ng langit ay tulad ng isang lalaking naghasik ng mabuting binhi sa kaniyang bukid.
25 But while the men slept, his enemy came and sowed tares in the midst of the wheat, and went away.
Ngunit habang tulog ang mga tao, dumating ang kaniyang kaaway at naghasik din ng mga damo kasama ng mga trigo saka umalis.
26 And when the blade sprouted and produced fruit, then the tares also appeared.
Nang sumibol ang mga dahon at namunga ay lumitaw din ang mga damo.
27 But the bondmen of the house-ruler having come, they said to him, Sir, did thou not sow good seed in thy field? From where then does it have tares?
Dumating ang mga tagapaglingkod ng may-ari ng lupa at sinabi sa kaniya, 'Ginoo, hindi ba mabuti ang inihasik mong mga binhi sa iyong bukirin? Papaanong nagkaroon ito ng mga damo?'
28 And he said to them, A hostile man did this. And the bondmen said to him, Do thou desire therefore, after going, we would gather them up?
Sinabi niya sa kanila, 'Ginawa ito ng isang kaaway.' Sinabi ng mga tagapaglingkod sa kaniya, 'Nais mo bang puntahan namin at bunutin ang mga ito?'
29 But he said, No, lest while gathering up the tares, ye uproot the wheat together with them.
Sinabi ng may-ari ng lupa, 'Huwag, sapagkat kapag binunot ninyo ang mga damo, baka mabunot niyo din ang mga trigo kasama nito.
30 Allow both to grow together until the harvest. And at the time of the harvest I will say to the reapers, Gather up first the tares, and bind them in bundles in order to burn them, but gather the wheat into my barn.
Hayaan lang silang parehong lumaki hanggang dumating ang anihan. Sa oras na nang pag-aani ay sasabihin ko sa mga tagapag-ani na, “Unahin ninyong bunutin ang mga damo at bigkisin ang mga ito at inyong sunugin samantalang ang mga trigo naman ay inyong ipunin sa aking kamalig.'””
31 He set forth another parable to them, saying, The kingdom of the heavens is like a grain of mustard plant, which having taken, a man sowed in his field.
Muling nagkuwento si Jesus ng talinghaga sa kanila. Kaniyang sinabi, “Ang kaharian ng langit ay tulad ng binhi ng mustasa na kinuha ng isang tao at inihasik sa kaniyang bukid.
32 Which indeed is smaller than all seeds, but when it is grown, it is greater than the plants, and becomes a tree, so as for the birds of the sky to come and lodge in the branches of it.
Tunay ngang pinakamaliit ang binhing ito sa lahat ng ibang mga binhi. Ngunit nang ito ay lumaki, naging mas malaki ito kaysa sa mga halamang panghardin. Ito ay naging puno kaya ang mga ibon sa himpapawid ay pumunta at namugad sa mga sanga nito.”
33 He spoke another parable to them. The kingdom of the heavens is like leaven, which having taken, a woman hid in three measures of meal until it was all leavened.
Muling nagsabi si Jesus ng talinghaga sa kanila, “Ang kaharian ng langit ay tulad ng isang lebadura na kinuha ng isang babae at inihalo sa tatlong takal ng harina hanggang ito ay umalsa.”
34 Jesus spoke all these things in parables to the multitudes, and he did not speak to them independent of a parable,
Ang lahat ng mga bagay na ito ay sinabi ni Jesus sa mga tao sa pamamagitan ng talinghaga. At kung hindi sa pamamagitan ng talinghaga ay hindi siya nagsalita sa kanila.
35 so that what was spoken through the prophet might be fulfilled, which says, I will open my mouth in parables. I will utter things concealed from the foundation of the world.
Ito ay upang magkatotoo ang mga nasabi sa pamamagitan ng mga propeta noong sinabi niyang, “Bubuksan ko ang aking bibig sa pamamagitan ng talinghaga, sasabihin ko ang mga bagay na naitago buhat nang itatag ang mundo.”
36 Then having sent the multitudes away, Jesus came into the house. And his disciples came to him, saying, Explain to us the parable of the tares of the field.
Pagkatapos ay iniwan ni Jesus ang maraming tao at nagtungo sa isang bahay. Lumapit sa kaniya ang kaniyang mga alagad at sinabi, “Ipaliwanag mo sa amin ang talinghaga ng mga damo sa bukid.”
37 And having answered, he said to them, He who sows the good seed is the Son of man,
Sumagot si Jesus at sinabi, “Ang naghasik ng mabuting buto ay ang Anak ng Tao.
38 and the field is the world, and the good seed, these are the sons of the kingdom, but the tares are the sons of evil.
Ang bukid ay ang mundo; at ang mabuting binhi ay ang mga anak ng kaharian. Ang mga damo ay ang mga anak ng masama,
39 And the enemy who sowed them is the devil, and the harvest is the end of the age, and the reapers are agents. (aiōn g165)
at ang kaaway na naghasik sa kanila ay ang diyablo. Ang pag-aani ay ang katapusan ng mundo at ang mga tagapag-ani ay ang mga anghel. (aiōn g165)
40 As therefore the tares are gathered up and burned in fire, so it will be at the end of this age. (aiōn g165)
Kaya gaya ng mga damo na inipon at sinunog sa apoy, ganun din sa katapusan ng mundo. (aiōn g165)
41 The Son of man will send forth his agents, and they will gather out of his kingdom all the stumbling-blocks, and those doing lawlessness,
Magpapadala ang Anak ng Tao ng kaniyang mga anghel at titipunin nila sa labas ng kaniyang kaharian ang lahat ng bagay na sanhi ng kasalanan at ang mga gumagawa ng masama.
42 and will cast them into the furnace of fire. There will be the weeping and the gnashing of teeth.
Itatapon nila ang mga ito sa pugon ng apoy na kung saan mayroong mga iyakan at nagngangalit na ngipin.
43 Then the righteous will shine forth as the sun in the kingdom of their Father. He who has ears to hear, let him hear.
At ang mga matutuwid na tao ay magliliwanag tulad ng araw sa kaharian ng kanilang Ama. Ang may taingang pandinig ay makinig.
44 Again the kingdom of the heavens is like a treasure hidden in the field, which a man having found, he hid. And from the joy of it, he goes and sells all, as many things as he has, and buys that field.
Ang kaharian ng langit ay tulad sa isang kayamanang nakatago sa bukid. Natagpuan ito ng isang tao at itinago. Sa kaniyang kagalakan ay umalis siya at ibinenta niya lahat ng mayroon siya at binili ang bukid na iyon.
45 Again, the kingdom of the heavens is like a man, a merchant, seeking fine pearls.
Gayun din naman, ang kaharian ng langit ay tulad ng isang mangangalakal na naghahanap ng mga mahahalagang perlas.
46 Who, having found one very valuable pearl, after departing, sold all, as many things as he had, and bought it.
Nang mahanap niya ang isang perlas na may malaking halaga, umalis siya at ibinenta niya lahat ng mayroon siya at binili ito.
47 Again, the kingdom of the heavens is like a net that was cast into the sea, and gathered from every kind,
Gayun din naman, ang kaharian ng langit ay tulad ng isang lambat na inihagis sa dagat at nakahuli ng iba't ibang uri ng lamang dagat.
48 which, when it was full, after dragging to the shore, having sat down, they gathered the good into vessels, but they cast out the useless.
Nang ito ay napuno, hinila ito ng mga mangingisda sa dalampasigan. Pagkatapos ay umupo sila at tinipon ang mga mabuting bagay sa mga lalagyan, ngunit kanilang itinapon ang mga bagay na walang pakinabang.
49 So it will be at the end of the age. The agents will come forth, and separate the bad from among the righteous, (aiōn g165)
Ganito ang mangyayari pagdating ng katapusan ng mundo. Darating ang mga anghel at ihihiwalay ang masama sa mga matuwid. (aiōn g165)
50 and will cast them into the furnace of fire. There will be the weeping and the gnashing of teeth.
Sila ay itatapon nila sa pugon ng apoy na kung saan mayroong mga iyakan at nagngangalit na ngipin.
51 Jesus says to them, Have ye understood all these things? They say to him, Yes, Lord.
Naiintindihan ba ninyo ang lahat ng mga bagay na ito?” Sinabi ng mga alagad sa kaniya, “Oo.”
52 And he said to them, Because of this every scholar who has been instructed in the kingdom of the heavens is like a man, a house-ruler, who brings forth out of his treasure things new and old.
At sinabi ni Jesus sa kanila, “Kaya bawat eskriba na naging alagad ng kaharian ng langit ay katulad ng isang tao na nagmamay-ari ng isang bahay, na naglalabas ng luma at mga bagong bagay mula sa kaniyang kayamanan.”
53 And it came to pass, when Jesus finished these parables, he departed from there.
At nangyari na nang matapos ni Jesus ang mga talinghagang ito ay umalis na siya sa lugar na iyon.
54 And having come into his fatherland he taught them in their synagogue, so as for them to be astonished, and say, From where is this wisdom and powers in this man?
Pagkatapos ay pumasok si Jesus sa kaniyang sariling rehiyon at nagturo sa mga tao sa kanilang mga sinagoga. Ang kinalabasan nito ay namangha sila at sinabi, “Saan kinuha ng taong ito ang kaniyang karunungan at saan nagmula ang mga himalang ito?
55 Is not this the carpenter's son? Is not his mother called Mary, and his brothers, James and Joses and Simon and Judas?
Hindi ba siya ang anak ng karpintero? Hindi ba't si Maria ang kaniyang ina? At ang mga kapatid niya ay sina Santiago, Jose, Simon, at Judas?
56 And his sisters, are they not all near us? From where then are all these things in this man?
At hindi ba ang kaniyang mga kapatid na babae ay kasama din natin? Kaya saan nakuha ng taong ito ang lahat ng mga bagay na ito?”
57 And they were offended by him. But Jesus said to them, A prophet is not without honor, except in his fatherland, and in his house.
Nasaktan sila nang dahil sa kaniya. Ngunit sinabi ni Jesus sa kanila, “Ang propeta ay hindi nawawalan ng karangalan maliban sa kaniyang sariling bansa o sa kaniyang sariling pamilya.”
58 And he did not many mighty works there because of their unbelief.
At hindi siya gumawa ng maraming himala doon dahil sa kawalan nila ng paniniwala.
