Exodus 23
1 Gij zult geen vals gerucht opnemen; en stelt uw hand niet bij den goddeloze, om een getuige tot geweld te zijn.
“You must not spread stories that are lies. You must not help bad people by giving evidence that's malicious.
2 Gij zult de menigte tot boze zaken niet volgen; en gij zult niet spreken in een twistige zaak, dat gij u neigt naar de menigte, om het recht te buigen.
Don't follow the crowd in doing wrong. When you give evidence in a lawsuit, don't corrupt justice by siding with the majority.
3 Ook zult gij den geringe niet voortrekken en zijn twistige zaak.
Don't show favoritism to poor people in their legal cases either.
4 Wanneer gij uw vijands os, of zijn dwalenden ezel, ontmoet, gij zult hem denzelven ganselijk wederbrengen.
If you come across your enemy's ox or donkey that has wandered off, take it back it to him.
5 Wanneer gij uws haters ezel onder zijn last ziet liggen, zult gij dan nalatig zijn, om het uwe te verlaten voor hem? Gij zult het in alle manier met hem verlaten.
If you see the donkey of someone who hates you that has fallen under its load, don't just leave it there. You must stop and help.
6 Gij zult het recht uws armen niet buigen in zijn twistige zaak.
You must not prevent the poor from getting justice in their lawsuits.
7 Zijt verre van valse zaken; en den onschuldige en gerechtige zult gij niet doden; want Ik zal de goddeloze niet rechtvaardigen.
Don't have anything to do with making false accusations. Don't kill the innocent or those who do right, for I won't let the guilty go unpunished.
8 Ook zult gij geen geschenk nemen; want het geschenk verblindt de zienden, en het verkeert de zaak der rechtvaardigen.
Don't accept bribes, for a bribe blinds those who can see, and undermines the evidence of the honest.
9 Gij zult ook den vreemdeling niet onderdrukken; want gij kent het gemoed des vreemdelings, dewijl gij vreemdelingen geweest zijt in Egypteland.
Don't abuse foreigners living among you, since you know very well what it's like to be foreigners, for you were once foreigners in Egypt.
10 Gij zult ook zes jaar uw land bezaaien, en deszelfs inkomst verzamelen;
Six years you are to sow your land and harvest crops,
11 Maar in het zevende zult gij het rusten en stil liggen laten, dat de armen uws volks mogen eten, en het overige daarvan de beesten des velds eten mogen; alzo zult gij ook doen met uw wijngaard, en met uw olijfbomen.
but in the seventh year you are to let it rest and leave it uncultivated, so that poor people may eat what grows naturally from the field and the wild animals can finish what's left. Follow the same procedure for your vineyards and olive groves.
12 Zes dagen zult gij uw werken doen; maar op den zevenden dag zult gij rusten; opdat uw os en uw ezel ruste, en dat de zoon uwer dienstmaagd en de vreemdeling adem scheppe.
You have six days to do your work, but on the seventh day you must stop working, so that your ox and your donkey can rest, and your slaves' families can catch their breath, as well as the foreigners living among you.
13 In alles, wat Ik tot ulieden gezegd heb, zult gij op uw hoede zijn; en den naam van andere goden zult gij niet gedenken; uit uw mond zal hij niet gehoord worden!
Make sure to pay attention to everything I've told you. Don't think to call on the names of other gods—you must not even mention them.
14 Drie reizen in het jaar zult gij Mij feest houden.
Three times every year you are to celebrate a feast dedicated to me.
15 Het feest van de ongezuurde broden zult gij houden; zeven dagen zult gij ongezuurde broden eten (gelijk Ik u geboden heb), ter bestemder tijd in de maand Abib, want in dezelve zijt gij uit Egypte getogen; doch men zal niet ledig voor Mijn aangezicht verschijnen.
You are to observe the Festival of Unleavened Bread as I instructed you. You are to eat bread without yeast for seven days at the appropriate time in the month of Abib, because that was the month you left Egypt. No one can come before me without bringing an offering.
16 En het feest des oogstes, der eerste vruchten van uw arbeid, die gij op het veld gezaaid zult hebben. En het feest der inzameling, op den uitgang des jaars, wanneer gij uw arbeid uit het veld zult ingezameld hebben.
You are also to observe the Festival of Harvest when you present the firstfruits of the produce from what you've sown in the fields. Lastly you are to observe the Festival of Gathering-In the Harvest at the end of the year, when you gather in the harvest of the rest of your crops from the field.
17 Drie malen des jaars zullen al uw mannen voor het aangezicht des Heeren HEEREN verschijnen.
Every Israelite male is to come before the Lord God at these three times every year.
18 Gij zult het bloed Mijns offers met geen gedesemde broden offeren; ook zal het vette Mijns feestes tot op den morgen niet vernachten.
You must not offer the blood of my sacrifices together with anything that contains yeast, and the fat from the offerings presented at my festival must not be left until morning.
19 De eerstelingen der eerste vruchten uws lands zult gij in het huis des HEEREN uws Gods brengen. Gij zult het bokje niet koken in de melk zijner moeder.
Bring the best firstfruits of your crops to the house of the Lord your God. Don't cook a young goat in its mother's milk.
20 Ziet, Ik zende een Engel voor uw aangezicht, om u te behoeden op dezen weg, en om u te brengen tot de plaats, die Ik bereid heb.
Look, I'm sending an angel ahead of you to protect you on the way and to take you to the place I've prepared for you.
21 Hoedt u voor Zijn aangezicht, en weest Zijner stem gehoorzaam, en verbittert Hem niet; want Hij zal ulieder overtredingen niet vergeven; want Mijn Naam is in het binnenste van Hem.
Make sure you pay attention to him and do what he says. Don't oppose him, because he won't forgive rebellion, for he carries my authority.
22 Maar zo gij Zijner stem naarstiglijk gehoorzaamt, en doet al wat Ik spreken zal, zo zal Ik uwer vijanden vijand, en uwer wederpartijders wederpartij zijn.
However, if you listen to him carefully, and do everything that I tell you, then I will be an enemy to your enemies and I will fight those who fight against you.
23 Want Mijn Engel zal voor uw aangezicht gaan, en Hij zal u inbrengen tot de Amorieten, en Hethieten, en Ferezieten, en Kanaanieten, Hevieten, en Jebusieten; en Ik zal hen verdelgen.
For my angel will go ahead of you and take you into the land of the Amorites, Hittites, Perizzites, Canaanites, Hivites, and Jebusites, and I will wipe them out.
24 Gij zult u voor hun goden niet buigen, noch hen dienen; ook zult gij naar hun werken niet doen; maar gij zult ze geheel afbreken, en hun opgerichte beelden ganselijk vermorzelen.
You must not bow down to their gods or worship them or follow their pagan practices. No, you must demolish their idols and smash their sacred pillars into pieces.
25 En gij zult den HEERE uw God dienen, zo zal Hij uw brood en uw water zegenen; en Ik zal de krankheden uit het midden van u weren.
You are to worship the Lord your God, and he will bless your food and water. I will make sure none of you fall sick.
26 Er zal geen misdrachtige, noch onvruchtbare in uw land zijn; Ik zal het getal uwer dagen vervullen.
No woman will have a miscarriage or be without children. I will make sure you live long lives.
27 Ik zal Mijn schrik voor uw aangezicht zenden, en al het volk, tot hetwelk gij komt, versaagd maken; en Ik zal maken, dat al uw vijanden u den nek toekeren.
I will send terror about me ahead of you which will throw every nation you meet into panic. I will make all your enemies turn and run away.
28 Ik zal ook horzelen voor uw aangezicht zenden; die zullen van voor uw aangezicht uitstoten de Hevieten, de Kanaanieten en de Hethieten.
I will send hornets ahead of you to drive out before you the Hivites and Canaanites and Hittites.
29 Ik zal hen in een jaar van uw aangezicht niet uitstoten, opdat het land niet woest worde, en het wild gedierte boven u niet vermenigvuldigd worde.
I will not drive them out in just one year, because the land would become desolate and you would have to deal with increased numbers of wild animals.
30 Ik zal hen allengskens van uw aangezicht uitstoten, totdat gij gewassen zijt en het land erft.
Bit by bit I will drive them out ahead of you, until there are enough of you to take possession of the land.
31 En Ik zal uw landpalen zetten van de zee Suf tot aan de zee der Filistijnen, en van de woestijn tot aan de rivier; want Ik zal de inwoners van dat land in uw hand geven, dat gij hen voor uw aangezicht uitstoot.
I will fix your borders from the Red Sea to the Sea of the Philistines, and from the desert to the Euphrates River. I will hand the inhabitants of the land over to you, and you will drive them out.
32 Gij zult met hen, noch met hun goden, een verbond maken.
You must not make any agreement with them or with their gods.
33 Zij zullen in uw land niet wonen, opdat zij u tegen Mij niet doen zondigen; indien gij hun goden dient, het zal u voorzeker tot een valstrik zijn.
They must not be allowed to stay in your land, otherwise they will lead you to sin against me. For if you worship their gods, they will definitely become a trap for you.”
