Spreuken 3
1 Mijn zoon! vergeet mijn wet niet, maar uw hart beware mijn geboden.
My son, don't forget my instructions. Always keep my commands in mind.
2 Want langheid van dagen, en jaren van leven, en vrede zullen zij u vermeerderen.
Then you will live a long time, and have a full life.
3 Dat de goedertierenheid en de trouw u niet verlaten; bind ze aan uw hals, schrijf zij op de tafel uws harten.
Hold on to kindness and truth. Tie them around your neck; write them in your mind.
4 En vind gunst en goed verstand, in de ogen Gods en der mensen.
That way you'll gain a good reputation and be appreciated by both God and people.
5 Vertrouw op den HEERE met uw ganse hart, en steun op uw verstand niet.
Put your trust totally in the Lord—don't rely on what you think you know!
6 Ken Hem in al uw wegen, en Hij zal uw paden recht maken.
Remember him in everything you do, and he'll show you the right way.
7 Zijt niet wijs in uw ogen; vrees den HEERE, en wijk van het kwade.
Don't think you're wise—respect God and avoid evil.
8 Het zal een medicijn voor uw navel zijn, en een bevochtiging voor uw beenderen.
Then you will have healed and be made strong.
9 Vereer den HEERE van uw goed, en van de eerstelingen al uwer inkomsten;
Honor the Lord with your wealth and with the firstfruits of all the crops you grow.
10 Zo zullen uw schuren met overvloed vervuld worden, en uw perskuipen van most overlopen.
Then your barns will be filled with produce, and your vats will overflow with new wine.
11 Mijn zoon! verwerp de tucht des HEEREN niet, en wees niet verdrietig over Zijn kastijding;
My son, don't reject the Lord's discipline or resent it when he corrects you,
12 Want de HEERE kastijdt dengene, dien Hij liefheeft, ja, gelijk een vader den zoon, in denwelken hij een welbehagen heeft.
for the Lord corrects those he loves, as a father corrects a son who pleases him.
13 Welgelukzalig is de mens, die wijsheid vindt, en de mens, die verstandigheid voortbrengt!
Happy are those who find wisdom and gain understanding,
14 Want haar koophandel is beter dan de koophandel van zilver, en haar inkomst dan het uitgegraven goud.
for wisdom is worth more than silver, and pays better than gold.
15 Zij is kostelijker dan robijnen; en al wat u lusten mag, is met haar niet te vergelijken.
She is more valuable than rubies—everything you could ever want just doesn't compare!
16 Langheid der dagen is in haar rechterhand, in haar linkerhand rijkdom en eer.
She offers long life in one hand, and riches and honor in the other.
17 Haar wegen zijn wegen der liefelijkheid, en al haar paden vrede.
She brings true happiness, and leads to peaceful prosperity.
18 Zij is een boom des levens dengenen, die ze aangrijpen, en elkeen, die ze vast houdt, wordt gelukzalig.
Wisdom is a tree of life to everyone who embraces her, blessing those who accept her.
19 De HEERE heeft de aarde door wijsheid gegrond, de hemelen door verstandigheid bereid.
It was through wisdom that the Lord created the earth, and through understanding he set the heavens in place.
20 Door Zijn wetenschap zijn de afgronden gekloofd, en de wolken druipen dauw.
It was through his knowledge the waters of the deep were broken open, and the clouds sent down the dew.
21 Mijn zoon! laat ze niet afwijken van uw ogen; bewaar de bestendige wijsheid en bedachtzaamheid.
My son, hold on to good judgment and wise decisions—don't let them out of your sight,
22 Want zij zullen het leven voor uw ziel zijn, en een aangenaamheid voor uw hals.
for they will be life to you, and an ornament for your neck.
23 Dan zult gij uw weg zeker wandelen, en gij zult uw voet niet stoten.
You will be able to walk confidently on your way, and you won't trip up.
24 Zo gij nederligt, zult gij niet schrikken; maar gij zult nederliggen en uw slaap zal zoet wezen.
When you rest, you won't be afraid; when you lie down, your sleep will be sweet.
25 Vrees niet voor haastigen schrik, noch voor de verwoesting der goddelozen, als zij komt.
You won't be afraid of a sudden panic, or of disasters that hit the wicked,
26 Want de HEERE zal met uw hoop wezen, en Hij zal uw voet bewaren van gevangen te worden.
for the Lord will be the one you can trust in, and he will prevent you being caught in a trap.
27 Onthoud het goed van zijn meesters niet, als het in het vermogen uwer hand is te doen.
Don't hold back good from those who deserve it when it's something you have the power to do.
28 Zeg niet tot uw naaste: Ga heen, en kom weder, en morgen zal ik geven, dewijl het bij u is.
Don't tell your neighbor, “Go away. Come back tomorrow and then I'll give it to you,” when you've already got it.
29 Smeed geen kwaad tegen uw naaste, aangezien hij met vertrouwen bij u woont.
Don't plan to harm your neighbor who lives nearby and trusts you.
30 Twist met een mens niet zonder oorzaak, zo hij u geen kwaad gedaan heeft.
Don't quarrel with anybody for no reason, when they haven't done anything to hurt you.
31 Zijt niet nijdig over een man des gewelds, en verkies geen van zijn wegen.
Don't be jealous of violent people—don't choose to follow their example!
32 Want de afwijker is den HEERE een gruwel; maar Zijn verborgenheid is met den oprechte.
For the Lord hates deceitful people, but he is a friend to those who do what is good.
33 De vloek des HEEREN is in het huis des goddelozen; maar de woning der rechtvaardigen zal Hij zegenen.
The houses of the wicked are cursed by the Lord, but he blesses the homes of those who live right.
34 Zekerlijk, de spotters zal Hij bespotten, maar den zachtmoedigen zal Hij genade geven.
He mocks those who mock, but he is kind to the humble.
35 De wijzen zullen eer beerven; maar elk een der zotten neemt schande op zich.
The wise will receive honor, but fools are held up in disgrace.
