Spreuken 23
1 Als gij aangezeten zult zijn om met een heerser te eten, zo zult gij scherpelijk letten op dengene, die voor uw aangezicht is.
When you sit down to dine with a ruler, consider carefully what is set before you,
2 En zet een mes aan uw keel, indien gij een gulzig mens zijt;
and put a knife to your throat if you possess a great appetite.
3 Laat u niet gelusten zijner smakelijke spijzen, want het is een leugenachtig brood.
Do not crave his delicacies, for that food is deceptive.
4 Vermoei u niet om rijk te worden; sta af van uw vernuft.
Do not wear yourself out to get rich; be wise enough to restrain yourself.
5 Zult gij uw ogen laten vliegen op hetgeen niets is? Want het zal zich gewisselijk vleugelen maken gelijk een arend, die naar den hemel vliegt.
When you glance at wealth, it disappears, for it makes wings for itself and flies like an eagle to the sky.
6 Eet het brood niet desgenen, die boos is van oog, en wees niet belust op zijn smakelijke spijzen;
Do not eat the bread of a stingy man, and do not crave his delicacies;
7 Want gelijk hij bedacht heeft in zijn ziel, alzo zal hij tot u zeggen: Eet en drink! maar zijn hart is niet met u;
for he is keeping track, inwardly counting the cost. “Eat and drink,” he says to you, but his heart is not with you.
8 Uw bete, die gij gegeten hebt, zoudt gij uitspuwen; en gij zoudt uw liefelijke woorden verderven.
You will vomit up what little you have eaten and waste your pleasant words.
9 Spreek niet voor het oor van een zot, want hij zou het verstand uwer woorden verachten.
Do not speak to a fool, for he will despise the wisdom of your words.
10 Zet de oude palen niet terug; en kom op de akkers der wezen niet;
Do not move an ancient boundary stone or encroach on the fields of the fatherless,
11 Want hun Verlosser is sterk; Die zal hun twistzaak tegen u twisten.
for their Redeemer is strong; He will take up their case against you.
12 Begeef uw hart tot de tucht, en uw oren tot de redenen der wetenschap.
Apply your heart to instruction and your ears to words of knowledge.
13 Weer de tucht van den jongen niet; als gij hem met de roede zult slaan, zal hij niet sterven.
Do not withhold discipline from a child; although you strike him with a rod, he will not die.
Strike him with a rod, and you will deliver his soul from Sheol. (Sheol h7585)
15 Mijn zoon! zo uw hart wijs is, mijn hart zal blijde zijn, ja, ik.
My son, if your heart is wise, my own heart will indeed rejoice.
16 En mijn nieren zullen van vreugde opspringen, als uw lippen billijkheden spreken zullen.
My inmost being will rejoice when your lips speak what is right.
17 Uw hart zij niet nijdig over de zondaren; maar zijt te allen dage in de vreze des HEEREN.
Do not let your heart envy sinners, but always continue in the fear of the LORD.
18 Want zekerlijk, er is een beloning; en uw verwachting zal niet afgesneden worden.
For surely there is a future, and your hope will not be cut off.
19 Hoor gij, mijn zoon! en word wijs, en richt uw hart op den weg.
Listen, my son, and be wise, and guide your heart on the right course.
20 Zijt niet onder de wijnzuipers, noch onder de vleesvreters;
Do not join those who drink too much wine or gorge themselves on meat.
21 Want een zuiper en vraat zal arm worden; en de sluimering doet verscheurde klederen dragen.
For the drunkard and the glutton will come to poverty, and drowsiness will clothe them in rags.
22 Hoor naar uw vader, die u gewonnen heeft; en veracht uw moeder niet, als zij oud geworden is.
Listen to your father who gave you life, and do not despise your mother when she is old.
23 Koop de waarheid, en verkoop ze niet, mitsgaders wijsheid, en tucht, en verstand.
Invest in truth and never sell it— in wisdom and instruction and understanding.
24 De vader des rechtvaardigen zal zich zeer verheugen; en die een wijzen zoon gewint, zal zich over hem verblijden.
The father of a righteous man will greatly rejoice, and he who fathers a wise son will delight in him.
25 Laat uw vader zich verblijden, ook uw moeder; en laat haar zich verheugen, die u gebaard heeft.
May your father and mother be glad, and may she who gave you birth rejoice!
26 Mijn zoon! geef mij uw hart, en laat uw ogen mijn wegen bewaren.
My son, give me your heart, and let your eyes delight in my ways.
27 Want een hoer is een diepe gracht, en een vreemde vrouw is een enge put.
For a prostitute is a deep pit, and an adulteress is a narrow well.
28 Ook loert zij als een rover; en zij vermenigvuldigt de trouwelozen onder de mensen.
Like a robber she lies in wait and multiplies the faithless among men.
29 Bij wien is wee? bij wien och arme? bij wien gekijf? bij wien het beklag? bij wien wonden zonder oorzaak? bij wien de roodheid der ogen?
Who has woe? Who has sorrow? Who has contentions? Who has complaints? Who has needless wounds? Who has bloodshot eyes?
30 Bij degenen, die bij den wijn vertoeven; bij degenen, die komen om gemengden drank na te zoeken.
Those who linger over wine, who go to taste mixed drinks.
31 Zie den wijn niet aan, als hij zich rood vertoont, als hij in den beker zijn verve geeft, als hij recht opgaat;
Do not gaze at wine while it is red, when it sparkles in the cup and goes down smoothly.
32 In zijn einde zal hij als een slang bijten, en steken als een adder.
In the end it bites like a snake and stings like a viper.
33 Uw ogen zullen naar vreemde vrouwen zien, en uw hart zal verkeerdheden spreken.
Your eyes will see strange things, and your mind will utter perversities.
34 En gij zult zijn, gelijk een, die in het hart van de zee slaapt; en gelijk een, die in het opperste van den mast slaapt.
You will be like one sleeping on the high seas or lying on the top of a mast:
35 Men heeft mij geslagen, zult gij zeggen, ik ben niet ziek geweest; men heeft mij gebeukt, ik heb het niet gevoeld; wanneer zal ik opwaken? Ik zal hem nog meer zoeken!
“They struck me, but I feel no pain! They beat me, but I did not know it! When can I wake up to search for another drink?”
