Prediker 8
1 Wie is gelijk de wijze, en wie weet de uitlegging der dingen? De wijsheid der mensen verlicht zijn aangezicht, en de stuursheid zijns aangezichts wordt daardoor veranderd.
[I will tell you about] those who are truly wise [RHQ] with the result that they can explain why everything happens. Being wise enables people to be happy [MTY] and enables them to smile.
2 Ik zeg: Neem acht op den mond des konings; doch naar de gelegenheid van den eed Gods.
You solemnly promised God that you would obey what the king commands, so do that.
3 Haast u niet weg te gaan van zijn aangezicht; blijf niet staande in een kwade zaak; want al wat hem lust, doet hij.
Do not quickly disobey the king. And do not join those who want to rebel against him, because the king will do what he wants to do.
4 Waar het woord des konings is, daar is heerschappij; en wie zal tot hem zeggen: Wat doet gij?
We need to obey what the king says more than we need to obey what anyone else says; no one can say to the king, “(Why are you doing that?/You should not be doing that.) [RHQ]”
5 Wie het gebod onderhoudt, zal niets kwaads gewaar worden; en het hart eens wijzen zal tijd en wijze weten.
If you obey what the king commands, he will not harm you. [So] be wise, and know the correct/right time to do things and the right way to do them.
6 Want een ieder voornemen heeft tijd en wijze, dewijl het kwaad des mensen veel is over hem.
Although people experience many troubles/difficulties, there is a right/correct time to do things, and there is a right/correct way [to do them].
7 Want hij weet niet, wat er geschieden zal; want wie zal het hem te kennen geven, wanneer het geschieden zal?
No one knows what will happen in the future, so there is no one [RHQ] who can tell us what is going to happen.
8 Er is geen mens, die heerschappij heeft over den geest, om den geest in te houden; en hij heeft geen heerschappij over den dag des doods; ook geen geweer in dezen strijd; ook zal de goddeloosheid haar meesters niet verlossen.
We cannot control the wind, and we cannot control when we will die. Soldiers are not permitted to go home during a battle, and evil people will not be saved by [doing what is] evil.
9 Dit alles heb ik gezien, toen ik mijn hart begaf tot alle werk, dat onder de zon geschiedt: er is een tijd, dat de ene mens over den anderen mens heerst, hem ten kwade.
I thought about all those things, and I thought about all [HYP] the other things that happen on this earth. I saw that [sometimes] people cause those whom they control to suffer.
10 Alzo heb ik ook gezien de goddelozen, die begraven waren, en degenen, die kwamen, en uit de plaats des Heiligen gingen, die werden vergeten in die stad, in dewelke zij recht gedaan hadden. Dit is ook ijdelheid.
I also saw that [sometimes] after evil [people] die, they are highly honored at their funerals by the people in the cities where they had done [evil] deeds. It seemed to be difficult to understand why that happens.
11 Omdat niet haastelijk het oordeel over de boze daad geschiedt, daarom is het hart van de kinderen der mensen in hen vol om kwaad te doen.
If evil people are not immediately punished, it causes [other] people [SYN] to [also] want to do evil things.
12 Hoewel een zondaar honderd maal kwaad doet, en God hem de dagen verlengt; zo weet ik toch, dat het dien zal welgaan, die God vrezen, die voor Zijn aangezicht vrezen.
But even if sinful people commit 100 crimes, and [even if they] live for a long time, I know that things will go better for those who greatly respect and revere God.
13 Maar den goddeloze zal het niet welgaan, en hij zal de dagen niet verlengen; hij zal zijn gelijk een schaduw, omdat hij voor Gods aangezicht niet vreest.
[I also know] that things will not go well go for those who are evil, because they do not revere God. Shadows [do not last a long time]. Similarly [SIM], evil people will not live a long time.
14 Er is nog een ijdelheid, die op aarde geschiedt: dat er zijn rechtvaardigen, dien het wedervaart naar het werk der goddelozen, en er zijn goddelozen, dien het wedervaart naar het werk der rechtvaardigen. Ik zeg, dat dit ook ijdelheid is.
Another thing that [sometimes] happens on this earth is that bad things happen to righteous people, and good things happen to evil people. It is difficult to understand why that happens.
15 Daarom prees ik de blijdschap, dewijl de mens niets beters heeft onder de zon, dan te eten, en te drinken, en blijde te zijn; want dat zal hem aankleven van zijn arbeid, de dagen zijns levens, die hem God geeft onder de zon.
[So] I decided that I would recommend that people be happy while they are alive, because the best thing that people can do here on this earth is to eat and drink and be happy. Enjoying doing those things will help people while they do their work, all the time that God has given to them to remain alive here on the earth.
16 Als ik mijn hart begaf, om wijsheid te weten, en om aan te zien de bezigheid, die op de aarde geschiedt, dat men ook, des daags of des nachts, den slaap niet ziet met zijne ogen;
I thought about being wise and about people who work very hard, working day and night and not taking time to sleep.
17 Toen zag ik al het werk Gods, dat de mens niet kan uitvinden, het werk, dat onder de zon geschiedt, om hetwelk een mens arbeidt om te zoeken, maar hij zal het niet uitvinden; ja, indien ook een wijze zeide, dat hij het zou weten, zo zal hij het toch niet kunnen uitvinden.
Then I thought about everything [HYP] that God has done, and I realized that no one can understand everything that happens here on this earth. Truly, people are not able to fully understand everything [that God understands], even if they try hard to do that. Even if wise people claim that they understand it all, they cannot.
