Handelingen 4

1 En terwijl zij tot het volk spraken, kwamen daarover tot hen de priesters, en de hoofdman des tempels, en de Sadduceen;

Leleꞌ naa, Petrus no Yohanis feꞌe ola-olaꞌ ro atahori naa ra, te atahori moko-moko baꞌube rema. Sira, malangga agama Yahudi ma malangga mana manea Ume Hule-Oꞌe Huuꞌ a, no atahori mia partei agama Saduki. Ara rema fo ramue Petrus no Yohanis.

2 Zeer ontevreden zijnde, omdat zij het volk leerden, en verkondigden in Jezus de opstanding uit de doden.

Ara ramanasa, huu Petrus no Yohanis hii rafadꞌe basa atahori ra oi, “Yesus nasodꞌa baliꞌ mia mamate na ena! No naa, Ana soi dalaꞌ fee atahori mates ra fo rasodꞌa baliꞌ.”

3 En zij sloegen de handen aan hen, en zetten ze in bewaring tot den anderen dag; want het was nu avond.

De ara parenda sira atahori nara reu humu ruꞌa se. Te huu, relo a naeꞌ a tena, de ara tao ruꞌa se bui rala reu. Fo mbila fefetu na, dei fo ara nggero dedꞌeat naa.

4 En velen van degenen, die het woord gehoord hadden, geloofden; en het getal der mannen werd omtrent vijf duizend.

Te mia atahori mana hii rena Yesus dedenu nara, atahori naeꞌ rataa oi, saa fo sira ranoriꞌ naa, memaꞌ ndaa. Naa de, atahori nara boe ramaheta losa akaꞌ a touꞌ ra o rifon lima ena.

5 En het geschiedde des anderen daags, dat hun oversten en ouderlingen en Schriftgeleerden te Jeruzalem vergaderden;

Mbilaꞌ neu boe ma, atahori monaen Yahudi ra raꞌabꞌue mia Yerusalem. Naeni, malangga ra, lasi adat, ro meser agama Yahudi ra.

6 En Annas, de hogepriester, en Kajafas, en Johannes, en Alexander, en zovele er van het hogepriesterlijk geslacht waren.

Malangga monaen agama Yahudi a sia na boe. Nara na Hanas. Atahori monaen feaꞌ ra, Kayafas, Yohanis, Aleksander, no malangga monaen a bobꞌonggi fea nara o sia naa boe.

7 En als zij hen in het midden gesteld hadden, vraagden zij: Door wat kracht, of door wat naam hebt gijlieden dit gedaan?

Basa se masoꞌ ma, ara parenda atahori reu haꞌi Petrus no Yohanis, fo rema rataa sia malangga naa ra. Ruꞌa se masoꞌ ma, ara ratane oi, “Taꞌo bee de hei miꞌihahaiꞌ atahori kekoꞌ naa? Hei pake se koasa na? Se fee hei isin de mimbirani tao taꞌo naa?”

8 Toen zeide Petrus, vervuld zijnde met den Heiligen Geest, tot hen: Gij oversten des volks, en gij ouderlingen van Israel!

Basa ma Lamatualain Dula-dale Na tao nambarani Petrus de nataa oi, “Ama nggare! Amaꞌ se mana dadꞌi atahori monaen ma lasi-lasi adat Israꞌel! Afiꞌ miminasa mete ma hai bingun mbei.

9 Alzo wij heden rechterlijk onderzocht worden over de weldaad aan een krank mens geschied, waardoor hij gezond geworden is;

Onaꞌ a amaꞌ se mae midꞌedꞌea mo hai, huu hai tulun mihaiꞌ atahori kekoꞌ esa. Boe ma mitane hai pake se koasa na?

10 Zo zij u allen kennelijk, en het ganse volk Israel, dat door den Naam van Jezus Christus, den Nazarener, Dien gij gekruist hebt, Welken God van de doden heeft opgewekt, door Hem, zeg ik, staat deze hier voor u gezond.

Dadꞌi au ae utaa taꞌo ia: Amaꞌ se feꞌe misinedꞌa atahori Nasaret fo nara na, Yesus. Naeni Kristus, fo Lamatuaꞌ dudꞌu memaꞌ mia dalahulu na. Te amaꞌ se mbaku misa E sia hau ngganggeꞌ. Te Lamatualain fee Ne nasodꞌa baliꞌ mia mamate na. Au nau amaꞌ se ro basa atahori Israꞌel bubꞌuluꞌ, te hai mihaiꞌ atahori kekoꞌ a pake Yesus koasa na.

11 Deze is de Steen, Die van u, de bouwlieden, veracht is, Welke tot een hoofd des hoeks geworden is.

Yesus ia, ara suraꞌ memaꞌ sia Lamatualain susura na oi, ‘Hambu fatu esa fo tukan ra nggari hendi e; te ia naa, fatu a dadꞌi fatu netehuuꞌ.’

12 En de zaligheid is in geen Anderen; want er is ook onder den hemel geen andere Naam, Die onder de mensen gegeven is, door Welken wij moeten zalig worden.

Sia ndule raefafoꞌ, Lamatualain nda soi dala feaꞌ fee masodꞌaꞌ neu hita sala nara sa. Akaꞌ a dalaꞌ esa. Naeni, Yesus. Mete ma nda Eni sa na, nda hambu atahori esa fee masodꞌaꞌ neu hita saꞌ boe.”

13 Zij nu, ziende de vrijmoedigheid van Petrus en Johannes, en vernemende, dat zij ongeleerde en slechte mensen waren, verwonderden zich, en kenden hen, dat zij met Jezus geweest waren.

Atahori mana endoꞌ sia naa ra bubꞌuluꞌ oi Petrus no Yohanis, atahori anadiki onaꞌ atahori nda baca ma suraꞌ rahine sa. Ara titindindiꞌ a neu ruꞌa se mbarani nara, huu ruꞌa se olaꞌ nda raꞌafuniꞌ sa. Lenaꞌ fai, ara bubꞌuluꞌ ruꞌa se eiꞌ esa ro Yesus.

14 En ziende den mens bij hen staan, die genezen was, hadden zij niets daartegen te zeggen.

Naa de bafa nara raꞌateme losa nda bisa olaꞌ naeꞌ sa, huu atahori mana hai mia keko na o nambariiꞌ sia mata nara boe.

15 En hun geboden hebbende uit te gaan buiten den raad, overlegden zij met elkander,

Basa naa ma, ara denu ruꞌa se oi, “Hei dea mi dei.” Boe ma ara ola-olaꞌ fo sangga dalaꞌ.

16 Zeggende: Wat zullen wij dezen mensen doen? Want dat er een bekend teken door hen geschied is, is openbaar aan allen, die te Jeruzalem wonen, en wij kunnen het niet loochenen.

Rae, “Toronoo nggare! Hita tao taꞌo bee neu atahori rua ia ra? Basa atahori sia Yerusalem bubꞌuluꞌ rae sira tao mana dadꞌi ia. Hita tafaniiꞌ saa fai, te butin sia ena na.

17 Maar opdat het niet meer en meer onder het volk verspreid worde, laat ons hen scherpelijk dreigen, dat zij niet meer tot enig mens in dezen Naam spreken.

Malole lenaꞌ ata sangga dalaꞌ, fo dedꞌeat ia afiꞌ sudꞌi nenedꞌuit sia bee-bꞌee. Ata taꞌatatauꞌ ruꞌa se, fo ara afiꞌ ranori seluꞌ Yesus dala masodꞌa Na. Mete ma ara nda nau rena sa, naa rahine neuꞌ ena!”

18 En als zij hen geroepen hadden, zeiden zij hun aan, dat zij ganselijk niet zouden spreken, noch leren, in den Naam van Jezus.

Basa ma ara roꞌe ruꞌa se masoꞌ, de rafadꞌe rae, “Besa-bꞌesa e! Hei onaꞌ minori soꞌal Yesus fai!”.

19 Maar Petrus en Johannes, antwoordende, zeiden tot hen: Oordeelt gij, of het recht is voor God, ulieden meer te horen dan God.

Te Petrus no Yohanis rataa rae, “Sobꞌa amaꞌ se dudꞌuꞌa ao mara. Bee malole lenaꞌ? Tungga amaꞌ se parenda na, do, tungga Lamatualain?

20 Want wij kunnen niet laten te spreken, hetgeen wij gezien en gehoord hebben.

Hai mita ma rena dalaꞌ naeꞌ. Taꞌo bee de hai afiꞌ mifadꞌe atahori laen!”

21 Maar zij dreigden hen nog meer, en lieten ze gaan, niets vindende, hoe zij hen straffen zouden, om des volks wil; want zij verheerlijkten allen God over hetgeen er geschied was.

Petrus no Yohanis rataa basa taꞌo naa, te atahori mana nggero dedꞌeat naa, ai seluꞌ se. Boe ma ara mboꞌi ruaꞌ se, huu nda ritaꞌ rae nggero se taꞌo bee saꞌ boe. Ara o ramatau, afiꞌ losa atahori mana sia dꞌeaꞌ ra fela ramue. Te atahori naeꞌ sia deaꞌ koa-kio Lamatualain, huu atahori kekoꞌ a hai ena.

22 Want de mens was meer dan veertig jaren oud, aan welken dit teken der genezing geschied was.

(Atahori kekoꞌ naa, doidꞌoso too haa nulu lena, dei de feꞌe laoꞌ nala na.)

23 En zij, losgelaten zijnde, kwamen tot de hunnen, en verkondigden al wat de overpriesters en de ouderlingen tot hen gezegd hadden.

Ara mboꞌi Petrus no Yohanis, ma ruꞌa se baliꞌ risiꞌ nonoo nara. Ara dui rae malangga agama ra ro lasi-lasi adat ra ai se ena.

24 En als dezen dat hoorden, hieven zij eendrachtelijk hun stem op tot God, en zeiden: Heere! Gij zijt de God, Die gemaakt hebt den hemel, en de aarde, en de zee, en alle dingen, die in dezelve zijn.

Boe ma, nonoo nara basa se, raꞌabꞌue ralaꞌ esa de hule-oꞌe rae, “Lamatualain mana naena koasa monaeꞌ. Amaꞌ mana naꞌadadadꞌiꞌ lalai no raefafoꞌ, no basa isi na.

25 Die door den mond van David Uw knecht, gezegd hebt: Waarom woeden de heidenen, en hebben de volken ijdele dingen bedacht?

Dalahulu na, Amaꞌ Dula-dale Meumare Na pake baꞌi Daud dadꞌi mana ola-olaꞌ Na. Ana nafadꞌe memaꞌ nae, dei fo atahori labꞌan Yesus. Ma ana suraꞌ, nae: ‘Atahori mia nusa feaꞌ ra ramanasa huu dedꞌea anin; Ara tao leli ena, huu dedꞌeat mana nda naꞌena huu-tonggoꞌ sa.

26 De koningen der aarde zijn te zamen opgestaan, en de oversten zijn bijeenvergaderd tegen den Heere, en tegen Zijn Gezalfde.

Mane raefafoꞌ ra raꞌabꞌue fo reu ratati labꞌan Lamatualain; ma malangga ra sangga dalaꞌ fo reu labꞌan Lamatualain no Kristus, Atahori fo Lamatualain dudꞌu mia doo na neu.’

27 Want in der waarheid zijn vergaderd tegen Uw heilig Kind Jezus, Welken Gij gezalfd hebt, beiden Herodes en Pontius Pilatus, met de heidenen en de volken Israels;

Saa fo baꞌi Daud suraꞌ basaꞌ a, ia naa dadꞌi ena. Dalahulu na, sosoa na feꞌe sambu-sambu, te ia naa manggareloꞌ ena. Memaꞌ sia ia, mane Herodes no hofernor Pontius Pilatus raꞌabꞌue ro hai atahori lasi-lasi nara mia Israꞌel, ma nusa feaꞌ ra malangga nara. Basa se raꞌabꞌue rala haraꞌ esa fo labꞌan Yesus, fo Amaꞌ dudꞌu memaꞌ a.

28 Om te doen al wat Uw hand en Uw raad te voren bepaald had, dat geschieden zou.

Ia naa, hai mihine basa naa nandaa no Amaꞌ hihii-nanau na, tungga sa fo Amaꞌ naꞌetuꞌ mia doo na neu.

29 En nu dan, Heere, zie op hun dreigingen, en geef Uw dienstknechten met alle vrijmoedigheid Uw woord te spreken;

Ia naa, mete sobꞌa, te ara raꞌatatataaꞌ tao hai mimitau. Dadꞌi Amaꞌ fee hai mimbirani. Fo hai mi mifadꞌe atahori ra sia bee-bꞌee, Amaꞌ Dudꞌui Malole Na soꞌal Yesus. No hai afiꞌ mimitau saa saꞌ boe.

30 Daarin, dat Gij Uw hand uitstrekt tot genezing, en dat tekenen en wonderen geschieden door den Naam van Uw heilig Kind Jezus.

Hai moꞌe Amaꞌ fee koasa, fo hai mihaiꞌ atahori mamahedꞌiꞌ ra. Ma tao mana dadꞌiꞌ ra fo atahori bubꞌuluꞌ koasa naa, memaꞌ nema mia Atahori Meumare fo Amaꞌ denu, naeni Yesus. Lamatualain, hai hule-oꞌe ma akaꞌ a ia ena.”

31 En als zij gebeden hadden, werd de plaats, in welke zij vergaderd waren, bewogen. En zij werden allen vervuld met den Heiligen Geest, en spraken het Woord Gods met vrijmoedigheid.

Ara hule-oꞌe ma, ume fo ara raꞌabꞌue siaꞌ naa, nanggongga. Boe ma Lamatualain Dula-dale Meumare Na, dai basa se. Basa de, ara dea reu rafadꞌe Lamatualain Dudꞌui Malole Na, no nda bambi-bambi sa.

32 En de menigte van degenen, die geloofden, was een hart en een ziel; en niemand zeide, dat iets van hetgeen hij had, zijn eigen ware, maar alle dingen waren hun gemeen.

Basa boe ma, basa atahori mana mamahere Yesus ra, ralaꞌ esa, ma rasodꞌa no susueꞌ. Nda hambu manadeꞌuꞌ sa, ma ara hii fee saa-saa neu feaꞌ ra. Esa-esaꞌ ator sudꞌi a saa nara, fo pake raꞌabꞌue.

33 En de apostelen gaven met grote kracht getuigenis van de opstanding van den Heere Jezus; en er was grote genade over hen allen.

Basa ma Lamatualain fee koasa neu dedenu nara, fo rafadꞌe atahori oi Lamatuaꞌ Yesus nasodꞌa baliꞌ ena. Huu sira rita no mata nara ena. Basa ma Lamatualain fee papala-babꞌanggiꞌ lenaꞌ seli neu se.

34 Want er was ook niemand onder hen, die gebrek had; want zovelen als er bezitters waren van landen of huizen, die verkochten zij, en brachten den prijs der verkochte goederen, en legden dien aan de voeten der apostelen.

Hambu atahori mia sira e, seo rae no ume nara, ma fee doi na neu Lamatuaꞌ dedenu Nara. De ara pake tulu-fali neu atahori naeꞌ parlu na. Naa de, ara nda toꞌa-taa saa saꞌ boe.

35 En aan een iegelijk werd uitgedeeld, naar dat elk van node had.

36 En Joses, van de apostelen toegenaamd Barnabas (hetwelk is, overgezet zijnde, een zoon der vertroosting), een Leviet, van geboorte uit Cyprus,

Onaꞌ Yusuf. Eni ia, Lewi tititi-nonosi na mia pulu Siprus. Lamatuaꞌ dedenu Nara babꞌae nara eꞌeku na ‘Barnabas’, sosoa na, ‘atahori mana huhuar atahori feaꞌ’. Ana seo rae na ombat esa, de nendi doi na fee neu Lamatuaꞌ dedenu Nara.

37 Alzo hij een akker had, verkocht dien, en bracht het geld, en legde het aan de voeten der apostelen.