Handelingen 17
1 En door Amfipolis en Apollonia hun weg genomen hebbende, kwamen zij te Thessalonica, alwaar een synagoge der Joden was.
Bolo amola Sailase, da A: mafiboulisi moilai bai bagade amola A: bolounia moilai baligili, Desalouniga moilai bai bagadega doaga: i. Amo moilai ganodini da sinagoge diasu galu.
2 En Paulus, gelijk hij gewoon was, ging tot hen in, en drie sabbatten lang handelde hij met hen uit de Schriften,
Ea musa: hamonanu hou defele, Bolo da sinagoge diasuga golili sa: i. Sa: bade eso udianaga, e da dunuma gilisili sia: dasu.
3 Dezelve openende, en voor ogen stellende, dat de Christus moest lijden en opstaan uit de doden, en dat deze Jezus is de Christus, Dien ik, zeide hij, ulieden verkondige.
E da Gode Sia: Dedei olelei. Musa: dedei da Mesaia (Gode Ea ilegei dunu) da fa: no se nabimu amola bogole, wa: legadomu, e da amo dedei noga: le olelei. Bolo da amane sia: i, “Amo dunu Yesu Gelesu na da dilima olelesa, amo da Mesaia.”
4 En sommigen uit hen geloofden, en werden Paulus en Silas toegevoegd, en van de godsdienstige Grieken een grote menigte, en van de voornaamste vrouwen niet weinige.
Mogili da dafawaneyale dawa: beba: le, Bolo amola Sailase elama madelagi. Mogili ouligisu dunu ilia uda amola Galigi fi Godema nodone sia: ne gadosu dunu, ilia Bolo amola Sailase elama madelagi.
5 Maar de Joden, die ongehoorzaam waren, dit benijdende, namen tot zich enige boze mannen uit de marktboeven, en maakten, dat het volk te hoop liep, en beroerden de stad; en op het huis van Jason aanvallende, zochten zij hen tot het volk te brengen.
Be Yu dunu da mudabeba: le, ilia da wadela: i hamosu udigili esalebe dunu bagohame gilisi. Amo dunu da sia: ga gegebeba: le, dunu huluane Desalouniga moilai ganodini da wili gala: su. Wadela: i hamosu dunu da Bolo amola Sailase ela da Ya: isane ea diasuga esala, amo dawa: i galu. Ilia da ela dunu gilisisu amoga hiouginana masusa: dawa: i. Amaiba: le ilia Ya: isane ea diasuga gegemusa: doaga: la: i.
6 En als zij hen niet vonden, trokken zij Jason en enige broeders voor de oversten der stad, roepende: Dezen, die de wereld in roer hebben gesteld, zijn ook hier gekomen;
Be Bolo amola Sailase hame ba: beba: le, ilia da Ya: isane amola eno Yesu Ea hou lalegagui dunu, hiougili, moilai fofada: su dunuma doaga: le, ilima amane halasu, “Amo dunu da soge huluane ganodini wili gala: su. Wali ilia da ninia moilaiga doaga: i dagoi.
7 Welke Jason in zijn huis genomen heeft; en alle dezen doen tegen de geboden des keizers, zeggende, dat er een andere Koning is, namelijk een Jezus.
Ya: isane da amo dunu ea diasu ganodini aowasu. Ilia huluane da ninia Louma Hina ea sema wadela: sa. Hina bagade eno Ea dio amo Yesu da esalebe, ilia da ogogole sia: daha!”
8 En zij beroerden de schare, en de oversten der stad, die dit hoorden.
Amo sia: beba: le, dunu huluane gilisi amola moilai fofada: su dunu, da gilisili ougili sia: ga gegenana halasu.
9 Doch als zij van Jason en de anderen vergenoeging ontvangen hadden, lieten zij hen gaan.
Amalalu, fofada: su dunu da Ya: isane amola eno fa: no bobogesu dunu ilima ilia se dabe iasu diasu logo doasima: ne dabe lai dagole, ilima fisili masa: ne sia: i.
10 En de broeders zonden terstond des nachts Paulus en Silas weg naar Berea; welke, daar gekomen zijnde, gingen heen naar de synagoge der Joden;
Gasi doaga: beba: le, Yesu Ea fa: no bobogesu dunu da Bolo amola Sailase amo Belia moilaiga asunasi. Amoga doaga: loba, ela da sinagoge diasu ganodini golili sa: i.
11 En dezen waren edeler, dan die te Thessalonica waren, als die het woord ontvingen met alle toegenegenheid, onderzoekende dagelijks de Schriften, of deze dingen alzo waren.
Amo moilai dunu ilia nabasu hou da Desalouniga dunu ilia hou baligi dagoi. Ilia hanaiwane Yesu Ea sia: nabasu. Eso huluane, Bolo ea sia: i liligi ado ba: ma: ne, ilia Gode Sia: Dedei Buga idili, bai hogolalu.
12 Velen dan uit hen geloofden, en van de Griekse eerlijke vrouwen en van de mannen niet weinige.
Bagohame da lalegagui dagoi. Bagade gagui Galigi uda bagohame amola Galigi dunu bagohameda lalegagui dagoi.
13 Maar als de Joden van Thessalonica verstonden, dat het Woord Gods ook te Berea van Paulus verkondigd werd, kwamen zij ook daar en bewogen de scharen.
Be Yu dunu Desalouniga moilaiga esalu, amo da Bolo da Belia moilai bai bagadega esalebe amola Gode Ea sia: olelei dagoi, amo nabi. Ilia da misini, Belia dunu Boloma ougima: ne wili gala: su.
14 Doch de broeders zonden toen van stonde aan Paulus weg, dat hij ging als naar de zee; maar Silas en Timotheus bleven aldaar.
Amaiba: le, Yesu Ea fa: no bobogesu dunu da Bolo hano wayabo bagade bega: doaga: ma: ne asunasi. Be Sailase amola Dimodi da Belia moilaiga esalu.
15 En die Paulus geleidden, brachten hem tot Athene toe; en als zij bevel gekregen hadden aan Silas en Timotheus, dat zij op het spoedigste tot hem zouden komen, vertrokken zij.
Be Bolo ea ouligisu dunu da Bolo oule asili, A:denese moilai bai bagadega doaga: le, Belia moilai bai bagadega buhagi. Bu doaga: le, ilia Sailase amola Dimodi, elama Bolo ea olelei sia: i amo, Boloma hedolowane bu gilisima: ne sia: i.
16 En terwijl Paulus hen te Athene verwachtte, werd zijn geest in hem ontstoken, ziende, dat de stad zo zeer afgodisch was.
Bolo da A: denese moilai bai bagadega Sailase amola Dimodi, ema bu gilisimusa: ouesalea, e da amo moilai ganodini ogogosu ‘gode’ loboga hamoi liligi bagohame ba: beba: le, se bagade nabi.
17 Hij handelde dan in de synagoge met de Joden, en met degenen, die godsdienstig waren, en op de markt alle dagen met degenen, die hem voorkwamen.
Amaiba: le, e da sinagoge diasu ganodini, Yu dunu amola Dienadaile Godema nodone sia: ne gadosu dunu, ilima bagade sia: dasu. Amola e da dunu bidi lama: ne diasu sogebi amo ganodini amola dunu amo da udigili manebeba: le, ilima sia: olelei.
18 En sommigen van de Epikureische en Stoische wijsgeren streden met hem; en sommigen zeiden: Wat wil toch deze klapper zeggen? Maar anderen zeiden: Hij schijnt een verkondiger te zijn van vreemde goden; omdat hij hun Jezus en de opstanding verkondigde.
Eno olelesu dunu fi ilia dio amo Ebigiulia: ne amola Sidouigi, ili amola Bolo, da gilisili fofada: su. Mogili ilia amane sia: i, “Amo gasa fi dadousa dunu da adi sia: dasula: ?” Be eno dunu da bu adole i, “Amabela: ? E da ‘gode’ liligi hisu amo ilia hou olelesala: ?” Bolo da Yesu Gelesu Ea hou amola Ea wa: legadosu hou, amo olelebeba: le, ilia agoane sia: dasu.
19 En zij namen hem, en brachten hem op de plaats, genaamd Areopagus, zeggende: Kunnen wij niet weten, welke deze nieuwe leer zij, daar gij van spreekt?
Amaiba: le, ilia da Bolo Gasolo dunu gilisisu ilima oule asi. Gasolo gilisisu ea dio amo Eliobagase. Ilia ema amane adole ba: i, “Ninia da dia gaheabolo olelesu liligi amo bai nabimu hanai gala.
20 Want gij brengt enige vreemde dingen voor onze oren; wij willen dan weten, wat toch dit zijn wil.
Dia olelesu liligi mogili ninia fofogadigili naba. Ninia da amo bai dawa: mu hanai gala!”
21 (Die van Athene nu allen, en de vreemdelingen, die zich daar onthielden, besteedden hun tijd tot niets anders dan om wat nieuws te zeggen en te horen.)
(A: denese fi dunu amola ga misi dunu amo moilai ganodini esalu, da eso huluane gaheabolo hou sia: sa: imusa: dawa: lalu. Hou eno hame hamosu - amo fawane.)
22 En Paulus, staande in het midden van de plaats, genaamd Areopagus, zeide: Gij mannen van Athene! ik bemerke, dat gij alleszins gelijk als godsdienstiger zijt.
Bolo da wa: legadole, Gasolo dunu huluane nabima: ne amane sia: i, “Dilia A: denese dunu huluane da a: silibu liligi ilima bagadewane dawa: lala, amo na da ba: sa.
23 Want de stad doorgaande, en aanschouwende uw heiligdommen, heb ik ook een altaar gevonden, op hetwelk een opschrift stond: DEN ONBEKENDEN GOD. Dezen dan, Dien gij niet kennende dient, verkondig ik ulieden.
Na da dilia moilai ganodini dilia sia: ne gadosu sogebi ba: musa: ahoabeba: le, na da oloda ba: i. Amo da: iya dedei diala amane, “‘gode’ amo ninia hame dawa:” amo na ba: beba: le, dili da a: silibu liligi ilima bagadewane dawa: lala, na dawa: i. Amaiba: le, dilia hame dawa: su liligi, dilia ilima udigili sia: ne gadosu liligi, amo na da dilima olelemu.
24 De God, Die de wereld gemaakt heeft en alles wat daarin is; Deze, zijnde een Heere des hemels en der aarde, woont niet in tempelen met handen gemaakt;
Godedafa, E da osobo bagade amola amo ganodini liligi huluane, hahamoi dagoi. E da mu amola osobo bagade, amoma Hina Gode esala. E da dunu ili loboga gagui debolo diasu amo ganodini hame esala.
25 En wordt ook van mensenhanden niet gediend, als iets behoevende, alzo Hij Zelf allen het leven, en den adem, en alle dingen geeft;
Hisu da defele esala. Ninia da hawa: hamobeba: le, Ea hou fidimu da hamedei. Hisu da esalusu, mifo, liligi huluanedafa amola dunu huluanedafa ilima iahabeba: le, ninia da Ea hou afadenemusa: hame dawa:
26 En heeft uit een bloede het ganse geslacht der mensen gemaakt, om op den gehelen aardbodem te wonen, bescheiden hebbende de tijden te voren geordineerd, en de bepalingen van hun woning;
Gode da dunu afadafa hamoi galu. Amo ea mano da osobo bagade fifi asi gala wali osobo bagade ganodini esala. Gode Hisu da ilia soge ilegei alalo amola ilia esalusu ode, amo ilegei dagoi.
27 Opdat zij den Heere zouden zoeken, of zij Hem immers tasten en vinden mochten; hoewel Hij niet verre is van een iegelijk van ons.
Bai E da osobo bagade dunu Gode hogoi helele ba: musa: , amo hanai galu. Be Gode da sogebi sedaga amo ganodini hame esala. E da nini huluanema gadenenewane esala.
28 Want in Hem leven wij, en bewegen ons, en zijn wij; gelijk ook enigen van uw poeten gezegd hebben: Want wij zijn ook Zijn geslacht.
Musa: dunu da amane sia: i, ‘Ninia da Godema madelagiba: le, esalebe amola lalebe, hou hamosu dawa:’ Dilia gesami hea: su dedesu dunu enoda amane dedei, ‘Ninia amola da Ea mano esala.’
29 Wij dan, zijnde Gods geslacht, moeten niet menen, dat de Godheid goud, of zilver, of steen gelijk zij, welke door mensenkunst en bedenking gesneden zijn.
Ninia da Gode Ea mano esalebeba: le, ninia da E da hame esala ogogosu ‘gode’ gouliga ma silifaga ma igiga amo osobo bagade dunu ea gasaga hamoi, E da amo liligi defele ninia dawa: mu da defea hame galebe.
30 God dan, de tijden der onwetendheid overzien hebbende, verkondigt nu allen mensen alom, dat zij zich bekeren.
Musa: , dunu da Gode Ea hou hame dawa: beba: le, amo liligi ilia loboga hamonoba, amo hou Gode da gogolema: ne olofoi dagoi. Be wali, E da gasa bagadewane, dunu da ilia wadela: i hou yolesili, Ema sinidigima: ne sia: sa.
31 Daarom dat Hij een dag gesteld heeft, op welken Hij den aardbodem rechtvaardiglijk zal oordelen, door een Man, Dien Hij daartoe geordineerd heeft, verzekering daarvan doende aan allen, dewijl Hij Hem uit de doden opgewekt heeft.
Bai E da fofada: su eso ilegei dagoi. Amo ganodini E da moloiwane osobo bagade dunu huluanema fofada: mu. Amola E da Fofada: su Dunu ilegei dagoi. E da dunu huluane amo hou noga: le dawa: ma: ne, amo Fofada: su Dunu Ea bogoi wa: lesi dagoi!”
32 Als zij nu van de opstanding der doden hoorden, spotten sommigen daarmede; en sommigen zeiden: Wij zullen u wederom hiervan horen.
Ilia da Bolo ea sia: amo da bogoi dunu Godema wa: lesi amo sia: nababeba: le, mogili da Boloma oufesega: su. Be mogili amane sia: i, “Amo sia: ea bai ninia hobea bu nabimu hanai gala!”
33 En alzo is Paulus uit het midden van hen uitgegaan.
Amalalu, Bolo da amo gilisisu yolesili, asi.
34 Doch sommige mannen hingen hem aan, en geloofden; onder welke was ook Dionysius, de Areopagiet, en een vrouw, met name Damaris, en anderen met dezelve.
Dunu mogili ilia Boloma madelagili, Yesu Ea hou lalegagui dagoi. Afae da Gasolo dunu ea dio amo Daionisiase. Eno da uda ea dio amo Da: malisi. Eno dunu amolawane da lalegagui.
