Spreuken 3
1 Mijn zoon, vergeet mijn onderricht niet, Neem mijn wenken ter harte.
My son, don't forget my instructions. Always keep my commands in mind.
2 Ze schenken u lengte van dagen, jaren van leven, En overvloedige welvaart!
Then you will live a long time, and have a full life.
3 Liefde en trouw mogen u nimmer verlaten, Hang ze om uw hals, schrijf ze op de tafel van uw hart;
Hold on to kindness and truth. Tie them around your neck; write them in your mind.
4 Dan zult ge goed en verstandig zijn, In de ogen van God en de mensen.
That way you'll gain a good reputation and be appreciated by both God and people.
5 Vertrouw op Jahweh met heel uw hart, Verlaat u niet op uw eigen inzicht;
Put your trust totally in the Lord—don't rely on what you think you know!
6 Denk aan Hem op al uw wegen, Dan zal Hij uw paden effenen.
Remember him in everything you do, and he'll show you the right way.
7 Wees niet wijs in uw eigen ogen, Heb ontzag voor Jahweh en vermijd het kwaad:
Don't think you're wise—respect God and avoid evil.
8 Het zal genezing brengen voor uw lichaam, Verkwikking voor uw gebeente.
Then you will have healed and be made strong.
9 Eer Jahweh met heel uw bezit, Met het beste van al uw inkomsten:
Honor the Lord with your wealth and with the firstfruits of all the crops you grow.
10 Dan zullen uw schuren vol koren zijn, Uw kuipen bersten van most.
Then your barns will be filled with produce, and your vats will overflow with new wine.
11 Mijn zoon, sla de lessen van Jahweh niet in de wind, Heb geen afkeer van zijn bestraffing;
My son, don't reject the Lord's discipline or resent it when he corrects you,
12 Want Jahweh tuchtigt hem, dien Hij liefheeft, Kastijdt het kind, dat Hij mag.
for the Lord corrects those he loves, as a father corrects a son who pleases him.
13 Gelukkig de mens, die wijsheid verkreeg, De man die inzicht bekwam;
Happy are those who find wisdom and gain understanding,
14 Want haar voordelen zijn groter dan die van zilver, Wat zij opbrengt is beter dan goud.
for wisdom is worth more than silver, and pays better than gold.
15 Zij is meer waard dan juwelen; Geen van uw kostbaarheden komt haar nabij!
She is more valuable than rubies—everything you could ever want just doesn't compare!
16 Met de rechterhand schenkt ze lengte van dagen, Met de linker rijkdom en aanzien.
She offers long life in one hand, and riches and honor in the other.
17 Haar wegen zijn liefelijke wegen, Al haar paden leiden tot vrede;
She brings true happiness, and leads to peaceful prosperity.
18 Zij is een boom des levens voor wie haar vatten, En wie haar vasthoudt, is zalig te prijzen!
Wisdom is a tree of life to everyone who embraces her, blessing those who accept her.
19 Met wijsheid heeft Jahweh de aarde gegrond, Met inzicht de hemel gewelfd;
It was through wisdom that the Lord created the earth, and through understanding he set the heavens in place.
20 Naar zijn kennis rollen de zeeën aan, En druppelen de wolken van dauw.
It was through his knowledge the waters of the deep were broken open, and the clouds sent down the dew.
21 Mijn zoon, verlies ze dus niet uit het oog, Maar doe alles met beleid en verstand;
My son, hold on to good judgment and wise decisions—don't let them out of your sight,
22 Laat ze het leven zijn voor uw ziel, Een sieraad voor uw hals.
for they will be life to you, and an ornament for your neck.
23 Dan zult ge veilig uw weg bewandelen, En zult ge uw voeten niet stoten;
You will be able to walk confidently on your way, and you won't trip up.
24 Dan behoeft ge niet te vrezen, als ge u neerlegt, Kunt ge rustig sluimeren, als ge wilt slapen.
When you rest, you won't be afraid; when you lie down, your sleep will be sweet.
25 Dan behoeft ge niet te vrezen, voor wat de dommen verschrikt, Of als het onweer komt, dat de bozen overvalt;
You won't be afraid of a sudden panic, or of disasters that hit the wicked,
26 Want Jahweh zal zijn op al uw wegen, Uw voet behoeden voor de strik.
for the Lord will be the one you can trust in, and he will prevent you being caught in a trap.
27 Weiger het goede niet, aan wien het toekomt, Zolang het in uw macht is, het te doen.
Don't hold back good from those who deserve it when it's something you have the power to do.
28 Zeg niet tot uw naaste: "Ga heen en kom nog eens terug"; Of "Mórgen krijgt ge iets", terwijl ge het nú hebt!
Don't tell your neighbor, “Go away. Come back tomorrow and then I'll give it to you,” when you've already got it.
29 Smeed geen kwaad tegen uw naaste, Terwijl hij, niets duchtend, bij u verblijft;
Don't plan to harm your neighbor who lives nearby and trusts you.
30 Zoek geen twist met iemand om niets, Als hij u geen kwaad heeft gedaan.
Don't quarrel with anybody for no reason, when they haven't done anything to hurt you.
31 Wees niet jaloers op een tyran, Laat geen zijner wegen u gevallen;
Don't be jealous of violent people—don't choose to follow their example!
32 Want Jahweh heeft een afschuw van den zondaar, Maar met de rechtvaardigen gaat Hij vertrouwelijk om.
For the Lord hates deceitful people, but he is a friend to those who do what is good.
33 De vloek van Jahweh rust op het huis van den boze, Zijn zegen op de woning der rechtvaardigen;
The houses of the wicked are cursed by the Lord, but he blesses the homes of those who live right.
34 Met spotters drijft Hij de spot, Maar aan de nederigen schenkt hij genade.
He mocks those who mock, but he is kind to the humble.
35 Wijzen zullen achting verwerven, Dwazen schande verkrijgen!
The wise will receive honor, but fools are held up in disgrace.
