Spreuken 24
1 Wees niet afgunstig op booswichten, Verlang niet naar hun gezelschap;
Kik nyiego maki gi joricho bende kik iyie chunyi gomb bedo e chokruok margi;
2 Want wat zij willen is geweld, Wat zij bespreken, is onheil.
nimar chunjegi chano timo mamono to dhogi wacho mana gik makelo chandruok.
3 Door wijsheid wordt een huis gebouwd, Door inzicht houdt het stand;
Rieko ema igerogo ot, to kuom winjo ogurore mosiko;
4 Door kunde worden de kamers vol Van allerlei kostbaar en prettig bezit.
kuom ngʼeyo, utene maiye ipongʼo gi gik moko ma ok yudo yot kod mwandu mabeyo.
5 Een wijze is meer waard dan een sterke, Een man van ervaring meer dan een krachtmens;
Ngʼat mariek nigi teko maduongʼ; to ngʼat man-gi ngʼeyo medo teko;
6 Want alleen met overleg wordt een oorlog gevoerd, De zege bevochten door rijp beraad.
nimar dhiyo e lweny dwaro ni ongʼadni rieko, to bedo gi loch dwaro jongʼad rieko mangʼeny.
7 Voor een dwaas is de wijsheid te hoog; Daarom doet hij in de poort zijn mond niet open.
Rieko bor moyombo ngʼat mofuwo; e kar bura mar alap oonge gi gima onyalo wacho.
8 Wie op kwaad zint, Wordt een gluiperd genoemd.
Ngʼat machano gima rach biro ngʼere kaka ja-andhoga.
9 De gedachten van een dwaas zijn zondig, Een spotter is voor de mensen een gruwel.
Andhoga mar fuwo en richo, to ji mon kod ja-jar ji.
10 Gedraagt ge u slap, als het u goed gaat, Dan schieten in moeilijke tijden uw krachten te kort.
Ka tekri orumo mipodho e kinde mar lweny, to mano kaka tekri tin!
11 Red hen, die ter dood worden gebracht; Bevrijd hen, die naar de plaats van terechtstelling wankelen.
Res jogo mitero kar tho; mak jogo mawuotho ka tangni dhiyo kar yengʼo.
12 Al zegt ge: "Och, we wisten het niet," Zou Hij, die de harten peilt, het niet merken, Hij, die uw leven beschermt, het niet weten, En den mens niet naar zijn werken vergelden?
Ka iwacho niya, “Ne ok wangʼeyo gimoro kuom wachni,” donge ngʼatno mapimo chuny dhano ongʼeyo wachno? Donge ngʼat morito kendo ngʼiyo ngimani ongʼeyogo? To donge obiro chulo ngʼato ka ngʼato mowinjore gi timbene?
13 Mijn zoon, eet honing, want die smaakt goed; Honingzeem is zoet voor het gehemelte:
Wuoda, cham mor kich, nimar ober; mor kich moa e pedni mar kich nigi ndhandhu mamit.
14 Zo is ook de kennis goed voor uw hart, En de wijsheid voor uw ziel. Vindt ge haar, dan is er toekomst, En wordt uw verwachting niet beschaamd.
Ngʼe bende ne rieko mit ni chunyi; ka iyude, nitie geno mar ndalo mabiro kuomi, to genoni ok nongʼad oko.
15 Booswicht, loer niet op de woning van den rechtvaardige, Beproef niet, zijn verblijf te vernielen;
Kik ibut ka ngʼat marach mondo iketh od ngʼat makare, kik iyak dalane,
16 Want al valt de rechtvaardige zevenmaal, hij staat weer op, Maar de bozen blijven liggen in het kwaad.
kata bedni ngʼat makare ogore piny nyadibiriyo, pod obiro chungo kendo; to joricho igoyo piny gi masira.
17 Als uw vijand valt, moet ge u niet verheugen, Als hij struikelt, u niet verblijden;
Kik ibed mamor gi masiche mag jasiki, ka ochwanyore, kik iyie chunyi bed mamor;
18 Want als Jahweh het ziet, mishaagt het Hem, En wendt Hij zijn gramschap van hem op u af.
nimar Jehova Nyasaye biro neno kendo golo mirimbe oko kuome.
19 Erger u niet over hen, die kwaad doen, Wees niet jaloers op booswichten;
Kik ibed maluor nikech joricho kata kik nyiego maki kod joma timbegi richo,
20 Want voor den booswicht is er geen toekomst, De lamp der bozen gaat uit.
nimar jaricho onge gi geno mar ndalo mabiro, kendo taya mar ngʼat marach ibiro nego.
21 Mijn zoon, vrees Jahweh en den koning, Houd u niet met nieuwlichters op;
Wuoda, luor Jehova Nyasaye kod ruoth morito piny, kendo kik iriwri gi joma kwede,
22 Want plotseling daagt hun ongeluk, Wie weet, wat hun einde zal zijn?
nimar ji ariyogo biro kelonegi chandruok apoya nono, to en ngʼa ma dingʼe ni en chandruok manade ma ginyalo kelo?
23 Ook de volgende spreuken zijn van wijzen. Partijdigheid in een rechtszaak is nooit goed
Magi bende gin weche mag jomariek: Luoro wangʼ kuom ngʼado bura ok ber:
24 Wie tot een schuldige zegt: ge hebt gelijk, De volkeren zullen hem verwensen, De naties hem vloeken.
Ngʼatno mowachone jaketho niya, “In kare ionge ketho” ji biro kwongʼe to piny kwede.
25 Maar die hem bestraffen, gaat het goed, Op hen rust zegen en voorspoed;
To nobed maber gi jogo makumo joma oketho, kendo gweth mogundho nobed kodgi.
26 Een kus op de lippen krijgt hij, Die een rechtvaardige uitspraak doet.
Dwoko maratiro nyiso ni mano osiepni mar adier.
27 Stel orde op uw werk buitenshuis, Maak, dat het klaar is op uw akker; Neem dan eerst een vrouw En bouw u een huis.
Tiek tijeni ma oko kendo ik puothegi; bangʼ mano, eka iger odi.
28 Leg geen valse getuigenis af tegen uw naaste, Waarom zouden uw lippen bedriegen?
Kik ibed janeno e wach jabuti kaonge gima omiyo, kata tiyo gi dhogi mondo iriambi.
29 Zeg niet: "Zoals hij mij heeft gedaan, zal ik hem doen; Ik zet den man zijn daden betaald."
Kik iwach niya, “Abiro timone mana kaka osetimona; abiro chulo ngʼatno mana kaka notimona.”
30 Ik kwam eens langs de akker van een luiaard, Langs de wijngaard van een dwaas;
Nakadho but puoth jasamuoyo, kakadho but puoth olemb mzabibu mar ngʼat maonge gi rieko;
31 En zie: hij was geheel met onkruid begroeid, De grond met distels bedekt, En de stenen muur lag in puin.
kudho notwi kuonde duto, puodho duto noim gi buya, to ohinga mar kidi nomukore.
32 Toen ik dat zag, nam ik het ter harte; Toen ik dat merkte, heb ik er deze les uit getrokken:
Naketo chunya nono gino mane aneno to napuonjora kuom gino mane aneno.
33 Nog even slapen, nog even soezen, Nog even in bed de handen over elkaar;
Nindo matin, ayula wangʼ matin, kwakruok matin kiyweyo,
34 Dan overvalt u de armoe als een zwerver, Het gebrek als een rover.
to dhier biro monji ka janjore kendo chan ka jalweny momanore.
