Spreuken 1
1 Spreuken van Salomon, den zoon van David, Den koning van Israël:
Mithali za Sulemani mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli.
2 Ze leren u kennen wijsheid en tucht, Ze geven u begrip voor verstandige woorden;
Mithali hizi zinafundisha hekima na maarifa, kufundisha maneno ya busara,
3 Ze voeden u op tot heilzame tucht, Rechtschapenheid, plichtsbesef en oprechtheid.
ili mpate maarifa kwa ajili ya kuishi kwa kutenda wema, haki na adili.
4 Aan de onnozelen schenken ze ervaring, Aan jonge mensen doordachte kennis.
Mithali hizi zinatoa hekima kwa wale ambao hawakufunzwa, na kuwapa vijana maarifa na hadhari.
5 Als een wijze ze hoort, zal hij zijn inzicht verdiepen, Een verstandig mens zal er ideeën door krijgen;
Watu wenye busara wasikie na kuongeza elimu yao na watu wenye ufahamu wapate mwongozo,
6 Spreuk en strikvraag zal hij doorzien, De woorden der wijzen en hun problemen.
kwa kuelewa mithali, misemo, vitendawili na maneno ya wenye busara.
7 Het ontzag voor Jahweh is de grondslag der wijsheid; Maar ongelovigen lachen om wijsheid en tucht.
Hofu ya Yehova ni chanzo cha maarifa- wapumbavu hudharau hekima na nidhamu.
8 Mijn zoon, luister dus naar de wenken van uw vader, Sla niet in de wind, wat uw moeder u leerde;
Mwanangu, sikia fundisho la baba yako na wala usiziache kanuni za mama yako;
9 Want het siert uw hoofd als een krans, Uw hals als een snoer.
zitakuwa kilemba cha neema katika kichwa chako na jebu zinazoning'inia kwenye shingo yako.
10 Mijn zoon, als zondaars u willen verleiden, stem niet toe,
Mwanangu wenye dhambi wakikushawishi katika dhambi zao, kataa kuwafuata.
11 Als ze u zeggen: Ga met ons mee, Laat ons loeren op bloed, Laat ons zo maar onschuldigen belagen,
Kama watasema, “haya tufuatae, tuvizie ili kufanya mauaji, tujifiche ili tuwashambulie watu wasio na hatia, pasipo sababu.
12 Gelijk de onderwereld hen levend verslinden, Als zij, die ten grave dalen, geheel en al; (Sheol h7585)
Haya tuwameza wakiwa hai, kama kuzimu inavyowachukua wenye afya, na kuwa kama wale waangukao kwenye shimoni. (Sheol h7585)
13 Allerlei kostbare schatten zullen we vinden, Onze huizen vullen met buit;
Tutapata vitu vyote vya thamani; tutazijaza nyumba zetu vile tunavyoiba kwa wengine.
14 Ge moogt meeloten in onze kring, Eén buidel zullen we samen delen!
Weka vitu vyako kwetu; tutakuwa na mfuko moja kwa pamoja.”
15 Mijn zoon, ga dan niet met hen mee, En houd uw voet af van hun pad;
Mwanangu, usitembee katika njia moja pamoja nao; usiruhusu mguu wako kugusa katika mapito yao;
16 Want hun voeten ijlen naar het kwade, En haasten zich, om bloed te vergieten.
miguu ya hukimbilia mabaya na huharakisha kumwaga damu.
17 Maar zoals het niet geeft, of het net wordt gespannen, Terwijl alle vogels het zien:
Kwa kuwa haina maana kumtegea ndege mtego wakati ndege anaona.
18 Zo loeren ze slechts op hun eigen bloed, En belagen ze hun eigen leven!
Watu hawa huvizia kujiua wenyewe—wanatega mtego kwa ajili yao wenyewe.
19 Zo gaat het allen, die uit zijn op oneerlijke winst: Deze beneemt zijn bezitters het leven.
Ndivyo zilivyo njia za kila ambaye hupata utajiri kwa udhalimu; mapato ya udhalimu huondoa uhai wa wenye utajiri.
20 De wijsheid roept luid in de straten, Op de pleinen verheft ze haar stem;
Hekima inalia kwa sauti mtaani, inapaza sauti katika viwanja;
21 Ze roept op de tinne der muren, En spreekt aan de ingang der poorten:
katika mitaa inalia kwa sauti kuu, kwenye maingilio ya milango ya mji inasema “
22 Hoe lang nog, dommen, blijft gij liever onnozel, Blijven de eigenwijzen verwaand, Willen de dwazen van geen wijsheid horen?
Mpaka lini enyi wajinga mtapenda kuwa wajinga? Mpaka lini enyi wenye dhihaka mtapenda dhihaka, na hadi lini enyi wapumbavu, mtachukia maarifa?
23 Keert u tot mijn vermaning; Dan stort ik mijn geest over u uit, En maak u mijn woorden bekend.
Zingatia karipio langu; nitatoa mawazo yangu kwa ajili yenu; nitawafahamisha maneno yangu.
24 Maar zo ge weigert, als ik roep, En niemand er op let, als ik mijn hand verhef;
Nimeita, nanyi mkakataa kusikiliza; nimeunyosha mkono wangu, wala hakuna aliyezingatia.
25 Zo ge mijn raad geheel en al in de wind slaat, En van mijn vermaning niet wilt weten:
Lakini mumedharau mafundisho yangu yote na wala hamkuzingatia maelekezo yangu.
26 Zal ik lachen, wanneer het u slecht gaat, Zal ik spotten, wanneer uw verschrikking komt als een onweer;
Nitacheka katika taabu yenu, nitawadhihaki wakati wa kupatwa taabu-
27 Wanneer uw ongeluk nadert als een orkaan, Wanneer benauwdheid en angst u overvallen!
hofu ya kutisha itawapata kama tufani na maafa yatawakumba kama upepo wa kisulisuli, taabu na uchungu vitawapata.
28 Dan zal men mij roepen, maar zal ik niet antwoorden, Zal men mij zoeken, maar mij niet vinden!
Halafu wataniita, nami sitawajibu; wataniita katika hali ya kukata tamaa lakini hawataniona.
29 Omdat ze van wijsheid niets wilden weten, En het ontzag voor Jahweh niet hebben verkozen,
Kwa sababu wamechukia maarifa na hawakuchagua kuwa na hofu ya Yehova,
30 Van mijn raad niets moesten hebben, En al mijn vermaan in de wind hebben geslagen:
hawakufuata mafundisho yangu na wakayadharau masahihisho yangu yote.
31 Zullen ze eten de vrucht van hun wandel, Verzadigd worden met wat ze beraamden.
Watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa kwa matunda ya hila zao wenyewe.
32 Want de onnozelen komen door hun onverschilligheid om, De dwazen storten door hun lichtzinnigheid in het verderf;
kwa maana wajinga hufa wanaporudi nyuma, na kutojali kwa wapumbavu kutawaangamiza.
33 Maar die naar mij luistert, zal in veiligheid wonen, Bevrijd van de vrees voor de rampen!
Bali kila anisikilizaye ataishi kwa usalama na atapumzika salama pasipo hofu ya maafa.
