Spreuken 1
1 Spreuken van Salomon, den zoon van David, Den koning van Israël:
Ngeche mag Solomon wuod Daudi, ruodh Israel:
2 Ze leren u kennen wijsheid en tucht, Ze geven u begrip voor verstandige woorden;
mamiyo iyudo rieko kod ritruok makare, kendo winjo tiend weche matut;
3 Ze voeden u op tot heilzame tucht, Rechtschapenheid, plichtsbesef en oprechtheid.
kendo miyo idak e ngima moritore kendo mobidhore kitimo gima adiera kendo gima kare kendo mowinjore,
4 Aan de onnozelen schenken ze ervaring, Aan jonge mensen doordachte kennis.
gimiyo joma ngʼeyogi tin bedo mariek, kendo gimiyo jomatindo ngʼeyo tiend weche kendo pogo tiend wach.
5 Als een wijze ze hoort, zal hij zijn inzicht verdiepen, Een verstandig mens zal er ideeën door krijgen;
Mad jomariek chik itgi mondo owinji kendo gimedgi e puonjruokgi, to jogo mongʼeyo pogo tiend wach mad oyud gino ma chikogi,
6 Spreuk en strikvraag zal hij doorzien, De woorden der wijzen en hun problemen.
mondo gingʼe ngeche, sigendini, kod weche ma tiendgi tek mag jorieko.
7 Het ontzag voor Jahweh is de grondslag der wijsheid; Maar ongelovigen lachen om wijsheid en tucht.
Luoro Jehova Nyasaye e chakruok mar ngʼeyo to joma ofuwo chayo rieko gi ritruok makare.
8 Mijn zoon, luister dus naar de wenken van uw vader, Sla niet in de wind, wat uw moeder u leerde;
Wuoda, chik iti ni puonj wuonu, kendo kik ijwangʼ puonj mar minu.
9 Want het siert uw hoofd als een krans, Uw hals als een snoer.
Ginibedni kaka kondo michwowo e wiyi, kendo kaka thiwni miketo e ngʼuti mondo ineri maber.
10 Mijn zoon, als zondaars u willen verleiden, stem niet toe,
Wuoda, ka joricho hoyoi mondo itim marach, kik iyienegi.
11 Als ze u zeggen: Ga met ons mee, Laat ons loeren op bloed, Laat ons zo maar onschuldigen belagen,
Kagiwachoni niya, “Bi idhi kodwa; mondo wabuti ni ngʼato wanegi, kendo wamonj kayiem nono joma onge ketho;
12 Gelijk de onderwereld hen levend verslinden, Als zij, die ten grave dalen, geheel en al; (Sheol h7585)
mondo wamuonygi ngili ka bur liel mana ka joma omwony mangima gi bur; (Sheol h7585)
13 Allerlei kostbare schatten zullen we vinden, Onze huizen vullen met buit;
wabiro yudo gik moko duto mabeyo ma nengogi tek, mi wapongʼ utewa gi gik moyaki.
14 Ge moogt meeloten in onze kring, Eén buidel zullen we samen delen!
In bende riwri kodwa e wachni, kendo wanapog gigo duto mwayako.”
15 Mijn zoon, ga dan niet met hen mee, En houd uw voet af van hun pad;
Wuoda, kik idhi kodgi ngangʼ kendo kik iwuoth e yoregigo,
16 Want hun voeten ijlen naar het kwade, En haasten zich, om bloed te vergieten.
nikech tiendgi reto piyo piyo mar timo richo kendo gimwomore mondo gichwer remo.
17 Maar zoals het niet geeft, of het net wordt gespannen, Terwijl alle vogels het zien:
Mano kaka en gima nono chiko obadho ka winy duto neno.
18 Zo loeren ze slechts op hun eigen bloed, En belagen ze hun eigen leven!
Jogi ochiko obadho ne gin giwegi, kendo gin ema ginimokie!
19 Zo gaat het allen, die uit zijn op oneerlijke winst: Deze beneemt zijn bezitters het leven.
Mano e giko jogo duto mohero yudo gimoro moyud e yo marach; gino kawo ngima jogo moyude.
20 De wijsheid roept luid in de straten, Op de pleinen verheft ze haar stem;
Rieko goyo koko matek e yore mag dala, ogoyo koko bende e kuonde chokruok;
21 Ze roept op de tinne der muren, En spreekt aan de ingang der poorten:
oywak kogoyo koko e akerkeke mag yore motimo koko, owuoyo e dhorangeye mag mier madongo kopenjo niya,
22 Hoe lang nog, dommen, blijft gij liever onnozel, Blijven de eigenwijzen verwaand, Willen de dwazen van geen wijsheid horen?
“Nyaka karangʼo ma un joma ngʼeyogi tin nusik kuhero yoreu mag ngʼeyo matin?” Nyaka karangʼo ma jojaro pod nosik kamor, e jaro kendo joma ofuwo nosiki kochayo puonj?
23 Keert u tot mijn vermaning; Dan stort ik mijn geest over u uit, En maak u mijn woorden bekend.
Ka dine uwinj siem mara, dine abedo kodu thuolo, kendo damiyo ungʼeyo pacha.
24 Maar zo ge weigert, als ik roep, En niemand er op let, als ik mijn hand verhef;
To nikech ne udaga kane aluongo kendo onge ngʼama nodewa kane adwaro konyou,
25 Zo ge mijn raad geheel en al in de wind slaat, En van mijn vermaning niet wilt weten:
nimar ne udagi puonj maga duto kendo ne ok uwinjo siem mara.
26 Zal ik lachen, wanneer het u slecht gaat, Zal ik spotten, wanneer uw verschrikking komt als een onweer;
An to ananyieru bangʼe ka un e chandruok; Anajaru ajara ka masira oloyou,
27 Wanneer uw ongeluk nadert als een orkaan, Wanneer benauwdheid en angst u overvallen!
ka masira machalo yamb ahiti obiro kuomu, kendo ka chandruok oyweyou ka yamb kalausi. Ka lit kod thagruok ohingou.
28 Dan zal men mij roepen, maar zal ik niet antwoorden, Zal men mij zoeken, maar mij niet vinden!
Giniluonga, to ok anadwokgi; ginimanya to ok giniyuda.
29 Omdat ze van wijsheid niets wilden weten, En het ontzag voor Jahweh niet hebben verkozen,
Kaka ne ok gidwar puonj kendo ok negiyiero luoro Jehova Nyasaye,
30 Van mijn raad niets moesten hebben, En al mijn vermaan in de wind hebben geslagen:
Kaka ne ok giyie gi puonjna kendo gidagi siem mara,
31 Zullen ze eten de vrucht van hun wandel, Verzadigd worden met wat ze beraamden.
kuom mano ginicham olemo mag yoregi kendo giniyiengʼ gi olemo mar riekogi maricho.
32 Want de onnozelen komen door hun onverschilligheid om, De dwazen storten door hun lichtzinnigheid in het verderf;
Nikech yore mobam mag bayo mag jogo mangʼeyogi tin noneg-gi, kendo bedo ma ok odewo gimoro mar joma ofuwo notiekgi.
33 Maar die naar mij luistert, zal in veiligheid wonen, Bevrijd van de vrees voor de rampen!
To ngʼato angʼata mawinjo wachna nodag gi kwe kendo mayom, maonge luoro mar hinyruok.
