Exodus 32
1 Toen het volk intussen zag, dat Moses nog maar steeds niet van de berg afdaalde, liep het rond Aäron te hoop en zei tot hem: Kom, maak ons een god, die voor ons uittrekt; want we weten niet, wat er met Moses is gebeurd, den man, die ons uit Egypte heeft geleid.
When the people saw that Moses [Drawn out] delayed to come down from the mountain, the people gathered themselves together to Aaron [Light-bringer], and said to him, “Come, make us deities, which shall lead us; for this Moses [Drawn out], the man who brought us up out of the land of Egypt [Abode of slavery], we don’t know what has become of him.”
2 Aäron gaf hun ten antwoord: Haalt de gouden ringen uit de oren van uw vrouwen, zonen en dochters, en brengt die bij mij.
Aaron [Light-bringer] said to them, “Take off the golden rings, which are in the ears of your wives, of your sons, and of your daughters, and bring them to me.”
3 En al het volk legde de gouden oorringen af, en bracht ze naar Aäron.
All the people took off the golden rings which were in their ears, and brought them to Aaron [Light-bringer].
4 Deze nam ze van hen aan, goot ze in een kleivorm, en maakte er een gegoten kalf van. Nu riepen zij: Israël, daar is uw God, die u uit Egypte heeft geleid!
He received what they handed him, and fashioned it with an engraving tool, and made it a molten calf; and they said, “These are your deities, Israel [God prevails], which brought you up out of the land of Egypt [Abode of slavery].”
5 Toen Aäron dat zag, bouwde hij er een altaar voor, en kondigde af: Morgen is het feest ter ere van Jahweh!
When Aaron [Light-bringer] saw this, he built an altar before it; and Aaron [Light-bringer] made a proclamation, and said, “Tomorrow shall be a feast to Adonai.”
6 En de volgende morgen droeg men brand en vredeoffers op, en het volk zat neer, om te eten en te drinken, en ging zich vermaken.
They rose up early on the next day, and offered burnt offerings, and brought peace offerings; and the people sat down to eat and to drink, and rose up to pray.
7 Toen sprak Jahweh tot Moses: Ga naar beneden, want uw volk, dat ge uit Egypte hebt geleid, is diep bedorven.
Adonai spoke to Moses [Drawn out], “Go, get down; for your people, who you brought up out of the land of Egypt [Abode of slavery], have corrupted themselves!
8 Het heeft nu de weg al verlaten, die Ik het heb voorgeschreven. Zij hebben zich een kalf gegoten, aanbidden het, brengen het offers, en roepen: Israël, dit is uw God, die u uit Egypte heeft geleid!
They have turned aside quickly out of the way which I enjoined them. They have made themselves a molten calf, and have worshiped it, and have sacrificed to it, and said, ‘These are your deities, Israel [God prevails], which brought you up out of the land of Egypt [Abode of slavery].’”
9 En Jahweh vervolgde tot Moses: Ik heb nu gemerkt, wat voor volk het is: een halsstarrig volk.
Adonai said to Moses [Drawn out], “I have seen these people, and behold, they are a stiff-necked people.
10 Laat Mij dus begaan, en mijn woede op hen koelen; Ik zal ze vernietigen en dan van u een groot volk maken.
Now therefore leave me alone, that my wrath may burn hot against them, and that I may consume them; and I will make of you a great nation.”
11 Maar Moses trachtte Jahweh, zijn God, te vermurwen, en sprak: Ach, Jahweh, waarom zoudt Gij uw woede koelen op uw volk, dat Gij met grote kracht en sterke hand uit Egypte hebt geleid?
Moses [Drawn out] begged Adonai his God, and said, “Adonai, why does your wrath burn hot against your people, that you have brought out of the land of Egypt [Abode of slavery] with great power and with a mighty hand?
12 Waarom zouden de Egyptenaren zeggen: "Met opzet heeft Hij hen weggeleid, om hen in de bergen te doen omkomen en hen van de aarde te verdelgen!" Laat toch uw ziedende gramschap bedaren, en trek het onheil weer terug van uw volk.
Why should the Egyptians [people from Abode of slavery] speak, saying, ‘He brought them out for evil, to kill them in the mountains, and to consume them from the surface of the earth?’ Turn from your fierce wrath, and teshuvah ·turn repent· of this evil against your people.
13 Gedenk toch uw dienaren Abraham, Isaäk en Israël, wien Gij bij Uzelf hebt gezworen: "Ik zal uw kroost talrijk maken als de sterren aan de hemel, en hun heel dit land schenken, dat Ik hun heb beloofd, en zij zullen het als erfdeel bezitten voor eeuwig."
Remember Abraham [Father of a multitude], Isaac [Laughter], and Israel [God prevails], your servants, to whom you swore by your own self, and said to them, ‘I will multiply your offspring as the stars of the sky, and all this land that I have spoken of I will give to your offspring, and they shall inherit it forever.’”
14 Toen kreeg Jahweh spijt over het onheil, waarmee Hij zijn volk had bedreigd.
Adonai changed his mind concerning the disaster which he planned for his people.
15 Nu daalde Moses af van de berg met de beide tafelen van het Verbond in de hand, die aan beide zijden, van voren en van achteren, waren beschreven.
Moses [Drawn out] turned, and went down from the mountain, with the two tablets of the testimony in his hand; tablets that were written on both their sides; on the one side and on the other they were written.
16 Die tafelen waren Gods eigen werk, en het schrift in die tafelen gegrift, was Gods eigen schrift.
The tablets were the work of God, and the writing was the writing of God, engraved on the tables.
17 Toen Josuë het volk hoorde joelen, zei hij tot Moses: Er is strijdrumoer in de legerplaats.
When Joshua [Yah Salvation] sh'ma ·heard obeyed· the noise of the people as they shouted, he said to Moses [Drawn out], “There is the noise of war in the camp.”
18 Maar Moses antwoordde: Dit zijn geen overwinningskreten noch kreten bij een nederlaag; maar ik hoor zingen.
He said, “It is not the voice of those who shout for victory. It is not the voice of those who cry for being overcome; but the noise of those who sing that I sh'ma ·hear obey·.”
19 Toen Moses de legerplaats was genaderd, en het kalf en de reidansen zag, barstte zijn gramschap los, wierp hij de tafelen uit zijn handen en smeet ze tegen de voet van de berg aan stukken.
As soon as he came near to the camp, he saw the calf and the dancing. Then Moses [Drawn out]’ anger grew hot, and he threw the tablets out of his hands, and broke them beneath the mountain.
20 Daarop greep hij het kalf, dat ze hadden gemaakt, verbrandde het, vergruizelde het tot stof, en strooide dit op het water, dat hij de Israëlieten liet drinken.
He took the calf which they had made, and burned it with fire, ground it to powder, and scattered it on the water, and made the children of Israel [God prevails] drink of it.
21 Toen zei Moses tegen Aäron: Wat heeft dit volk u toch gedaan, dat ge het met zulk een zware schuld hebt beladen?
Moses [Drawn out] said to Aaron [Light-bringer], “What did these people do to you, that you have brought a great cause for sacrifice for sin ·missing the goal· on them?”
22 Aäron antwoordde: Laat mijn heer niet toornig worden; gij weet toch zelf, hoe slecht dat volk is.
Aaron [Light-bringer] said, “Don’t let the anger of my lord grow hot. You know the people, that they are set on evil.
23 Ze zeiden tot mij: Maak ons een god, die voor ons uittrekt; want we weten niet, wat er met Moses is gebeurd, den man, die ons uit Egypte heeft geleid.
For they said to me, ‘Make us deities to lead us; for this Moses [Drawn out], the man who brought us up out of the land of Egypt [Abode of slavery], we don’t know what has become of him.’
24 Toen sprak ik tot hen: Wie goud heeft, moet er zich van ontdoen. En ze gaven het mij; ik wierp het in het vuur, en dit kalf kwam er uit.
I said to them, ‘Whoever has any gold, let them take it off:’ so they gave it to me; and I threw it into the fire, and out came this calf.”
25 Toen Moses zag hoe bandeloos het volk was geworden, omdat Aäron de teugels had laten schieten tot leedvermaak van hun vijanden,
When Moses [Drawn out] saw that the people had broken loose, (for Aaron [Light-bringer] had let them loose for a derision among their enemies),
26 ging hij aan de ingang van de legerplaats staan, en riep: Wie voor Jahweh is, hierheen! Alle zonen van Levi schaarden zich om hem heen.
then Moses [Drawn out] stood in the gate of the camp, and said, “Whoever is on Adonai’s side, come to me!” All the sons of Levi [United with] gathered themselves together to him.
27 Hij sprak tot hen: Zo spreekt Jahweh Israëls God! Gordt allen uw zwaard aan! Trekt heen en weer de legerplaats door van de ene poort naar de andere, en slaat broeder, vriend en kennis dood.
He said to them, “Adonai says, the God of Israel [God prevails], ‘Every man put his sword on his thigh, and go back and forth from gate to gate throughout the camp, and every man kill his brother, and every man his companion, and every man his neighbor.’”
28 De zonen van Levi deden, wat Moses gelastte, en zo vielen er op die dag van het volk ongeveer drieduizend man.
The sons of Levi [United with] did according to the word of Moses [Drawn out]: and there fell of the people that day about three thousand men.
29 Nu sprak Moses: Ge hebt u heden aan Jahweh gewijd, iedereen ten koste van zijn zoon en zijn broeder; zo hebt ge u heden zegen verworven.
Moses [Drawn out] said, “Consecrate yourselves today to Adonai, yes, every man against his son, and against his brother; that he may give you a blessing today.”
30 De volgende dag sprak Moses tot het volk: Ge hebt een zware zonde bedreven. Maar ik wil omhoog naar Jahweh gaan; misschien dat ik nog vergiffenis voor uw zonden kan krijgen.
On the next day, Moses [Drawn out] said to the people, “You have sinned ·deviated (from the standard goal)· a great cause for sacrifice for sin ·missing the goal·. Now I will go up to Adonai. Perhaps I shall make atonement for your habitual sin ·missing the mark·.”
31 En Moses keerde naar Jahweh terug, en sprak: Ach Jahweh, het volk heeft zwaar gezondigd; zij hebben zich een god van goud gemaakt.
Moses [Drawn out] teshuvah ·completely returned· to Adonai, and said, “Oh, this people have sinned a great cause for sacrifice for sin ·missing the goal·, and have made themselves deities of gold.
32 Maar vergeef toch hun zonden, of schrap mij uit het boek, dat Gij hebt geschreven.
Yet now, if you will, forgive their habitual sin ·missing the mark·— and if not, please blot me out of your book which you have written.”
33 Jahweh gaf Moses ten antwoord: Ik schrap hem uit mijn boek, die tegen Mij heeft gezondigd!
Adonai said to Moses [Drawn out], “Whoever has sinned ·deviated (from the standard goal)· against me, him will I blot out of my book.
34 Ga nu, en leid het volk naar de plaats, waarvan Ik u gesproken heb. Zie, een engel zal wel voor u uitgaan; maar als de dag voor mijn wraak is gekomen, zal Ik hen voor hun zonden straffen.
Now go, lead the people to the place of which I have spoken to you. Behold, my angel shall go before you. Nevertheless in the day when I punish, I will punish them for their habitual sin ·missing the mark·.”
35 Zo kastijdde Jahweh het volk, omdat zij Aäron het kalf hadden laten maken.
Adonai struck the people, because they made the calf, which Aaron [Light-bringer] made.
