Exodus 23
1 Ge moogt geen vals gerucht rondstrooien. Ge moogt hem, die ongelijk heeft, geen hulp verlenen door valse getuigenis.
Vahe'mo'ma osu'nesiazankura krunagea hutma vano osiho. Hazenke vahetega anteta havi kea keagafina huamara osiho.
2 Sluit u in kwade zaken niet bij de meerderheid aan, en richt bij uw antwoorden in een geding u niet naar de meerderheid, als ge daardoor het recht zoudt verkrachten.
Rama'a vahera avaririnka kefo avu'ava zana osuo. Hagi mago'mo'ma keagare'ma oti'nenama, rama'a vahe'mo'za havi kema hunente'nagenka kagranena zamavaririnka havi kea osuo.
3 Kies ook in een rechtsgeding niet de partij van den rijke.
Hanki mago zanarimpa osu'neke ke ha'ma nehanankenka, amunte omane nere hunka agri kazigagera onto.
4 Wanneer ge een verdwaalden os of ezel van uw vijand aantreft, moet ge ze terstond naar hem terugbrengen.
Ha' vahekamofo bulimakao afuro donki afumo'ma hazagre'nena kesnunka, ete avrenka nafa'amofo ome amio.
5 Wanneer ge een ezel van uw vijand onder zijn last ziet bezwijken, zult ge den man uw hulp niet weigeren, maar hem helpen afladen.
Avesinogantesnia ne'mofo tonki afumo'ma, tusi'a knaza erino nevanifintima ome traka huno'ma masenenkenka, ana nera aza hunka donki afu'a azeri otio.
6 Bij een geding moogt ge het recht van den arme niet verkrachten.
Hanki amunte omne vahe'mo'ma keagafima oti'nesigenka amunte me'nea vahetega antenka azeri havizana osunka keaga antahi so'e huo.
7 Ge zult geen oneerlijke uitspraak doen, en geen doodvonnis vellen over een onschuldige, die in zijn recht is; want ook Ik geef geen gelijk aan hem, die niet in zijn recht is.
Havigea hunka hazenkema osu'nesia vahera keagafina avrentege ahe frigera osunka ogantu'a manio. Na'ankure Nagra e'inama hanaza vahetamimofo kumira atre ozmantegosue.
8 Ge moogt ook geen geschenken aannemen; want geschenken maken zienden blind en verdraaien het recht.
Keagafima mani'neno'ma aza huogu'ma masavema huno kamisia zana e'orio. Na'ankure masavema huno aza hinogu'ma ami zamo'a, keagama refkohu vahe'mofo avurga eri asu higeno, fatgo vahe'mofo kea eri rukrahe nehie.
9 Eveneens moogt ge den vreemdeling niet verdrukken; want ge weet, hoe een vreemdeling zich moet voelen, daar ge zelf vreemdeling zijt geweest in het land van Egypte.
Ru moparetima tamagranema emani'naza vahera zamazeri havi zana osiho. Na'ankure tamagrama Isipi moparema mani'netama eri'naza knazana antahi'naze.
10 Zes jaren moogt ge het land bezaaien en de vruchten ervan oogsten;
Tamagra hoza 6si'a kafumofo agu'afi erita nenteta, ne'zama'a vasageho.
11 maar in het zevende jaar moet ge het braak laten liggen en niet bewerken. Dan zullen de armen onder uw volk er van eten, en de rest zal het wild tot voedsel dienen. Zo zult ge ook met uw wijngaard en uw olijventuin doen.
Hianagi 7ni kafurera ana mopafina hoza onteta atrenkeno manigsa hino. Hagi ana mopafima agra'ama hagesia ne'zana atrenkeno zamunte omane vahe'mo'za eri'za nenenkeno, mago'a afi zagagafamo'za neho. Ana zanke huta olivi zafa hozane waini zafa hozanena onkrita atrenkeno mopamo'a amne meno.
12 Zes dagen moogt ge werken, maar op de zevende dag zult ge rusten, opdat ook uw rund en uw ezel rust mogen hebben, en de zoon van uw slavin en de vreemdeling tot rust kunnen komen.
Miko erizantamia 6si'a zage knafi erigahaze. Hianagi 7ni zagekna zupa manigsa hinkeno bulimakao afutamimo'ene donki afutamimo'ene, tamagri kazokzo eri'za a'mofo mofavretamine, emani vahe'mo'zama eri'zama e'nerisaza nena manigsa hugahaze.
13 Onderhoudt alles, wat Ik u heb gezegd. De naam van vreemde goden zult ge niet aanroepen; die mag in uw mond niet worden gehoord!
Nagrama huogu'ma kasami'noa kea antahi ankere'nenka, havi anumazantmimofo agiramina ahege, ana anumzatmimofo agigenke'a huama osiho. Nehinke'za zamagra ontahiho.
14 Drie maal per jaar zult ge ter ere van Mij feest vieren.
Mago kafufina 3'a zupa atru huta ne'zana kreta neneta, monora hunantetere hiho.
15 Ge moet het feest der ongedesemde broden vieren. Dan moet ge zeven dagen lang op de vastgestelde tijd in de maand Abib ongedesemde broden eten, zoals Ik u heb bevolen; want in die maand zijt ge uit Egypte getrokken.
Nagrama hurmante'noaza hutma ese ne'zama nesazana 7ni'a zageknafi zo-ore bretia neho. E'i ana ne'zana Avibi (March-April) ikante netere hiho. Na'ankure e'i ana ikante Isipitira atreta atiramita e'naze. E'ina hu'negu ana mika'mo'za amnea ome'za zamente zamente kresramna vu musezana eri'za eho.
16 Verder het oogstfeest, wanneer de eerstelingen van uw arbeid, van wat ge op het veld hebt gezaaid, worden geoogst, en het plukfeest op het eind van het jaar, wanneer ge van het veld de vruchten van uw arbeid binnenhaalt.
Anantera ne'zama hamare'zamofo musema hu knarera, ese'ma hozafima nenama hania kavera emeritru hutma ne'zana neneta musena nehutma, ana hukna huta ne'zama vasage nompima ante vagare knarera, ne'zana neneta musena hugahaze.
17 Deze drie keren in het jaar moeten alle personen van het mannelijk geslacht voor Jahweh, den Heer verschijnen en zij mogen niet met lege handen voor mijn aanschijn komen.
Mago kafufina 3'a zupa mika venene'motma Hankavenentake Ra Anumzamo'na navuga etere hiho.
18 Ge moogt het bloed van het dier, dat Mij wordt geofferd, niet tegelijk met gedesemd brood opdragen. Het vet van mijn feestoffer mag niet de nacht door tot de volgende morgen worden bewaard.
Nagritegama kresramnama vunantesaza zagamofo koranpina zistima me'nesiazana erinteta Kresramana vuonanteho. Hianagi ana zagagafamofo afovamo'a me'nenkeno kora otino, hanki ana zupage tevefi kre fanane hiho.
19 Het puik der eerstelingen van uw akker zult ge naar het huis van Jahweh, uw God brengen. Gij moogt het geitje niet koken in de melk van zijn moeder.
Ese ne'zama hozatamifinti'ma vasagesazana eritma Rantami Anumzamofo nompi eme amiho. Hagi anenta meme afura nerera ami rimpina onkreho.
20 Zie, Ik zend mijn engel voor u uit, om u onderweg te bewaken, en u naar de plaats te leiden, die Ik u heb bereid.
Antahiho, Nagra ankero vahe'ni'a huntoankino, ugota hurmanteno nevuno kantega kegava huramanteno retro'ma huramante'noa kumatera vugahie.
21 Wees voor hem op uw hoede, luister naar hem, en wees niet weerspannig tegen hem. Hij zal uw zonden niet vergeven, want in hem woont mijn Naam.
Ana ne'mo'ma mika'a kema kasmisiana, hara reontenka ke'a antahinka erizafa huo. Na'ankure Nagri nagimo'a agripi me'nena, ha'marentesanana kumika'a atreogantegosie.
22 Maar zo ge naar Mij luistert, en alles doet, wat Ik heb gezegd, zal Ik de vijand van uw vijanden zijn en de verdrukker van uw verdrukkers.
Hianagi Nagrama asamisua kema tamasmi'na ke'ama antahita avaririsage'na, Nagra ha' vahetamimofona ha' hunentena, ha'ma rezmantesaza vahera ha' rezamantegahue.
23 Waarachtig, dan zal mijn engel voor u uitgaan, en u aanvoeren tegen de Amorieten, Chittieten, Perizzieten, Kanaänieten, Chiwwieten, Jeboesieten, en Ik zal ze vernietigen.
Na'ankure ankeronimo'a ugagota hurmanteno tamavreno Amori vahepine, Hiti vahepine, Perisi vahepine, Kenani vahepine, Hivi vahepine, Jebusi vahe'mofo mopafinena nevina, Nagra ana kumatmimpi vahetmina zmahehana hugahue.
24 Hun goden moogt ge niet aanbidden of dienen, ge moogt hun daden niet navolgen; maar ge moet ze meedogenloos uitroeien en hun wijstenen verbrijzelen.
Zamagri anumzatmintera tamarenarege monora huntege, zamavu'zmavara avaririta osiho. Hagi mika havi anumzazmia erita rurako hutreho.
25 Jahweh, uw God, moet ge dienen! Dan zal Ik uw brood en uw water zegenen, en de ziekte uit uw midden bannen;
Hagi Anumza Rantamimofona Agrike monora hunentenke'na, ne'zama nesaza zane, tima nesaza zana asomu huneramante'na kria amu'notmifintira eritra'neno.
26 geen vrouw in uw land zal een miskraam hebben of onvruchtbaar zijn, en het getal uwer dagen maak Ik vol.
Hagi mofavrea kase ofri knare hu'za kse nezmante'nageno, magore huno naravora ana mopafina omanigahie. Hagi ana mopafina tamagra zaza kna manitetma frigahaze.
27 Dan zal Ik mijn verschrikking voor u uitzenden, al de volken, waar gij komt, in verwarring brengen en uw vijanden voor u op de vlucht drijven.
Nagra vugota hu'na ana ha' vahetimia zamazeri kore neha'nena antahintahi zamimo'a savri nehina rukrahe hu'za kore fregahaze.
28 Dan zal Ik horzels voor u uitzenden, die de Chiwwieten, Kanaänieten en Chittieten voor u zullen opjagen.
Nagra tume huntanenkeno ugota hurmanteno Hivi vahe'ma, Kenani vahe'ma, Hiti vahera zmarotago hinke'za ana mopafina omanigosaze.
29 Maar Ik drijf ze niet in een enkel jaar voor u weg; anders zou het land een woestenij worden en zouden de wilde dieren de overhand krijgen;
Hianagi magoke kafufinkera zamahe kaso'opegosue, na'ankure e'inama hanugeno'a, afi zagagafamo'a forehu hakare huno mika kaziga avite'neno, tamazeri havizantfa hugahie.
30 slechts langzaam aan drijf Ik hen voor u weg, totdat ge zo zijt aangegroeid, dat ge het land in bezit kunt nemen.
E'igu akohe'na, ha' vahetimia osi'a zamazeri atretere nehanugeta, hakare vahe'ma fore huta miko mopa mani aviteghaze.
31 Dan zal Ik uw grenzen trekken van de Rode Zee tot aan de zee der Filistijnen, en van de woestijn tot aan de Rivier, en alle bewoners van het land aan u overleveren. Ge moet ze verjagen,
Mopatimimofo atupa'ama ometre emetrema hu'neana, koranke hgerinteti eri agafa huno vuno Medeterenia hagerinte ome atregahie. Hagi mago kaziga asopa'amo'a ka'ma mopareti erigafa huno vuno Yufretisi tinte ome atregahie. Hagi e'i ana mopafima nemaniza vahera Nagra tamaza nehane'na mopazmia zamaheta hanaregahaze.
32 en moogt geen verbond met hen sluiten, noch met hun goden;
Hanki mago huvempa kea ana mopare vahe'eneno, anumzazmirera huta eri hageorafiho.
33 ze mogen zelfs niet in uw land blijven wonen. Want anders verleiden ze u tot zonde tegen Mij; zodat gij hun goden zoudt gaan dienen, en die zouden een valstrik voor u worden.
Zamatrenke'za tamagri mopafina omaniho. Na'ankure tamazeri savari hanageta havi anumzante monora hunenteta kumi hanageno, kukomo tamazeriankna hugahie.
