Daniël 11
1 Ik zelf heb hem geholpen in het eerste jaar van Darius den Mediër, en hem gesterkt en gesteund. Maar ik wil u toch eerst openbaren wat opgetekend staat in het boek van de waarheid.
To e higa mokwongo mar Darius Ja-Median, ne achungʼ motegno mondo akonye kendo arite.)
2 Ik ga u dus de waarheid verkondigen: Zie, er zullen nog drie koningen van Perzië opstaan. En de vierde zal alle andere in rijkdom overtreffen; en als hij zich sterk voelt door zijn rijkdom, zal hij alles in beweging brengen tegen het rijk van de Grieken.
“Koro we anyisi fweny mabiro timore e piny Pasia: Ruodhi adek moko nobedie eka ruoth mar angʼwen nobi, ma nobed gi mwandu mathoth moloyo ruodhi mamoko duto. Bangʼ yudo duongʼ nikech mwandune, obiro thuwo ogendini gi jo-Yunani.
3 Maar er zal een heldenkoning opstaan, die over een ontzaglijk rijk zal heersen, en die zal doen wat hij wil.
Eka ruoth moro maratego nobi, manobed jatelo man-gi teko maduongʼ kendo notim gimoro amora mohero.
4 Doch nauwelijks is hij opgestaan, of zijn rijk wordt in stukken gebroken en naar de vier hemelwinden verdeeld. Het zal niet aan zijn nazaat behoren, noch de macht bezitten, waarmee hij heeft geheerst; want zijn rijk wordt aan flarden gescheurd, en valt aan heel anderen ten deel.
To bangʼ biro mare, pinyruodhe nopogi matindo tindo, e migepe angʼwen. Ok nopoge ne nyithinde, kendo kata teko mane en-go motelo ok nobedgo, nikech pinyruodhe nopudh oko kendo nomi joma moko.
5 Dan zal de koning van het zuiden machtig worden. Maar een van zijn veldheren zal nog sterker worden dan hij; hij zal heersen, en zijn macht zal geweldig zijn.
“Ruoth ma milambo nobed maratego, to kata kamano achiel kuom jatend jolweny mage nobed maratego moloye, kendo enolo pinyruodhe owuon gi teko maduongʼ.
6 Na verloop van vele jaren zullen zij een verbond met elkander sluiten, en de dochter van den koning van het zuiden zal naar den koning van het noorden gaan, om de vrede te verzekeren. Doch die hulp zal niet baten en standhouden; want zij zal worden prijsgegeven met hen die haar brachten, en met haar zoon en gemaal.
Bangʼ higni moko, ginibed pinjeruodhi mawinjore. Nyar ruoth mar Milambo nodhi ir ruoth mar Nyandwat mondo olos winjruok, to winjruogno ok nobedo amingʼa, kendo en bende, gi tekone, ok nosiki. E ndalono ruoth mar milambo nochiw nyare, kaachiel gi joritne ruoth kod jotichne ma nyako.
7 Maar na enige tijd zal een spruit uit haar wortels zijn plaats innemen. Hij zal oprukken tegen het leger van den koning van het noorden, zijn vesting binnentrekken, verwarring onder hen stichten, en hun zijn macht doen voelen.
“Ngʼat moro moa e anywolane biro wuok mondo okaw kare. Enomonj jolweny mag ruoth mar Nyandwat mi odonji nyaka e ohingane mochiel motegno kendo obiro kedo kodgi mi ologi.
8 Zelfs hun goden en beelden, met hun kostbare vaten van zilver en goud zal hij als buit naar Egypte voeren, en jarenlang zal hij den koning van het noorden de baas zijn.
Obiro mayogi nyisechegi, kido molos gi chuma kod gigegi mamoko ma nengogi tek molos gi fedha gi dhahabu mi odhi kodgi nyaka Misri. Kuom higni moko enowe kedo gi ruodh Nyandwat.
9 Dan zal deze wel het rijk van den koning van het zuiden binnenvallen, maar naar zijn land moeten terugkeren.
Eka ruoth mar Nyandwat nomonj bath pinyruoth mar Milambo, to noloye moriembe nyaka e pinye owuon.
10 Maar zijn zoon zal zich ten strijde rusten, en geweldige legers bijeenbrengen, tegen hem oprukken, hem overstromen en overstelpen, en bij een tweede gelegenheid doordringen zelfs tot zijn vesting.
Yawuote noikre ne lweny kendo ginichok oganda maduongʼ mar jolweny, ma noywe kamoro amora ma gichomo mana ka ohula ma ok gengʼre, kendo giniked mi gichop nyaka ei ohinga mare.
11 Hierover verbitterd zal de koning van het zuiden uitrukken, en slag leveren met den koning van het noorden. Deze zal een talrijk leger op de been brengen, maar dat leger zal aan den ander worden overgeleverd.
“Eka ruoth mar milambo noyar ne lweny mondo oked gi ruoth mar nyandwat ma bende nigi oganda maduongʼ mar jolweny, to giko en ni bende noloye.
12 Maar als dan die andere dat leger heeft verslagen, zal hij overmoedig worden; en al zal hij tienduizenden hebben geveld, sterk blijft hij niet.
Bangʼ ka jolweny mag wasike osenegi, sunga nomak ruoth mar milambo mi nomed nego ji gana gi gana, to kata kamano lochneno nobed mar kinde matin.
13 Dan zal de koning van het noorden opnieuw een leger uitrusten, nog ontzaglijker dan het eerste, en na verloop van enige jaren tegen den ander optrekken met grote macht en geweldige tros.
Ruoth mar Nyandwat nochok jolweny mamoko, ma nobed monj maduongʼ moloyo mano mokwongo; kendo bangʼ higni mamoko, enomonje gi jolweny mathoth man-gi gige lweny motegno.
14 In die tijd zullen velen in opstand komen tegen den koning van het zuiden, en onder uw eigen volk zullen verraders het hoofd opsteken, om een visioen te vervullen; maar ze komen ten val.
“E kindeno ji mathoth nowuogi mondo oked gi ruoth mar milambo. Jo-mahundu modak e dieru nongʼany mondo fweny mane iseneno ochop kare to ok gininyal.
15 En als de koning van het noorden is uitgerukt, zal hij een wal opwerpen en een vesting bemachtigen; de strijdmachten van het zuiden zullen geen stand kunnen houden, en zelfs zijn keurtroepen zullen geen weerstand bieden.
Bangʼe ruoth mar Nyandwat nobi mi noger kuonde goyo agengʼa kendo ginikaw dala moro mochiel motegno. Jokedo mag Milambo ok nobed gi teko mar sirogi, kata mana jolwenjgi mabeyo mogik ok nobed gi teko mar siro lweny.
16 Dan zal de aanvaller doen wat hij wil, en niemand zal hem weerstaan. Zo zal hij vaste voet krijgen in het Heerlijke Land, en het geheel in zijn macht hebben.
Jamonj ji-cha notim gima en ema ohero; onge ngʼama nonyal chungʼ e nyime mondo oked kode. Enomanre maber mar kedo gi Piny Maber, kendo enobed gi teko mar kethe.
17 Daarna zal hij beproeven, het hele rijk van den ander onder zijn heerschappij te krijgen; hij zal een vergelijk met hem treffen, en hem een meisje tot vrouw geven, om hem in het verderf te storten. En wanneer dit geen stand houdt, en het hem niet gelukt,
Enochan mondo obi gi teko mar pinyruodhe duto, kendo enolos winjruok gi ruoth mar Milambo, kendo enomiye nyare mondo okendi, eka olo pinyno, to chenrogego ok noti, kendo ok nokonye.
18 zal hij zich tegen de kustlanden keren, en er velen veroveren. Maar een veldheer zal aan een geleden smaad een einde maken, en hem zijn belediging betaald zetten.
Bangʼe nolokre ochom pinje manie dho nam, kendo nokaw thothgi, kata kamano jatend jolweny moro notiek achaya mochechogono, kendo nodwok achayagego e wiye owuon.
19 Dan zal hij zich tegen de vestingen van zijn eigen land moeten wenden, maar struikelen, vallen en spoorloos verdwijnen.
Bangʼ mano, nodog kuonde mochiel motegno manie pinygi, to kata kamano noloye ma ok nochak owinje kendo.
20 In zijn plaats zal er een opstaan, die door het Heerlijke Land een afperser zal laten rondgaan; maar na enkele dagen zal hij worden gebroken, en nog niet eens door gramschap of strijd.
“Ruoth machielo manokaw kare noor jasol osuru ir ji mondo pinye obed gi mwandu marahuma. To kata kamano, notieke, bangʼ higni manok, to ok gi mirima kata e lweny.
21 Maar in zijn plaats treedt een uitvaagsel op, voor wien de koninklijke waardigheid niet was bestemd, maar die onverhoeds komt, en door huichelarij zich van het koningschap meester zal maken.
“En noluwe gi ngʼat moro ma timbene richo ma ok owinjore bedo ruoth. Ngʼatni nomonj pinyruoth kinde ma jopiny paro ni gin gi kwe kendo enokaw pinyno kokonyore gi weche ma miriambo.
22 Hele legers zullen voor hem worden weggespoeld en vernield. Zelfs een vorst, waarmee hij een verbond heeft gesloten,
Eka jolweny mangʼeny mapiem kode notiek duto koneno gi wangʼe, kendo en kaachiel gi ruoth moro mar singruok notiekgi.
23 zal hij bedriegen, zo gauw hij zich met hem heeft verbonden; zo klimt hij omhoog, en wordt machtig, met een klein beetje volk.
Bangʼ timo winjruok kode, nokaw loch kokonyore gi weche mag miriambo kendo kokonyore gi ji matin nono.
24 Verraderlijk valt hij de vruchtbaarste landstreken binnen, en zal er mee doen wat zijn vaderen en voorvaderen niet hebben gedaan, en roof, buit en hun rijkdom verkwisten; zelfs tegen vestingen zal hij aanslagen smeden, maar slechts voor een tijd.
E kinde ma pinje moko mag pinyruoth nobed kagalo ni gidhi maber, enomonjgi, kendo enolochi e yo ma wuonege kata kwerege ne pok olochogo. Enopog gik momayo ji githuon, gi gik moyako kod mwandu duto ne jolupne. Enochan bende mar loko loje mag kuonde mochiel motegno, to notim kamano kuom kinde matin kende.
25 Dan zal hij met een machtig leger tegen den koning van het zuiden al zijn kracht en moed verzamelen. Maar ook de koning van het zuiden zal zich ten strijde rusten met een grote en geweldige krijgsmacht; doch hij zal geen stand kunnen houden. Want men zal hem verraden,
“Enoked gi ruodh milambo, ka en gi oganda maduongʼ mar jolweny. To ruoth mar milambo bende notug lweny ka en gi jolweny maratipo kendo ma tekregi ngʼeny, kata kamano ok enonyal sire nikech jolwenyge moko nondhoge.
26 en zijn eigen disgenoten zullen hem breken; zijn leger zal worden weggespoeld, en veel doden zullen er vallen.
Joma chamo chiemo mopogne joka ruoth notem mondo onege; jolweny mage notieki kendo thothgi noneg gi ligangla.
27 Dan zullen die koningen kwaad in hun schild voeren, en leugens verzinnen, aan één tafel gezeten. Maar het zal niet gelukken; want het einde blijft nog een tijdlang uit.
Ruodhi ariyogo nobedi e mesa achiel ka gichano timo gik maricho kendo ka moro ka moro wuondo nyawadgi, to parogino ok notimre, nikech gikogi pod nobi abiya, ka kinde ochopo.
28 Daarna zal hij, vergezeld van een geweldige tros, naar zijn land terugkeren, met boze plannen tegen het heilig Verbond; hij zal ze eerst ten uitvoer brengen, dan gaat hij terug naar zijn land.
Ruodh Milambo nodog e pinye owuon ka en gi mwandu mathoth, to enoket chunye mar kedo gi singruok maler. Enotimne singruok maler gima en ema ohero eka nodog e pinygi.
29 Te bestemder tijd valt hij opnieuw in het zuiden; maar het zal de tweede keer niet gaan, als de eerste.
“Ka kinde mosechan ochopo, enomonj piny Milambo kendo, to koro gima notimre nopogre gi mano mane osetimore mokwongo.
30 Want schepen van Cyprus zullen tegen hem uitvaren, zodat hij vernederd terugkeren moet. Daarom zal hij in zijn woede zich vergrijpen aan het heilig Verbond; en na zijn terugkeer omzien naar verraders van het heilig Verbond.
Joma oa yo podho chiengʼ mar pinje manie dho nam nobi gi yiedhigi mondo oked kode mi luoro nomake. Bangʼ mano nodog ka en gi mirima mager mondo oked gi ngʼat man-gi singruok maler. Enoluw weche mag joma oseweyo luwo singruok malerno.
31 En hij zal bezettingen leggen, die het heiligdom en de burcht zullen ontwijden; hij zal het dagelijks offer doen staken en de ontzettende gruwel oprichten.
“Jolwenje momanore gi gig lweny nowuog mondo gidwany kama ochiel motegno mar hekalu kendo ginitiek misengini mitimo pile pile. Eka ginichung gima kwero makelo kethruok kanyo.
32 Die het Verbond al overtraden, zal hij door vleierij tot afval verleiden; maar het volk, dat zijn God blijft erkennen, zal zich moedig verzetten.
Ruoth nongʼad rieko ne joma oseweyo singruokgi, to kata kamano joma ongʼeyo Nyasachgi nochungʼ motegno.
33 En de vromen onder het volk zullen velen tot bezinning brengen, maar vallen door zwaard en vuur, door kerker en roof, een hele tijd lang.
“Joma nigi rieko e kindeno nopuonj ji mangʼeny, kata obedo ni ginipodhi e dho ligangla kuom kinde matin; kendo nowangʼ-gi gi mach, kendo omakgi, kendo oyakgi,
34 Maar door hun val zullen ze een kleine hulp doen ontstaan, doch daarbij sluiten zich ook veel huichelaars aan.
to giniyud kony matin ka gipodho, kendo jomoko mangʼeny mawuondore nodonj lingʼ-lingʼ diergi.
35 En van de vromen zullen er nog velen vallen, om ze te louteren, te reinigen, te zuiveren, totdat de tijd van het einde zal komen; want dit blijft nog een tijdlang uit.
Moko kuom joma riek noyud chandruok, mondo pwodhgi, ikgi kendo ketgi kare nyaka ndalo giko chopi, nikech chiengʼ giko nyaka bi ka kinde ochopo.
36 Maar de koning zal doen wat hij wil. Hij zal zich opblazen van trots, en zich boven al wat god is verheffen; zelfs tegen den God der goden zal hij ongelooflijke dingen durven zeggen. Toch zal hij voorspoed genieten, totdat de gramschap haar einde bereikt; want wat besloten is, moet geschieden.
“Ruodhno notim gimoro amora mohero. Enodhialre kendo enotingʼre malo moyombo nyasaye moro amora, kendo enowach gik mapok owinji kuom Nyasaye mar nyiseche. Enobed gi loch nyaka kinde mar mirima mager rum, nikech gik mosechan nyaka timre.
37 Noch de goden zijner vaderen, noch den lievelingsgod van de vrouwen zal hij ontzien; neen, niemand der goden zal hij achten, maar zich boven allen verheffen.
Ok nodew nyiseche kwerene, kata nyasach mon miluongo ni Tamuz, kata nyasaye moro amora, to enoketre malo moyombogi duto.
38 Maar in hun plaats zal hij den burchtgod vereren; den god, dien zijn vaders niet hebben gekend, zal hij eren met goud en zilver, met diamanten en juwelen.
Kar dewo nyisechegigo, to obiro mana miyo duongʼ mana nyasaye mar kuonde mochiel motegno, to nyasaye ma kwerene ne ok olamo obiro miyo duongʼ gi dhahabu kod fedha, gi kite ma nengogi tek kod mich ma nengogi tek.
39 De burchten zal hij bezetten met het volk van den vreemden god; wie dezen erkennen, zal hij met eer overladen, over velen doen heersen, en hun tot beloning land toewijzen.
Enomuk kuonde mochiel motegno maonge ngʼama nyalo muko, kotiyo gi teko mar nyasaye moro ma ji okia kendo enochiw mich madongo ne jomo okawe nolich. Jogo enoketi jotelo mag ji mangʼeny kendo enopognegi lowo mar dwokonegi erokamano.
40 Maar in de tijd van het einde zal de koning van het zuiden de strijd tegen hem ontketenen. De koning van het noorden zal op hem aanstormen met wagens en ruiters en talloze schepen. Dan zal hij landen binnenvallen, overstromen en overstelpen.
“To ka giko koro chiegni, ruodh Milambo notug kode lweny, kendo ruodh Nyandwat bende nowuogne gi geche mathoth mag lweny, gi farese kod yiedhi moriedo. Enomonj pinje mathoth kendo enoywegi ka ohula.
41 Dan dringt hij binnen in het Heerlijke Land, en tienduizenden zullen er vallen; Edom alleen, met Moab en de rest van de zonen van Ammon zullen aan zijn greep ontkomen.
Piny maber bende enomonji. Pinje mangʼeny nopodhi, makmana piny Edom gi Moab kod jotend Amon ema noresi e lwete.
42 Dan zal hij naar de landen zijn hand blijven uitstrekken, en ook het land van Egypte zal niet veilig meer zijn.
Lochne nolandre kuom pinje mangʼeny kendo kata mana Misri ok notony e lwete.
43 Dan maakt hij zich meester van de gouden en zilveren schatten en alle kostbaarheden van Egypte, en trekken Lybiërs en Koesjieten mee in zijn stoet.
Enobed gi teko ewi mwandu duto kaka dhahabu gi fedha, kod mwandu duto mag Misri, kendo jo-Libya gi jo-Kush bende noluore.
44 Maar dan zullen geruchten uit oosten en noorden hem verontrusten. Dan trekt hij in grimmige woede er nogmaals opuit, om velen te verdelgen en te vernielen;
Kata kamano, weche mane owinji koa yo Wuok chiengʼ gi yo Nyandwat nomiye luoro, kendo mano nomede mirima mondo omi onegi kendo otieki ji mangʼeny.
45 en zijn vorstelijke tent zal hij spannen tussen de zee en de heilige Heerlijke Berg. Maar dan komt zijn einde, en er is niemand, die hem kan helpen.
Enochung hembene mag lochne e kind nembe e tie got maler ma jaber. Kata kamano gikone nochopi, kendo onge ngʼama nokonye.
