Handelingen 28

1 Toen we gered waren, vernamen we, dat het eiland Malta heette. De eilandbewoners bewezen ons een buitengewone menslievendheid;

Ninia bega: hahawane doaga: i. Amalalu, ninia da amo oga ea dio da Moloda nabi.

2 want ze namen ons allen op, en staken een vuur aan, omdat het regende en koud was.

Amo soge fi dunudafa da ninima asigi hamoi. Gibu da muni dabeba: le, ninia anegagi nabi. Be ilia lalu didilalu, nini huluane bagadewane fidisu.

3 Terwijl Paulus een hoop dor hout bijeenraapte en op het vuur wierp, schoot er door de hitte een adder uit, en beet zich vast aan zijn hand.

Bolo da lalu ifa gilisili, laluga ligisilaloba, medosu sania da gia: i nababeba: le, amo lalu ifaga gadili misini, Bolo ea lobo gasonaloba besega gagui.

4 Toen de inlanders het dier aan zijn hand zagen hangen, zeiden ze tot elkander: Die man is zeker een moordenaar; want zelfs na zijn redding uit zee, laat de Gerechtigheid hem niet in leven.

Dunudafa ilia da sania amo Bolo ea loboga gagulalebe ba: beba: le, gilisili amane sia: dasu, “Amabela: ? Amo dunu da fasu dunu. Be e da fo amola hano gafului, amoga hame bogoi. Be wali Osobo Bagade Ouligisu Hou da e medole legemusa: dawa: lala!”

5 Maar hij schudde het dier van zich af in het vuur, en ondervond er hoegenaamd geen letsel van.

Be Bolo da ea lobo fofoga: beba: le, sania da laluma sa: i. Amola Bolo da hame oloi.

6 Zij verwachtten, dat hij zou opzwellen of plotseling dood zou vallen; maar toen ze na lang wachten zagen, dat hem niets deerde, kwamen ze tot andere gedachten, en zeiden, dat hij een god was.

Ilia da e da hedolowane fofale, dafane, bogomu, amo ba: musa: ouesalu. Be sedagawane ouesalu, hou hisu da hame doaga: beba: le, ilia asigi dawa: su afadenene, amane sia: i, “E da ‘gode’ agoane!”

7 In de nabijheid was een landgoed gelegen, dat aan den bevelhebber van het eiland behoorde, die Públius heette. Deze nam ons welwillend op, en verleende ons gastvrijheid, drie dagen lang.

Amo sogebi gadenene, oga ouligisu dunu, ea dio amo Babaliase, e da ifabi gagui galu. E da nini hahawane yosia: le, ninima eso udiana agoane aowai.

8 Juist lag toen de vader van Públius met koorts en buikloop te bed. Paulus ging naar hem toe, sprak een gebed, legde hem de handen op, en genas hem.

Babaliase eda da asugi amola hagomo se oloiba: le, diaheda: su da: iya esalu. Bolo da ea diasu ganodini golili sa: ili, Godema sia: ne gadole, ea lobo ema ligisili, e uhinisi dagoi.

9 Nu kwamen ook de overige zieken van het eiland, en werden genezen.

Amo sia: nababeba: le, oloi dunu huluane amo oga ganodini esalu da Boloma misini, uhi dagoi ba: i.

10 Ze bewezen ons grote eer, en bij onze afvaart voorzagen ze ons van alles wat we behoefden.

Ilia da ninima liligi bagohame i. Ninia amo soge fisimusa: dawa: beba: le, ninia dusagai ganodini ilia ha: i manu amola liligi huluane, ninia ahoabe ouligima: ne defele ligisi.

11 Drie maanden later gingen we aan boord van een alexandrijns schip, dat op het eiland overwinterd had, en de Dioskuren als kenteken droeg.

Oubi udiana aligili, ninia da dusagai (amo da A: legesa: nadalia moilaiga misini, anegagi oubi ganodini Moloda oga amoga ouesalu. Dusagai ea dio amo da “‘gode’ Aduna Eso Afadafa Lalelegei.”) amo ganodini fila heda: le, yolesili asi.

12 We gingen te Syracuse aan wal, en bleven er drie dagen lang.

Asili, ninia da Silagiusi moilai bai bagadega doaga: le, eso udiana ouesalu.

13 Vandaar zetten we koers langs de kust, en kwamen te Régium aan. ‘s Anderendaags kregen we zuidenwind, en een dag later bereikten we Putéoli.

Yolesili asili, ninia Lidiame moilai bai bagadega doaga: i. Golale hahabe, fo da ga (south) mabe ba: beba: le, eso adunaga asili, Biudioli moilaiga doaga: i.

14 Hier troffen we broeders aan, die ons verzochten, zeven dagen bij hen te blijven. Zo trokken we naar Rome op.

Amo moilaiga, ninia da eno Yesu Ea hou lalegagui dunu ba: i. Ilia da ninima sia: beba: le, nini da ili amola hi afadafa sigi esalu. Yolesili asili, ninia Louma moilai bai bagadega doaga: i.

15 Ook vandaar kwamen de broeders, die van ons hadden gehoord, ons tegemoet tot Appii Forum en Tres Tabernae. Toen Paulus hen zag, dankte hij God en vatte moed.

Louma moilai bai bagadega, Yesu Ea hou lalegagui dunu da ninia doaga: be nababeba: le, Louma yolesili, mogili da A: biase Bidi Lama: ne diasu amola Ga Misi Dunu Diasu Udiana moilaiga nini yosia: la misi. Bolo da amo dunu ba: beba: le, Godema nodoi. Ea dogo da bagadewane denesi dagoi.

16 Toen we te Rome waren gekomen, werd aan Paulus toegestaan, een eigen woning te betrekken, met den soldaat, die hem moest bewaken.

Ninia Louma moilaiga doaga: loba, Louma gamane dunu da sia: beba: le, Bolo da hisu diasu ganodini esalu. Dadi gagui dunu afadafa fawane da e sosodo aligisu.

17 Drie dagen later liet hij de voornaamsten der Joden ontbieden; en toen ze bijeen waren, sprak hij hen toe: Mannen broeders, ofschoon ik niets heb misdaan tegen het volk of tegen de gewoonten der vaderen, ben ik toch in Jerusalem gevangen genomen, en in de handen der Romeinen overgeleverd.

Eso udiana aligili, Bolo da Yu ouligisu dunu amo soge ganodini esalu, amo fofada: musa: misa: ne sia: i. Ilia da gilisibiba: le, e da ilima amane sia: i, “Na fi Isala: ili dunu! Na da ninia sema amo ninia aowalali olelei liligi, amo na da hamedafa wadela: lesi. Be Yelusaleme Yu fi dunu ilia hanaiba: le, Louma gamane dunu da na se dabe iasu diasu ganodini sali.

18 Die hebben me dan ook verhoord, en wilden me in vrijheid stellen, omdat ik niets had misdreven, waar de doodstraf op staat.

Louma gamane dunu ilia da nama fofada: nanu, na hou ganodini se imunusa: fofada: mu liligi hame ba: beba: le, na se dabe iasu diasu logo doasimusa: dawa: i galu.

19 Maar omdat de Joden zich bleven verzetten, was ik genoodzaakt, mij op Caesar te beroepen; dus volstrekt niet, omdat ik mijn volk van iets wil beschuldigen

Be Yu dunu da na se dabe iasu diasu logo doasimu higa: iba: le, ougiwane bu fofada: i. Amaiba: le, na da Louma gamane ouligisudafa fofada: mu, amo logo fawane ba: i. Be na da na fi dunu ilima diwaneya udidimu hamedei galebe.

20 Ziedaar, waarom ik u heb ontboden, om u te zien, en te zeggen: Waarachtig, het is om Israëls Verwachting, dat ik deze keten draag.

Amaiba: le, na da dili ba: mu amola dilima sia: sa: imusa: , dawa: i galu. Na da Dunu amo E hobea misunu Isala: ili dunu ilia da dafawane hamoma: beyale dawa: lusu, amo Ea hou dafawaneyale dawa: beba: le, na da amo sia: inega la: gi dagoi!”

21 Ze zeiden tot hem: Wij hebben over u geen brieven uit Judea ontvangen; ook is er geen van de broeders gekomen, die iets verkeerds over u heeft bericht of gezegd.

Yu ouligisu dunu ilia da Boloma bu adole i, “Yudia soge fi dunu ilia da dia hou olelema: ne, ninima meloa hamedafa dedei. Amola ninia fi dunu da amo sogega misini, di da wadela: le hamoi, amo da hame sia: i.

22 We achten het dus billijk, van u te vernemen, wat uw denkbeelden zijn. Want van die sekte is ons slechts bekend, dat ze overal tegenspraak ontmoet.

Be dunu huluane da dia gilisisu (Yesu Ea fa: no bobogesu fi) ilima halalewane sia: beba: le, ninia dia hou nabimu hanai gala!”

23 Ze bepaalden hem dus een dag, en kwamen toen in grote getale bijeen in zijn woning. En van, s morgens vroeg tot ‘s avonds laat gaf hij hun uitleg, getuigde hun van het koninkrijk Gods, en leverde hun het bewijs over Jesus uit de Wet van Moses en uit de Profeten.

Amaiba: le ilia amola Bolo da fofada: mu eso ilegele, amo esoga dunu bagohame da Bolo ea esalebe diasuga misi. Hahabe muni olelesa asili, amoganini gasi, e da Gode Ea Hinadafa Hou ilima olelei. Ilia da Yesu Ea hou dafawaneyale dawa: ma: ne, e da Mousese ea Sema amola balofede dunu ilia dedei, amo ilima olelei.

24 Sommigen geloofden wat hij zeide, anderen echter geloofden het niet.

Mogili da ea sia: nababeba: le, dafawaneyale dawa: i galu. Be eno da higabeba: le, dafawaneyale hame dawa: i.

25 Onder elkander onenig gingen ze uiteen. Toen sprak Paulus dit éne woord: Terecht heeft de Heilige Geest door den profeet Isaias tot onze vaderen gesproken

Amaiba: le, ilia fisili asili, mogisu sia: gilisili sia: dasu. Be Bolo da hidadea sia: afadafa fawane sia: i galu, amane, “Dafawane! Gode Ea A: silibu Hadigidafa Gala da ninia aowalalima Aisaia ea lafidili dafawane sia: i.

26 Ga tot dit volk en zeg: Met de oren zult ge horen, en niet verstaan; En scherp zult ge zien, en niet inzien.

E amane sia: i, ‘Masa! Amo dunuma agoane sia: ma. Dilia da gega nabalumu be hamedafa dawa: mu. Dilia da siga hogoi helelalumu be hame ba: mu.

27 Want verstokt is het hart van dit volk, En hun oren zijn hardhorig, En hun ogen gesloten; Opdat ze niet zouden zien met de ogen, En horen met de oren, En verstaan met het hart; Opdat zij zich niet zouden bekeren, En Ik hen zou genezen.

Bai amo dunu ilia asigi dawa: su da igi agoai gala. Ilia ge ilisu ga: i dagoi. Ilia si ilisu da dofoi dagoi. Agoane hame hamoi ganiaba, ilia si da ba: la: loba, ilia ge da nabana: noba, ilia asigi dawa: su da dawa: la: loba, amola ilia da Nama sinidigili, Na da ili uhinisila: loba, Gode da sia: sa.’

28 Weet dan, dat dit heil van God tot de heidenen is gezonden; zij zullen luisteren.

Bolo da sia: dagomusa: amane sia: i, “Dilia noga: le dawa: ma! Gode da Ea Sia: Ida: iwane gala amo osobo bagade dunuma gaga: su sia: , Dienadaile dunuma iasi dagoi. Dienadaile dunu da nabimu!”

29 En terwijl hij dit zeide, gingen de Joden heen, en twistten heftig onder elkander.

Bolo da amo sia: sia: beba: le, Yu dunu da gilisili sia: ga gegenanu, yolesili asi.

30 Hij bleef twee volle jaren in het huis, dat hij gehuurd had, en ontving er allen, die hem bezochten.

Amalalu, ode aduna amoga Bolo da amo diasu ganodini esalu. Amogawi esaloma: ne, e da bidi i. Amola dunu huluane amo da ema gousa: musa: mabeba: le, e da hahawane yosia: su.

31 Hij preekte het koninkrijk Gods, en leerde over den Heer Jesus Christus in alle vrijmoedigheid en ongehinderd.

E da mae beda: iwane, Gode Ea Hinadafa Hou amola Hina Gode Yesu Gelesu Ea hou gasawane amola halegalewane olelelalu. Sia: Ama Dagoi