Handelingen 17
1 Ze namen hun weg over Amfipolis en Apollónia, en kwamen te Tessalonika aan, waar een synagoge der Joden was.
Bolo amola Sailase, da A: mafiboulisi moilai bai bagade amola A: bolounia moilai baligili, Desalouniga moilai bai bagadega doaga: i. Amo moilai ganodini da sinagoge diasu galu.
2 Volgens zijn gewoonte ging Paulus naar hen toe, en drie sabbatdagen achtereen disputeerde hij met hen uit de Schriften.
Ea musa: hamonanu hou defele, Bolo da sinagoge diasuga golili sa: i. Sa: bade eso udianaga, e da dunuma gilisili sia: dasu.
3 Hij zette hun uiteen en bewees: de Christus moest lijden en opstaan uit de doden; en: deze Christus is Jesus, dien ik u verkondig.
E da Gode Sia: Dedei olelei. Musa: dedei da Mesaia (Gode Ea ilegei dunu) da fa: no se nabimu amola bogole, wa: legadomu, e da amo dedei noga: le olelei. Bolo da amane sia: i, “Amo dunu Yesu Gelesu na da dilima olelesa, amo da Mesaia.”
4 Sommigen van hen lieten zich overtuigen, en sloten zich bij Paulus en Silas aan; ook een groot aantal godvrezende heidenen, en vele aanzienlijke vrouwen.
Mogili da dafawaneyale dawa: beba: le, Bolo amola Sailase elama madelagi. Mogili ouligisu dunu ilia uda amola Galigi fi Godema nodone sia: ne gadosu dunu, ilia Bolo amola Sailase elama madelagi.
5 Maar de Joden werden afgunstig. Met behulp van enige booswichten uit het gemene volk, verwekten ze een volksoploop, en brachten de stad in rep en roer. Voor het huis van Jason schoolden ze samen, en trachtten hen voor het volk te brengen.
Be Yu dunu da mudabeba: le, ilia da wadela: i hamosu udigili esalebe dunu bagohame gilisi. Amo dunu da sia: ga gegebeba: le, dunu huluane Desalouniga moilai ganodini da wili gala: su. Wadela: i hamosu dunu da Bolo amola Sailase ela da Ya: isane ea diasuga esala, amo dawa: i galu. Ilia da ela dunu gilisisu amoga hiouginana masusa: dawa: i. Amaiba: le ilia Ya: isane ea diasuga gegemusa: doaga: la: i.
6 Toen ze hen echter niet vonden, sleepten ze Jason en enige broeders voor het stadsbestuur, en schreeuwden: Die mensen, die de hele wereld in opschudding brengen, zijn nu ook hier;
Be Bolo amola Sailase hame ba: beba: le, ilia da Ya: isane amola eno Yesu Ea hou lalegagui dunu, hiougili, moilai fofada: su dunuma doaga: le, ilima amane halasu, “Amo dunu da soge huluane ganodini wili gala: su. Wali ilia da ninia moilaiga doaga: i dagoi.
7 en Jason heeft ze in huis. Allen gaan ze tegen de bevelen van Caesar in; want ze zeggen, dat er een andere koning is: Jesus.
Ya: isane da amo dunu ea diasu ganodini aowasu. Ilia huluane da ninia Louma Hina ea sema wadela: sa. Hina bagade eno Ea dio amo Yesu da esalebe, ilia da ogogole sia: daha!”
8 Zo brachten ze het volk in verwarring, maar ook het stadsbestuur, dat het hoorde.
Amo sia: beba: le, dunu huluane gilisi amola moilai fofada: su dunu, da gilisili ougili sia: ga gegenana halasu.
9 Dit eiste een borgstelling van Jason en de overigen; toen liet men ze vrij.
Amalalu, fofada: su dunu da Ya: isane amola eno fa: no bobogesu dunu ilima ilia se dabe iasu diasu logo doasima: ne dabe lai dagole, ilima fisili masa: ne sia: i.
10 Nog in dezelfde nacht zonden de broeders Paulus en Silas naar Berea. Zodra ze daar aankwamen, gingen ze naar de synagoge der Joden.
Gasi doaga: beba: le, Yesu Ea fa: no bobogesu dunu da Bolo amola Sailase amo Belia moilaiga asunasi. Amoga doaga: loba, ela da sinagoge diasu ganodini golili sa: i.
11 Dezen waren beter gezind dan die van Tessalonika. Ze ontvingen het woord met alle bereidwilligheid, en onderzochten dagelijks de Schriften, of dit alles zo was.
Amo moilai dunu ilia nabasu hou da Desalouniga dunu ilia hou baligi dagoi. Ilia hanaiwane Yesu Ea sia: nabasu. Eso huluane, Bolo ea sia: i liligi ado ba: ma: ne, ilia Gode Sia: Dedei Buga idili, bai hogolalu.
12 Velen van hen geloofden dan ook; en een groot aantal aanzienlijke heidense vrouwen en mannen eveneens.
Bagohame da lalegagui dagoi. Bagade gagui Galigi uda bagohame amola Galigi dunu bagohameda lalegagui dagoi.
13 Zodra echter de Joden van Tessalonika vernamen, dat door Paulus ook te Berea het woord Gods werd verkondigd, kwamen ze ook daar het volk ophitsen en in opschudding brengen.
Be Yu dunu Desalouniga moilaiga esalu, amo da Bolo da Belia moilai bai bagadega esalebe amola Gode Ea sia: olelei dagoi, amo nabi. Ilia da misini, Belia dunu Boloma ougima: ne wili gala: su.
14 Maar terstond lieten de broeders Paulus toen naar zee vertrekken; Silas echter en Timóteus bleven daar.
Amaiba: le, Yesu Ea fa: no bobogesu dunu da Bolo hano wayabo bagade bega: doaga: ma: ne asunasi. Be Sailase amola Dimodi da Belia moilaiga esalu.
15 Zij, die Paulus begeleidden, brachten hem tot Athene; toen keerden ze terug, met een bevel voor Silas en Timóteüs, om zo spoedig mogelijk bij hem te komen.
Be Bolo ea ouligisu dunu da Bolo oule asili, A:denese moilai bai bagadega doaga: le, Belia moilai bai bagadega buhagi. Bu doaga: le, ilia Sailase amola Dimodi, elama Bolo ea olelei sia: i amo, Boloma hedolowane bu gilisima: ne sia: i.
16 Terwijl Paulus in Athene op hen wachtte, werd hij ten diepste bewogen, toen hij zag, dat de stad vol afgodsbeelden was.
Bolo da A: denese moilai bai bagadega Sailase amola Dimodi, ema bu gilisimusa: ouesalea, e da amo moilai ganodini ogogosu ‘gode’ loboga hamoi liligi bagohame ba: beba: le, se bagade nabi.
17 Hij disputeerde dus in de synagoge met de Joden en godvrezenden, en dagelijks op de markt met wie hij daar aantrof.
Amaiba: le, e da sinagoge diasu ganodini, Yu dunu amola Dienadaile Godema nodone sia: ne gadosu dunu, ilima bagade sia: dasu. Amola e da dunu bidi lama: ne diasu sogebi amo ganodini amola dunu amo da udigili manebeba: le, ilima sia: olelei.
18 Ook enige epicurische en stoïsche wijsgeren vielen hem aan. Sommigen zeiden: Wat heeft die praatjesmaker eigenlijk te vertellen? Anderen: Hij schijnt een prediker van vreemde goden te zijn! Want hij had Jesus en de opstanding verkondigd.
Eno olelesu dunu fi ilia dio amo Ebigiulia: ne amola Sidouigi, ili amola Bolo, da gilisili fofada: su. Mogili ilia amane sia: i, “Amo gasa fi dadousa dunu da adi sia: dasula: ?” Be eno dunu da bu adole i, “Amabela: ? E da ‘gode’ liligi hisu amo ilia hou olelesala: ?” Bolo da Yesu Gelesu Ea hou amola Ea wa: legadosu hou, amo olelebeba: le, ilia agoane sia: dasu.
19 Ze namen hem mee, brachten hem op de Areopagus en zeiden: Mogen we weten, wat dit voor een nieuwe leer is, die ge verkondigt?
Amaiba: le, ilia da Bolo Gasolo dunu gilisisu ilima oule asi. Gasolo gilisisu ea dio amo Eliobagase. Ilia ema amane adole ba: i, “Ninia da dia gaheabolo olelesu liligi amo bai nabimu hanai gala.
20 Want ge laat ons heel vreemde dingen horen. We willen dus wel eens weten, wat dat alles betekent.
Dia olelesu liligi mogili ninia fofogadigili naba. Ninia da amo bai dawa: mu hanai gala!”
21 Want alle Atheners en de vreemdelingen, die bij hen zijn gevestigd, hebben voor niets anders tijd dan voor nieuwtjes vertellen, of nieuwtjes horen.
(A: denese fi dunu amola ga misi dunu amo moilai ganodini esalu, da eso huluane gaheabolo hou sia: sa: imusa: dawa: lalu. Hou eno hame hamosu - amo fawane.)
22 Paulus stond midden op de Areopagus, en sprak aldus: Mannen van Athene; overal bespeur ik, dat gij buitengewoon godsdienstig zijt.
Bolo da wa: legadole, Gasolo dunu huluane nabima: ne amane sia: i, “Dilia A: denese dunu huluane da a: silibu liligi ilima bagadewane dawa: lala, amo na da ba: sa.
23 Want terwijl ik rondging en uw heiligdommen bezag vond ik zelfs een altaar met het opschrift: Aan een onbekenden god. Welnu, wat gij vereert zonder het te kennen, dat verkondig ik u.
Na da dilia moilai ganodini dilia sia: ne gadosu sogebi ba: musa: ahoabeba: le, na da oloda ba: i. Amo da: iya dedei diala amane, “‘gode’ amo ninia hame dawa:” amo na ba: beba: le, dili da a: silibu liligi ilima bagadewane dawa: lala, na dawa: i. Amaiba: le, dilia hame dawa: su liligi, dilia ilima udigili sia: ne gadosu liligi, amo na da dilima olelemu.
24 De God, die de wereld en al wat daarin is, gemaakt heeft, die de Heer is van hemel en aarde, Hij woont niet in tempels door handen gemaakt.
Godedafa, E da osobo bagade amola amo ganodini liligi huluane, hahamoi dagoi. E da mu amola osobo bagade, amoma Hina Gode esala. E da dunu ili loboga gagui debolo diasu amo ganodini hame esala.
25 Ook wordt Hij niet door mensenhanden verzorgd, alsof Hij aan iets behoefte had; Hij die aan allen leven en adem en alles geeft.
Hisu da defele esala. Ninia da hawa: hamobeba: le, Ea hou fidimu da hamedei. Hisu da esalusu, mifo, liligi huluanedafa amola dunu huluanedafa ilima iahabeba: le, ninia da Ea hou afadenemusa: hame dawa:
26 Hij heeft uit één vader alle volken der mensheid gemaakt, en ze over de ganse aarde doen wonen; Hij stelde bepaalde tijden vast, en de grenzen van hun woongebied;
Gode da dunu afadafa hamoi galu. Amo ea mano da osobo bagade fifi asi gala wali osobo bagade ganodini esala. Gode Hisu da ilia soge ilegei alalo amola ilia esalusu ode, amo ilegei dagoi.
27 opdat ze God zouden zoeken, of ze Hem misschien al tastende vinden, daar Hij toch niet ver is van ieder van ons.
Bai E da osobo bagade dunu Gode hogoi helele ba: musa: , amo hanai galu. Be Gode da sogebi sedaga amo ganodini hame esala. E da nini huluanema gadenenewane esala.
28 In Hem immers leven we, bewegen we, zijn we; zoals ook sommigen van uw dichters dit hebben gezegd "Want wij ook zijn van zijn geslacht."
Musa: dunu da amane sia: i, ‘Ninia da Godema madelagiba: le, esalebe amola lalebe, hou hamosu dawa:’ Dilia gesami hea: su dedesu dunu enoda amane dedei, ‘Ninia amola da Ea mano esala.’
29 Zijn we dus van Gods geslacht, dan moeten we ook niet denken, dat de godheid gelijk is aan goud, zilver of steen, of aan beeldwerk van menselijke kunst en vinding.
Ninia da Gode Ea mano esalebeba: le, ninia da E da hame esala ogogosu ‘gode’ gouliga ma silifaga ma igiga amo osobo bagade dunu ea gasaga hamoi, E da amo liligi defele ninia dawa: mu da defea hame galebe.
30 Maar thans heeft God de tijden der onwetendheid voorbijgezien; thans verkondigt Hij aan de mensen, aan allen en overal, dat ze zich bekeren moeten.
Musa: , dunu da Gode Ea hou hame dawa: beba: le, amo liligi ilia loboga hamonoba, amo hou Gode da gogolema: ne olofoi dagoi. Be wali, E da gasa bagadewane, dunu da ilia wadela: i hou yolesili, Ema sinidigima: ne sia: sa.
31 Want Hij heeft een dag bepaald, waarop Hij de wereld met rechtvaardigheid oordelen zal door een Man, dien Hij daartoe bestemd heeft. En hiervoor gaf Hij aan allen het zeker bewijs, door Hem op te wekken uit de doden.
Bai E da fofada: su eso ilegei dagoi. Amo ganodini E da moloiwane osobo bagade dunu huluanema fofada: mu. Amola E da Fofada: su Dunu ilegei dagoi. E da dunu huluane amo hou noga: le dawa: ma: ne, amo Fofada: su Dunu Ea bogoi wa: lesi dagoi!”
32 Maar toen ze hoorden van opstanding der doden, spotte de een, en zeide de ander: Daarover zullen we u later wel horen.
Ilia da Bolo ea sia: amo da bogoi dunu Godema wa: lesi amo sia: nababeba: le, mogili da Boloma oufesega: su. Be mogili amane sia: i, “Amo sia: ea bai ninia hobea bu nabimu hanai gala!”
33 Zó ging Paulus van hen weg.
Amalalu, Bolo da amo gilisisu yolesili, asi.
34 Toch sloten enige mannen zich bij hem aan, en geloofden; hiertoe behoorden ook Dionúsius de Areopagiet en een vrouw met name Dámaris, en anderen met hen.
Dunu mogili ilia Boloma madelagili, Yesu Ea hou lalegagui dagoi. Afae da Gasolo dunu ea dio amo Daionisiase. Eno da uda ea dio amo Da: malisi. Eno dunu amolawane da lalegagui.
