Mateyo 13
1 Mubuzuba obo Jesu wakazwa aanze ang'anda akukkala ambali alwizi.
那一天，耶穌從家裏出來，坐在海邊上，
2 Inkamu mpati yakamubunganina achakumuzyunguluka, lino wakanjila mubwato akukkala mukati, inkamu yoonse niyakachimvwi kunkomwe.
有許多群眾集合到衪跟前，衪只得上船坐下，群眾都站在岸上。
3 Elyo wakamba zintu zyiingi kulimbabo muzikozyanio. Wakati, “Amubone, mulimi wakaya kunze kukuyobyala imbuto.
衪就用比喻給他們講論了許多事，說：「看，有個撒種的出去撒種；
4 Nakayobubyala, Imwi imbuto zyakawida ambali lyamugwagwa, mpawo bayuni bakasika akuzilya.
他撒種的時候，有的落在路旁，飛鳥來把它吃了。
5 Imwi imbuto yakawida anyika ilamabwe, kwakati kwakatali muse mwingi. Mpawo mpawo zyakamena nkambo imuse tewakali abulamfu kukuyaansi.
有的落在石頭裏，那裏沒有多少土壤，因為所有的土壤不深，即刻發了芽；
6 Pesi izuba nilyakatenta, zyakawuumpwa, nkambo tezyakali amiyanda, aboobo zyakayuma.
但太陽一出來，就被曬焦；又因為沒有根，就枯乾了。
7 Imbuto zimwi zyakawida mumaamvwa. Maamvwa akakomena mpawo akazisyanikizya.
有的落在荊棘中，荊棘長起來，便把它們窒息了。
8 Zimwi imbuto zyakawida mumuse mubotu mpawo zyakazyala zilyo, zimwi mwanda umwi windulwidwe chakuvula, zimwi makumi musanu alimwi, mpawo zimwi makumi aatatu.
有的落在好地裏，就了實：有一百倍的，有六十倍的，有三十倍的。
9 Ooyo ulamatwi muleke amvwe.”
有耳的，聽吧！
10 Basikwiya bakasika mpawo bakati kuli Jesu, “Nkambonzi nowambula makani aya muzikozyanio?”
門徒前來對衪說：「為什麼你用比喻對他們講話﹖」
11 Jesu wakasandula akwamba kuti kuli mbabo, “mulipedwe mwenya wakumvwisisya zisisidwe zyabwami bwakujulu, pesi kulimbabo tabapedwe pe.
耶穌回答他們說：「因為天國的奧妙，是給你們知道，並不是給他們知道。
12 Nkambo kufumbwa ujisi uyopegwa zyingi, alimwi uyoba azyindilide zyingi. Pesi utakwe, nekuba anchalacho chiyobwezegwa kuzwa kulinguwe.
因為凡有的，還要給他，使他富足；但是沒有的，連他所有的，也要由他奪去。
13 Nchenchicho nchingambulaabo muzikozyanio: nekuba banokubona, pesi tababonesesyi pe; alubo nekuba balamvwa, pesi tabamvwisisisyi, nekuba kumvwisisisya.
為此，我用比喻對他們講話，是因為他們看，卻看不見；聽，卻聽不見，也不了解；
14 Kulimbabo chisinsimicha Isaya chili zuzikizizigwe, echo chamba kuti, “Nekuba kumvwa mulamvwa, pesi takwe abunini nimuyomvwisisya; nekuba kubona muyobona, pesi takwepe nimuyobonesesya.
這樣正應驗了依撒依亞先知的預言說：『你們聽是聽，但不了解；看是看，但不明白，
15 Nkambo myoyo yabantu aaba yaba mifubafuba mpawo miyumu kukumvwa, alubo bakajala meso aabo, kuti bataboni ameso aabo, nekuba kumvwa amatwi aabo, nikuba kumvwisisisya amyoyo yabo, kuti basanduke lubo, alubo ndikabaponesye.'
因為這百姓的心遲純了，耳朵難以聽見，他們閉了眼睛，免得眼睛看見，耳朵聽見，心裏了解而轉變，而要我醫好他們。』
16 Pesi alongezegwe meso anu, nkambo alabona.
但你們的眼睛有福，因為看得見，你們的耳朵有福，因為聽得見。
17 Nkasimpe ndati kulindinywe kuti basinsimi bayingi abantu baluleme bakayandisya kubona zintu ezyo nzimubona pesi tebakazibona. Bakayandisya kuzimvwa zintu nzimumvwa alimwi tebakazimvwa.
我實在告訴你們：有許多先知和義人相看你們所看見的，而沒有看到；想聽你們所聽到的，而沒有聽到。
18 Lino ngamuswilile kuchikozyanyo chamulimi wakabyala imbutozyakwe.
那麼你們聽這撒種的比喻吧！
19 Na umwi wamvwa ijwi lyabwami bwakujulu pesi talimvwisisisya, mubi umwi wasika akubweza chakabyalwa mumoyo wakwe. Eyi nimbuto yakabyalilwa ambali lyamugwagwa.
凡聽天國的話，而不了解的，那惡者就來把撒在他心裏的奪去；這是指那撒在路旁的。
20 Chakabyalwa anyika ilamabwe muntu umvwa ijwi elyo mpawo mpawo wakalitambula akukondwa,
那撒在石頭地裏的，即是指人聽了話，立刻高興接受；
21 nekubabobo takwe miyanda mulinguwe nkambo mpawo ulakakatila chabunini. Nikuba makatazyo akupenzegwa kaabuka ankambo kajwi, ulafwambana kuwa.
但在人裏沒有根，不能持久，一旦為這話發生了艱難和迫害，就立刻跌倒了。
22 Chakabyalwa mumuse ulamamvwa, oyu muntu umvwa ijwi, pesi misaalo yenyika abongelezyi bwabuvubi bwasyanikizya ijwi, elyo ulaba utachizyali michelo. (aiōn g165)
那撒在荊棘中的，即是指人了聽了話，卻有世俗的焦慮和財富的迷惑，把話蒙往了，結不出果實 (aiōn g165)
23 Imbuto yakaminzwa mumuse mubotu, ooyu muntu uumvwa ijwi akulimvwisisisya. Ulazyala michelo akuleta zilyo, kakutebulwa uumwi myanda, amuli umwi makumi musanu alimwi, amuli umwi makumi aatatu akayindululwa mbubonya mbozyakabyalwa.
那撒在好地裏的，即是指那聽了而了解的人，他當然結實，有結一百倍的，有結六十倍的，有結三十倍的。」
24 Jesu wakababikila chimbi chikozyanyo kuli mbabo. Wakati, “Bwami bwakujulu bulimbuli mwalumi wakabyala imbuto imbotu mumuunda wakwe.
耶穌給他們另設了一個比喻說：「天國好像一個人，在自己田裏撒了好種子；
25 Pesi ibantu nibakachili koona, sinkondonyina wakasika elyo mpawo wakabyala masokwe akati ka wiiti mpawo wakiinka.
但人在睡覺的時候，他的仇人來，在麥子中間撒上莠子，就走了。
26 Mpawo masoonso nakazwa akuzyala bana balamuseke, aboobo isokwe lyakaboneka alyalo.
苖在長起來，抽出穗的時候，莠子也顯出來子。
27 Babelesi bamukamuunda nibakasika mpawo bakati kulinguwe, 'Taa,' temwakabyala imbuto mbotu na mumuunda wenu? Nkambonzi nikwaba masokwe?'
家主的僕人，就來對他說：主人！你百是在你田裏撒了好種子嗎﹖那麼從哪裏來了莠子﹖
28 Wakati kulimbabo, 'Sinkondoma nguwakachita echi.' Babelesi bakati kulinguwe, 'Mpo mulayanda na kuti twinke tukazinonkole?'
主人對他說：這是仇人做的。僕人對他說：那麼，你願我們把莠子收集起來嗎。
29 Mwini muunda wakati, 'Pee. Nkambo mwanoli kamunonkola masokwe, ngamuyononkokezya a wiiti.
他卻說：不，免得你們收集莠子，把麥子休拔了出來。
30 Muleke zikule antomwe kusikila kukutebula. Elyo kuchiindi chakutebula ndizoti kubatebuzi, “Chakusanguna amunonkoole masokwe akwawanga misunta kuti akawumpwe, pesi mubunganisye wiiti mubutala bwangu.”
讓兩樣一起長到收割的時候好了；在收割時，我要對收割的人說：你們先收集莠子，把莠子捆成捆，好燃燒，把麥子卻收入我的倉庫裏。
31 Elyo Jesu wakabika chikozyanisyo chiimbi kulimbaabo. Wakati, “Bwami bwakujulu buli mbuli inseeke yalubangulamuntu njakabweza akwiibyala mumuunda wakwe.
耶穌給他們另設一個比喻說：「天國好像一粒芥子，人把它撒在自己的田裏。
32 Inseke eyi nindini loko kunseke zyoonse. Pesi na yakomena, inga yabampati kwinda misamu yamuchilili. Ngayakomena kwinda ziziki zyamuchilili, ngayaba musamu wakuti bayuni bawuluka basike akuyaka zizumbo mumitabi yayo?”
它固然是各樣種子裏最小的，但當它長起來，卻比各種蔬菜都大，竟成了樹甚至天上的飛鳥飛來，在它的枝上棲息。」
33 Alimwi Jesu wakabambila chimbi chikozyanyo. “Bwami bwakujulu buli mbuli bumena bwamwanakazi bwakabweza akuswanizya zimpanzi zitaatu zyabusu bwa wiiti kusikila zyafufumuka.”
衪又給他們講了一個比喻：「天國好像酵母，女人取來藏在三斗麵裏，直到全部發了酵。
34 Zyoonse ezi zintu Jesu wakazyaamba muzikozyanio kumakamu; aboobo takwe nchakamba katambide muchikozyanio.
耶穌用比喻給群眾講解了這一切，不用比喻就不給他們講什麼；
35 Echi chakalibobo kuchitila kuti chakambwa kwinda mumusinsimi chizuzikizigwe, Awo mpakamba kuti, “Ndiyojula mulomo muzikozyanisyo. Ndiyowamba zintu zyakasisikene kuzwa kumatangunino anyika.”
這樣應驗了先知所說的話：『我要開口說比喻，要說出由創世以來的隱密事。』
36 Jesu wakasiya makamu makamu akuya mungánda. Basikwiya bakwe bakeza kulinguwe akwamba kuti, “Tupandulwide chikozyanio chamasokwe amumuunda.”
那時，耶穌離開了群眾，來到家裏，衪的門徒就前來對衪說：「請把田間莠子的比喻給我們講解一下！ 」
37 Jesu wakabasandula wamba elyo wakati, “Ooyo ubyala imbuto mbotu Mwana a Muntu.
衪就回答說：「那撒好種子的，就是人子；
38 Muunda ninyika; mpawo imbuto mbotu, aba mbana baLeza bamubwami. Imasokwe mbana bamubi umwi.
田就是世界；好種子就是天國的子民，莠子就是邪惡的子民；
39 Lino sinkondo wakabyala ngudyabulosi. Butebuzi ngimamanino achiindi, mpawo batebuzi mbaangelo. (aiōn g165)
那撒莠子的仇人，既是魔鬼；收薐時期，既是今世的終結；收割者既是天使。 (aiōn g165)
40 Nkinkako mbuli masokwe mbabunganigwa akuumpwa amulilo, aboobo mbukuyooba kumamanino achiindi. (aiōn g165)
就如將莠子收集起來，用火焚燒；在今事終結時也將是如此： (aiōn g165)
41 Mwana amuntu uyotuma baangelo bakwe, elyo bayobunganisya aanze abwami bwakwe zintu zyoonse zyakali kuchita kuti kube ababo bakachita zitelede.
人子要差遣衪的天使，由衪的國內，將一切使人跌倒的事，及作惡的人收集起來，
42 Bayobawalila mumabanga banga amulilo, nkubanoli kabakwila akuyoluma intwino.
扔到火窯裏；在那裏要有哀號和切齒。
43 Elyo kuyoba bantu balume kabamweka mbuli zuba mubwami bwa Wisi. Ulamatwi, ngamvwe
那時，義人要在他們父的國裏，發光如同太陽。有耳的，聽罷！」
44 Ibwami bwakujulu buli mbuli buvubi busisidwe mumuunda. Muntu wakabona akubusisa. Mukukondwa kwakwe wakinka, wakawuzya zintu zyoonse nzyakali azyo, akuyowula munda oyo.
「天國好像是藏在地裏的寶貝；人找到了，就把他藏起來，高興的去賣掉他所有的一切，買了那塊地。」
45 Alubo, Bwami bwakujulu bulimbuli muntu musambali uyandula ngale imbotu.
「天國又好像一個尋找完美珍珠的商人；
46 Nakijana imwi ngale imbotu, wakeenda akuzya zyoonse nzyakalazyo zintu akuyoyiwula.
他一找到一顆寶貴的珍珠，就去，賣掉他所有的一切，買了它。」
47 Alubo bwami bwakujulu buli mbuli kazamba kakawalwa mulwizi, mpawo kabungania baswi bamisyobo yoonse.
「天國又好像撒在海裏的網，網羅各種的魚。
48 Nikakazula, bazubi bakakabweza, bazubi bakakakwelela aanze kunkomwe. Elyo bakakkala ansi akubungania imbotu muzibikilo, pesi zyakatali kabotu bakazisowa.
網一滿了，人就拉上岸來，坐下，撿好的，放在器皿裏；壞的，扔在外面。
49 Kuyoba obo kumamanino achindi. Baangelo bayosika akuyowandanya babi kuzwa kubaluleme. (aiōn g165)
在今世的終結時，也將如此：天使要出去，把惡人由義人中分開， (aiōn g165)
50 Bayobawalila mumabangabanga oko nkubayokwila akuyoluma intwino zyameno.
把他們扔在火窯裏；在那裏要有哀號和切齒。
51 “Mwazimvwa na zintu eezi zyoonse?” Basikwiiya bakati kulinguwe, “Iyii.”
這一切你們都明白了嗎？」他們說：「是的」。
52 Mpawo Jesu wakamba kuti kulimbabo, “Aboobo woonse mulembi wamulawu waba sikwiya kubwami bwakujulu ulimbuli muntu mwiningánda, ugwisya aanze zintu zyakwe zikulukulu ezipya kuzwa muzibikilo zyakwe.”
他就對他們說：「為此，凡成為天國門徒的經師，就好像一個家主，從他的寶庫裏，提出新的和舊的東西。」
53 Abobo nichakaba kuti Jesu wamaninsya zikozyanio ezi, wakazwa kubusena oobo.
耶穌講完了這些比喻，就從那裏走了。
54 Eelyo Jesu nakanjila kuchisi chakwe akuyiisya bantu muchikombelo chabo. Chakazwa chakuti bakagamba akwamba kuti, “Muntu oyu ubujana kuli busongo bwakwe anguzu zyamalele aaya?
他來到自己的家鄉，在會堂裏教訓人，以致人們都驚訝說：「這人從那裏得了這樣的智慧和奇能？
55 Oyu muntu teensi mwana wamubezi na? Sena banyina tabitwi kuti Meli? Sena bana bakwabo tabali ba Jemusi, Jozefu, Sayimoni a Judasi?
這人不是那木匠的兒子嗎﹖他的母親不是叫瑪利亞，他的弟兄不是叫亞各伯，若瑟，西滿和猶達嗎？
56 Sena bachizi bakwe, tabali akkati kesu? Uzijana kuli zintu zyoonse ezi?”
他的姊妹不是都在我們這裡嗎﹖那麼他的這一切是從那裏來的呢？」
57 Bakalimvwa kabali amulandu anguwe. Pesi Jesu wakati kulimbabo, “Musinsimi takwe bulemu kunze akuchisi chakulimbabo amumpuli yakwe.”
它們就對他起了反感。耶穌卻對他們說：「先知除了在自己的本鄉本家外，沒有不受尊敬的」
58 Alubo takwe pe nakachita malele miingi nkuko akambo kakutamusyoma kwabo.
他在那裏，因為他們不信，沒有多行奇能。
