Nchito 17
1 Lino chiindi nobakiinda mumyuunzi yaku Amfipolisi a Apoloniya, bakasika kumunzi waku Tesalonika, ooko kwakali chikombelo chaba Juda.
Eftir þetta lá leið þeirra um borgirnar Amfípólis og Appolóníu og síðan Þessaloníku, en þar var samkomuhús Gyðinga.
2 Pawulu, mbubonya mbulichimbo chakwe, wakiinka kulimbabo alimwi kwamazuba aama Sabata aatatu wakambilaana aabo kuzwa mumalembe.
Eins og Páll var vanur fór hann í samkomuhúsið til að predika. Þrjá helgidaga í röð las hann og skýrði Biblíuna fyrir fólkinu.
3 Wakali kujula malembe akupandulula kuti chakalelede kuti Kkilisito aapenge akubuka lubo kuzwa kulufu. Wakwamba kuti, “Jesu ooyo ngundiluula kulindinywe ngu Kkilisito.”
Hann benti því á spádómana um þjáningar og upprisu Krists og sannaði að Jesús væri Kristur.
4 Bamwi babaJuda bakakombelezegwa eelyo bakajatana a Pawulu a Sayilasi kubikilizya mweelwe muunji waba Giliki balipeda, abuzuluzi bwabanakazi bayingi.
Sumir þeirra sem hlustuðu létu sannfærast og snerust til trúar, þar á meðal mikill fjöldi guðrækinna Grikkja og margar mikilsvirtar konur úr borginni.
5 Pesi baJuda ibatasyomi, bakali abbivwe, bakabweza bamwi bantu bamineme kuzwa kuchisambalilo, bakabungania makamu aantomwe, akubika muunzi mumbukila. kubusizya kung'anda ya Jasoni, bakali kuyandula ikuhusya Pawulu a Sayilasi aanze kuti aaye kubantu.
En leiðtogar Gyðinganna urðu afbrýðisamir og æstu götuskrílinn gegn þeim. Múgurinn réðst að húsi Jasons og ætlaði að draga Pál og Sílas fyrir borgarráðið til að láta refsa þeim.
6 Pesi awo nebatakwe nobakabajana, bakakwela Jasoni abamwi bakwabo kunembo lyaba singuzu bamumuunzi, bakalilila kuti aaba bantu bakasandamwida nyika aansi alubo basika ookuno lubo.
Þeir fundu þá ekki þar, en drógu í staðinn Jason og nokkra aðra trúaða menn fyrir borgarráðið og hrópuðu: „Páll og Sílas hafa vakið óeirðir um allan heim og nú eru þeir komnir hingað til að hleypa öllu upp!
7 Aaba baalumi Jasoni mbakatambula bakazyania aamulawo wa-Siza, bamba kuti, “Kulumbi Mwami Jesu.”
Jason hefur leyft þeim að gista hjá sér. Hann og allir þessir eru sekir um landráð, því að þeir segja að Jesús sé konungur og hafna keisaranum.“
8 Bakatazya makamu abasinguzu, bamuunzi bakamvwa zintu eezi.
Dómararnir litu málið mjög alvarlegum augum, eins og borgarbúar, en létu þá þó lausa gegn tryggingu.
9 Pesi mukwinda kwakujana kukwabililwa kuzwa kuli Jasoni akuliboonse, bakabazumizya kwiinka.
10 Busiku oobo bakwabo bakatuma Pawulu a Sayilasi kuBbeliya. Nobakasika nkuko, bakayinka muchikombelo chaba Juda.
Hinir kristnu flýttu sér að koma Páli og Sílasi undan um nóttina og fóru með þá til Beroju. Þegar þangað kom, gengu þeir eins og venjulega inn í samkomuhúsið til að predika.
11 Lino bantu aaba bakaliluleeme kwinda aabo bamu Tesalonika, nkambo bakatambula ijwi amizeezo ilipedelede, kulingulula malembe buzuba abuzuba kuti babone na zintu eezi zyakali mbubo.
Íbúar Beroju voru vingjarnlegri en fólkið í Þessaloníku og hlustuðu áhugasamir á boðskapinn. Þeir rannsökuðu Gamla testamentið daglega, til að fullvissa sig um að Páll og Sílas hefðu rétt fyrir sér.
12 Nkinkaako biingi babo bakasyooma, kubikilizya abamwi banakazi bayuungi ba Giliki abalumi biingi.
Árangurinn varð sá að margt fólk tók trú, þar á meðal nokkrar tignar grískar konur, auk margra karlmanna.
13 Pesi chiindi ba Juda baku Tesalonika nibakaziba kuti alubo Pawulu wakali kuluula jwi lya Leza ku Bbeliya, bakiinka nkuko akunyongania akukataazya makamu.
Þegar Gyðingarnir í Þessaloníku fréttu að Páll væri að predika í Beroju, komu þeir þangað og hleyptu öllu í uppnám.
14 Mpawawo, bakwabo bakatumina Pawulu kuya kulwizi, pesi Sayilasi a Timoti bakakkala nkuko.
Kristnir menn brugðu skjótt við og sendu Pál niður til strandar, en Sílas og Tímóteus urðu eftir.
15 Aabo bakali kweenzya Pawulu bakamubweza bamutola kule kuluumbi munzi waku Atenisi. Mbubonya mbakamusiya Pawulu nkuko, bakatambula malayilile kuzwa kulinguwe kuti Sayilasi a Timoti basike chakufwambana mbuli mbubakonzya.
Fylgdarmenn Páls fóru með honum til Aþenu, en sneru svo aftur til Beroju með skilaboð til Sílasar og Tímóteusar um að koma strax og hitta hann.
16 Lino mbubonya Pawulu mbwakali kubalinda mu Atenisi, muuya wakwe wakanyemezegwa mukati kawke aawo nakabona muunzi uzwide zikozyano.
Meðan Páll beið þeirra í Aþenu, varð hann fyrir miklum vonbrigðum – borgin var full af skurðgoðum!
17 Eelyo mazuba woonse wakambilaana abaJuda abamwi bakali kukomba Leza mbonya amuchisambalilo kuba nkuko.
Hann fór í samkomuhúsið til Gyðinganna og ræddi við þá og aðra trúrækna menn. Auk þess talaði hann daglega á torginu til allra, sem þar fóru um.
18 Pesi abalabo bamwi baba Epikuliya abasongo ba Sitoyiki bakaswanana aawe. Bamwi bakaamba kuti, “Niinzi ooyu utakwe makani ncheezya kwaamba?” Bamwi bakati, “Ulangika aanga nguumwi ooyo wwiita bantu kuti batobela baleza benzu, nkambo wakali kuluula makani mabotu aatala a Jesu abubuke.
Þá tóku nokkrir Epíkúringar og Stóuspekingar að þrátta við hann. Þegar hann sagði þeim frá Jesú og upprisu hans, sögðu sumir: „Hvaða rugl er nú þetta!“og aðrir: „Þú ert að boða einhverja ókunna guði.“
19 Bakabweza Pawulu akumuleta ku Aliyopagasi, bakati, “Ngatulaziba eeyi njiisyo mpyaa eyo njowakali kwaamba?
Þeir buðu honum með sér upp á Aresarhæð, þar sem menn voru vanir að skiptast á skoðunum, og sögðu: „Segðu okkur eitthvað meira um þessa nýju trú.
20 Nkaambo ulikweta zintu zyeenzu kumatwi eesu. Nkinkaako, tuyanda kuziba kuti eezi zyambanzi.”
Hún virðist vera mjög óvenjuleg og okkur langar að heyra meira.“
21 (Lino ba Atenisi aabenzu bakali kukkala nkuko bakamaninsya chiindi chabo kakutakwe anchibachita pesi kwambuula nikuba kuswilila atala achimwi chipya.)
Aþenubúar, og þeir sem flutt höfðu til borgarinnar, virtust eyða öllum sínum tíma í viðræður um nýjustu viðhorf og kenningar.
22 Mpawo Pawulu wakima aakati kaba Aliyopagasi akwaamba kuti, “Yobalumi baku Atenisi, ndabona kuti muli basichizuminano munzila yoonse.
Páll stóð nú frammi fyrir þessum mönnum á Aresarhæð og sagði: „Aþenumenn, ég hef tekið eftir því að þið eruð mjög trúhneigðir.
23 Nkambo mbubonya mbundayinda akulanga loko kuzintu zyabukombe bwanu, ndajana chipayililo chili abulemu oobu, “Kuli Leza utazibinkene.” kufumbwa nchimukomba mukutaziba, eechi ndachaambilizya kuli ndinywe.
Á göngu minni um borgina sá ég fjölmörg ölturu og á eitt þeirra var ritað: Til óþekkta guðsins. – Þið hafið sem sagt tilbeðið Guð án þess að þekkja hann, en nú skal ég segja ykkur frá honum.
24 Leza wakachita nyika azyoonse zilimulinjiyo, mbwanga ngu Mwami wajulu anyika, takkali mumaanda ayaakwa amaboko.
Hann skapaði heiminn og allt sem í honum er. En af því að hann er Drottinn himins og jarðar, býr hann ekki í musterum, sem menn hafa reist.
25 Nikuba kubelekelwa amaboko abantu, mbuli kunga ubulide chintu, mbwaanga lwakwe nguupa bantu buumi akuyooya azimwi zyonse.
Því síður annast mannlegar hendur þarfir hans, því að hann þarfnast einskis! Hann er sá sem gefur öllu líf og anda og uppfyllir allar þarfir.
26 Kuzwa kumuntu uumwi wakachita misyobo yabantu kuti bapone aatala enyika kali wabamba kuzulila kwazyiindi amigano yamasena aabo mubakkede,
Hann skapaði hinn fyrsta mann, og frá honum mennina, sem byggja allt yfirborð jarðarinnar. Hann ákvað fyrir fram hvenær þjóðirnar skyldu komast til valda og hvenær þær skyldu líða undir lok, og hann ákvað einnig landamæri þeirra.
27 Kuchitila kuti balanguule Leza akuti ambweni ngabalakonzya kuzuzya nzila yabo nkambo kanguwe akumujana pesi talikule pe kuzwa kuluumwi wesu.
Ætlun hans var að mennirnir leituðu Guðs, svo að þeir gætu nálgast hann og fundið. Hann er þó ekki fjarri neinum okkar,
28 Nkaambo mulinguwe tulapona akweenda akujana buumi, mbubonya mbuli bamwi, simwanza ngano banu mbubakaamba, 'Nkambo alubo tuli lunyungu lwakwe.'
því í honum lifum, hrærumst og erum við, eins og eitt af skáldum ykkar hefur sagt: „Við erum synir Guðs.“
29 “Nkinkaako, mbokunga tulilunyungu lwa Leza, tatwelede kuyeeya anga bubotu bwabulenge bulakozyanisigwa angolida niiba nsiliva, niliba bbwe, izikozyano zyakabezwa amiyeeyo yamuntu.
Fyrst svo er, ættum við ekki að hugsa okkur Guð sem líkneski gert af mönnum úr gulli, silfri eða höggvið í stein.
30 Nkinkaako Leza wakazileka zyiindi zyakutaziba, pesi lino ulayilila bantu boonse koonse koonse kuti basanduke.
Öldum saman hefur Guð umborið slíka fáfræði hjá fólki, en nú hvetur hann alla til að hafna skurðgoðunum og tilbiðja sig einan.
31 Nkambo wakabamba buzuba nayobetaeka nyika mubululami kumuntu ngwakasala. Leza wakapa chisinizyo chamuntu ooyu kuli woonse akumubusya kuzwa kubafu.”
Hann hefur ákveðið að dag einn muni hann dæma heiminn og til þess verks hefur hann valið mann og staðfest val hans með því að vekja hann upp frá dauðum.“
32 Lino chiindi bantu baku Atenisi nobakamvwa azyabubuke wabafu, bamwi bakamuniaka Pawulu; pesi bamwi bakati, “Tuyokuswilila lubo aatala ankani eeyi.”
Þegar fólkið heyrði Pál tala um upprisu frá dauðum, hlógu sumir, en aðrir sögðu: „Við skulum hlusta á þetta seinna.“
33 Kuzwa waawo, Pawulu wakabasiya.
Þannig lauk viðræðum þeirra,
34 Pesi bamwi bakasyoma, kubikilizya a Diyonisiyasi mu Aliyopegiti, mwanakazi utegwa Damalisi, abamwi bakalaambabo.
en nokkrir héldu sig þó að Páli og tóku trú. Þeirra á meðal var Díónýsíus, fulltrúi í borgarráðinu, kona, Damaris að nafni, og nokkrir aðrir.
