Ngeche 1
1 Ngeche mag Solomon wuod Daudi, ruodh Israel:
Spreuken van Salomon, den zoon van David, Den koning van Israël:
2 mamiyo iyudo rieko kod ritruok makare, kendo winjo tiend weche matut;
Ze leren u kennen wijsheid en tucht, Ze geven u begrip voor verstandige woorden;
3 kendo miyo idak e ngima moritore kendo mobidhore kitimo gima adiera kendo gima kare kendo mowinjore,
Ze voeden u op tot heilzame tucht, Rechtschapenheid, plichtsbesef en oprechtheid.
4 gimiyo joma ngʼeyogi tin bedo mariek, kendo gimiyo jomatindo ngʼeyo tiend weche kendo pogo tiend wach.
Aan de onnozelen schenken ze ervaring, Aan jonge mensen doordachte kennis.
5 Mad jomariek chik itgi mondo owinji kendo gimedgi e puonjruokgi, to jogo mongʼeyo pogo tiend wach mad oyud gino ma chikogi,
Als een wijze ze hoort, zal hij zijn inzicht verdiepen, Een verstandig mens zal er ideeën door krijgen;
6 mondo gingʼe ngeche, sigendini, kod weche ma tiendgi tek mag jorieko.
Spreuk en strikvraag zal hij doorzien, De woorden der wijzen en hun problemen.
7 Luoro Jehova Nyasaye e chakruok mar ngʼeyo to joma ofuwo chayo rieko gi ritruok makare.
Het ontzag voor Jahweh is de grondslag der wijsheid; Maar ongelovigen lachen om wijsheid en tucht.
8 Wuoda, chik iti ni puonj wuonu, kendo kik ijwangʼ puonj mar minu.
Mijn zoon, luister dus naar de wenken van uw vader, Sla niet in de wind, wat uw moeder u leerde;
9 Ginibedni kaka kondo michwowo e wiyi, kendo kaka thiwni miketo e ngʼuti mondo ineri maber.
Want het siert uw hoofd als een krans, Uw hals als een snoer.
10 Wuoda, ka joricho hoyoi mondo itim marach, kik iyienegi.
Mijn zoon, als zondaars u willen verleiden, stem niet toe,
11 Kagiwachoni niya, “Bi idhi kodwa; mondo wabuti ni ngʼato wanegi, kendo wamonj kayiem nono joma onge ketho;
Als ze u zeggen: Ga met ons mee, Laat ons loeren op bloed, Laat ons zo maar onschuldigen belagen,
Gelijk de onderwereld hen levend verslinden, Als zij, die ten grave dalen, geheel en al; (Sheol h7585)
13 wabiro yudo gik moko duto mabeyo ma nengogi tek, mi wapongʼ utewa gi gik moyaki.
Allerlei kostbare schatten zullen we vinden, Onze huizen vullen met buit;
14 In bende riwri kodwa e wachni, kendo wanapog gigo duto mwayako.”
Ge moogt meeloten in onze kring, Eén buidel zullen we samen delen!
15 Wuoda, kik idhi kodgi ngangʼ kendo kik iwuoth e yoregigo,
Mijn zoon, ga dan niet met hen mee, En houd uw voet af van hun pad;
16 nikech tiendgi reto piyo piyo mar timo richo kendo gimwomore mondo gichwer remo.
Want hun voeten ijlen naar het kwade, En haasten zich, om bloed te vergieten.
17 Mano kaka en gima nono chiko obadho ka winy duto neno.
Maar zoals het niet geeft, of het net wordt gespannen, Terwijl alle vogels het zien:
18 Jogi ochiko obadho ne gin giwegi, kendo gin ema ginimokie!
Zo loeren ze slechts op hun eigen bloed, En belagen ze hun eigen leven!
19 Mano e giko jogo duto mohero yudo gimoro moyud e yo marach; gino kawo ngima jogo moyude.
Zo gaat het allen, die uit zijn op oneerlijke winst: Deze beneemt zijn bezitters het leven.
20 Rieko goyo koko matek e yore mag dala, ogoyo koko bende e kuonde chokruok;
De wijsheid roept luid in de straten, Op de pleinen verheft ze haar stem;
21 oywak kogoyo koko e akerkeke mag yore motimo koko, owuoyo e dhorangeye mag mier madongo kopenjo niya,
Ze roept op de tinne der muren, En spreekt aan de ingang der poorten:
22 “Nyaka karangʼo ma un joma ngʼeyogi tin nusik kuhero yoreu mag ngʼeyo matin?” Nyaka karangʼo ma jojaro pod nosik kamor, e jaro kendo joma ofuwo nosiki kochayo puonj?
Hoe lang nog, dommen, blijft gij liever onnozel, Blijven de eigenwijzen verwaand, Willen de dwazen van geen wijsheid horen?
23 Ka dine uwinj siem mara, dine abedo kodu thuolo, kendo damiyo ungʼeyo pacha.
Keert u tot mijn vermaning; Dan stort ik mijn geest over u uit, En maak u mijn woorden bekend.
24 To nikech ne udaga kane aluongo kendo onge ngʼama nodewa kane adwaro konyou,
Maar zo ge weigert, als ik roep, En niemand er op let, als ik mijn hand verhef;
25 nimar ne udagi puonj maga duto kendo ne ok uwinjo siem mara.
Zo ge mijn raad geheel en al in de wind slaat, En van mijn vermaning niet wilt weten:
26 An to ananyieru bangʼe ka un e chandruok; Anajaru ajara ka masira oloyou,
Zal ik lachen, wanneer het u slecht gaat, Zal ik spotten, wanneer uw verschrikking komt als een onweer;
27 ka masira machalo yamb ahiti obiro kuomu, kendo ka chandruok oyweyou ka yamb kalausi. Ka lit kod thagruok ohingou.
Wanneer uw ongeluk nadert als een orkaan, Wanneer benauwdheid en angst u overvallen!
28 Giniluonga, to ok anadwokgi; ginimanya to ok giniyuda.
Dan zal men mij roepen, maar zal ik niet antwoorden, Zal men mij zoeken, maar mij niet vinden!
29 Kaka ne ok gidwar puonj kendo ok negiyiero luoro Jehova Nyasaye,
Omdat ze van wijsheid niets wilden weten, En het ontzag voor Jahweh niet hebben verkozen,
30 Kaka ne ok giyie gi puonjna kendo gidagi siem mara,
Van mijn raad niets moesten hebben, En al mijn vermaan in de wind hebben geslagen:
31 kuom mano ginicham olemo mag yoregi kendo giniyiengʼ gi olemo mar riekogi maricho.
Zullen ze eten de vrucht van hun wandel, Verzadigd worden met wat ze beraamden.
32 Nikech yore mobam mag bayo mag jogo mangʼeyogi tin noneg-gi, kendo bedo ma ok odewo gimoro mar joma ofuwo notiekgi.
Want de onnozelen komen door hun onverschilligheid om, De dwazen storten door hun lichtzinnigheid in het verderf;
33 To ngʼato angʼata mawinjo wachna nodag gi kwe kendo mayom, maonge luoro mar hinyruok.
Maar die naar mij luistert, zal in veiligheid wonen, Bevrijd van de vrees voor de rampen!
