< Ngeche 6 >

1 Wuoda, ka isechiwo singo ni jabathi, kata ka isingori ni inichul ni ngʼat mikia gope,
Hijo mío, imagina que te has comprometido como codeudor para pagar una deuda a favor de tu vecino, y has estrechado tu mano con un extranjero para cerrar ese pacto,
2 ka diponi omaki nikech gima ne iwacho, mi idwodori kod weche mane oa e dhogi,
quedando así atrapado por tu promesa, y preso por tu palabra.
3 to tim kama, wuoda, mondo ibed thuolo, nikech isepodho e lwet jabathi: Dhiyo kendo ibolri e nyime; bangʼe to ikwa jabathino oweyi thuolo!
Esto es lo que debes hacer: Sal de ese compromiso, porque te has puesto bajo el poder de esa persona. Ve donde tu vecino con toda humildad y pídele que te libre de ese compromiso.
4 Kik iwe nindo ohingi, kata ayula wangʼ oteri.
No te demores, ni te vayas a dormir sin haberlo resuelto. No descanses hasta haberlo hecho.
5 To resri ibed thuolo, mana kaka mwanda mayombo jadwar, kata kaka winyo matony e obadho mar jamak winy.
Sal de esa deuda como la gacela que escapa de una trampa, como un ave que sale de la jaula del cazador.
6 In janyawo, dhi ir biye; mondo ineye kendo ipar yoregi, mondo ibed mariek!
¡Ve y observa a las hormigas, holgazán! Aprende de lo que hacen, para que seas sabio.
7 Biye onge jatelo kata jaloch kata ruoth,
Ellas no tienen un líder, ni un dirigente, ni un gobernador,
8 to kata kamano, gikano chiembgi e ndalo oro, kendo gichoko chiembgi e ndalo keyo.
y sin embargo trabajan duro durante el verano para obtener su alimento, recogiendo todo lo que necesitan para el tiempo de la cosecha.
9 In jasamuoyo, nyaka karangʼo ma ibiro bedo kinindo aninda kanyo? Karangʼo mibiro chiewoe mondo ia e nindo?
¿Hasta cuándo estarás allí acostado, holgazán? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?
10 Nindo matin, ayula wangʼ matin, kwakruok matin kiyweyo,
Tú dices: “Dormiré un poco más, solo una siesta, o cruzaré los brazos un poquito más para descansar”.
11 to dhier biro monji ka janjore kendo chan ka jalweny momanore.
Pero la pobreza te atacará como un ladrón, y la miseria como un guerrero armado.
12 Ngʼat mamono kendo jaricho mawuotho awuotha kowacho weche mogak,
Los rebeldes y malvados andan por ahí diciendo mentiras,
13 oningʼo wangʼe, owuoyo gi tiendene ka ogoro piny, kendo ogwelo ji gi lith lwetene,
guiñando un ojo, haciendo gestos escurridizos con sus pies, y haciendo señales descorteses con sus dedos.
14 ochano richo kod miriambo ei chunye, kinde duto okelo miero.
Sus mentes retorcidas solo traman maldad, causando problemas siempre.
15 Kuom mano, masira biro make maloye apoya nono; notieke apoya nono, maonge resruok.
Por ello el desastre cae sobre tales personas, y en solo un instante son destruidos sin remedio.
16 Nitie gik moko auchiel ma Jehova Nyasaye mon-go, chutho gin gik moko abiriyo ma ok more:
Hay seis cosas que el Señor aborrece, y aun siete que detesta:
17 wenge mag sunga, lep mariambo, lwedo machwero remo maonge ketho,
los ojos arrogantes, una lengua mentirosa, las manos que matan al inocente,
18 chuny machano chenro maricho, tiende maringo kadhi e richo,
una mente que conspira maldad, los pies que se apresuran a hacer el mal,
19 jahang wach mawacho miriambo kendo ngʼatno makelo miero e kind jowete.
un testigo falso que miente, y los que causan discordia entre las familias.
20 Wuoda, rit chike wuonu kendo kik iwe puonj minu.
Hijo mío, presta atención a la instrucción de tu padre, y no rechaces la enseñanza de tu madre.
21 Kan-gi ka ipandogi e chunyi nyaka chiengʼ; twegi e ngʼuti motegno.
Guárdalas siempre en tu mente. Átalas en tu cuello.
22 Ka iwuotho, to gibiro chiki; to ka inindo, to giniriti; to ka ichiewo, to giniwuo kodi.
Ellas te guiarán cuando camines, te cuidarán al dormir, y te hablarán al levantarte.
23 Nikech chikegi gin taya, to puonjni en ler, kendo kwer mikwerogo ngʼato kuom gima otimo marach kelo mana ngima,
Porque la instrucción es como una lámpara, y la enseñanza es como la luz. La corrección que surge de la disciplina es el camino a la vida.
24 mamiyo ibedo mabor gi dhako mandhaga kaachiel gi lep mayom mar dhako mabayo.
Te protegerá de una mujer malvada y de las palabras seductoras de una prostituta.
25 Kik ber mare mineno gi wangʼ omi chunyi gombe kata weye oywayi kolombi gi wangʼe.
No dejes que tu mente codicie su belleza, y dejes que te hipnotice con sus pestañas.
26 Nikech ochot nyalo miyo ibed matin maromo gi nengo makati, to dhako ma jachode biro tieko ngimani.
Puedes comprar una prostituta por el precio de una rebanada de pan, pero el adulterio con la mujer de otro hombre puede costarte la vida.
27 Bende ngʼato nyalo tingʼo mach e kore, ma lepe ok owangʼ?
¿Puedes poner fuego en tu regazo sin quemar tu ropa?
28 Bende ngʼato nyalo wuotho e mirni mar mach maliel, ma ok tiendene owangʼ?
¿Puedes caminar sobre carbón encendido sin abrasar tus pies?
29 Ma e kaka ngʼat ma terore gi chi ngʼat machielo chalo; ngʼato angʼata ma omule ok notony ma ok okum.
Lo mismo ocurre con todo el que duerme con la esposa de otro hombre. Ningún hombre que la toque quedará sin castigo.
30 Ji ok cha jakuo kokwalo chiemo mondo ogaago kech kodenyo.
La gente no condena a un ladrón, si este roba para satisfacer su hambre.
31 Kata kamano ka omake, to nyaka ochul nyadibiriyo, kata obedo ni en nengo mapek kuome makawo mwandu mag ode duto.
Pero si lo atrapan, tiene que pagar siete veces lo que robó, incluso devolviendo todo lo que tenga en su casa.
32 To ngʼat ma terore gi chi ngʼat machielo onge gi rieko, ngʼat matimo kamano ketho ngimane owuon.
Cualquier hombre que comete adulterio con una mujer es insensato. El que así actúa se destruye a sí mismo.
33 Pokne en chwat kod wichkuot kendo nobed gi wichkuot ma ok norum.
Tal hombre será herido y deshonrado. Su desgracia no cesará.
34 Nimar nyiego mamako chwor dhakono nyalo kelo tho, omiyo ka ochulo kuor, to nobed maonge ngʼwono kata matin.
Porque el celo hará enojar a su esposo, y no se contendrá al tomar venganza.
35 Ok enoyie chudo moro amora; ok enoyie asoya kata obedo ni en gima duongʼ manade.
Tal esposo rechazará cualquier tipo de compensación; y ninguna cantidad, por grande que sea, podrá pagarle.

< Ngeche 6 >