< Ngeche 26 >

1 Mana kaka pe e ndalo oro kata koth e kinde keyo, e kaka luor ok owinjore ni ngʼat mofuwo.
Honrar a un tonto es tan inoportuno como la nieve en el verano, o la lluvia durante la cosecha.
2 Mana kaka oyundi mafuyo kata ka opija maringo e kaka kwongʼ maonge gimomiyo kadho akadha.
La maldición no caerá sobre la persona que no la merece. Será como el ave o la golondrina que revolotean.
3 Kaka faras owinjore gi chwat, to dho punda owinjore gi tweyo e kaka ngʼe joma ofuwo owinjore gi goch.
Los caballos necesitan un látigo, los asnos necesitan un freno. ¡Del mismo modo, los tontos necesitan vara en sus lomos!
4 Kik idwok ngʼat mofuwo machalre gi fupe, to dipo ka ibiro bedo machal kode.
No respondas al tonto según su estupidez, o terminarás igual que ellos.
5 Dwok ngʼat mofuwo koluwore gi fupe, dipo ka obiro nenore e wangʼe owuon ni oriek.
No respondas al tonto según su estupidez, o pensaran que son sabios.
6 Mana kaka ingʼado tiend ngʼato kata kelo masira, chalo gioro ngʼama ofuwo mondo oter ote.
Confiar la entrega de un mensaje en manos de un tonto, es como cortar tus pies o beber veneno.
7 Mana ka tiend ngʼat mongʼol mawengni, e kaka ngero moa e dho ngʼat mofuwo.
Un proverbio dicho por un tonto es tan inútil como las piernas de un inválido.
8 Mana kaka keto kidi e orujre e kaka miyo ngʼat mofuwo luor.
Honrar a un tonto es tan inútil como tratar de atar una piedra a una honda.
9 Mana kaka bungu mar kudho e lwet ngʼat momer, e kaka ngero moa e dho ngʼat mofuwo.
Un proverbio dicho por un tonto es tan ridículo como ver a un borracho entre espinos.
10 Mana kaka ngʼama thoro diro aserni adira ema chalo gi ngʼat mandiko ngʼat mofuwo kata ngʼato angʼata moyudo e tich.
Todo el que contrata a un tonto o a un desconocido errante, es como un arquero que hiere a la gente lanzando flechas al azar.
11 Kaka guok dok e ngʼokne mosengʼogo e kaka ngʼat mofuwo nwoyo fupe.
Los tontos repiten su estupidez, así como un perro vuelve a comer su vomito.
12 Bende ineno ngʼato ma paro owuon ni oriek? Ngʼat mofuwo nitiere gi geno moloye.
¡Has visto a un hombre sabio en su propia opinión? ¡Hay más esperanza para un tonto que para él!
13 Jasamuoyo wacho niya, “Sibuor ni e wangʼ yo, sibuor mager bayo e yore mag dala!”
Los perezosos son los que dicen: “¡Hay un león en el camino, un león por las calles!”
14 Mana kaka dhoot marundore e pata, e kaka jasamuoyo lokore aloka e kitandane.
El perezoso se voltea en la cama, como la puerta se recuesta en sus bisagras.
15 Jasamuoyo luto lwete malal ei tawo; onyap ahinya ma ok onyal gole oko moduoge e dhoge.
Los perezosos extienden su mano hasta el plato, pero están demasiado cansados como para llevarse la comida a la boca.
16 Jasamuoyo paro e chunye ni oriek moloyo ji abiriyo ma dwoko wach gi rieko.
Los perezosos son más sabios en su propia opinión que muchos consejeros prudentes.
17 Mana kaka ngʼat mamako guok gi ite, e kaka ngʼat makadho akadha madonjo e dhawo ma ok mare.
Tomar parte en la disputa de otra persona es como agarrar a un perro callejero por las orejas.
18 Mana kaka ngʼat ma janeko madiro pil mach kata aserni mager,
Serás como un loco lanzando flechas con fuego y matando gente
19 e kaka ngʼato mawuondo jabute kowacho niya, “Ne angeri angera!”
si mientes a tu amigo, para luego decirle que era una broma.
20 Ka yien onge to mach tho; ka kuoth onge dhawo rumo.
Sin madera, el fuego se apaga, y sin chismosos, se acaba la discordia.
21 Kaka makaa miyo mach ngʼangʼni, to yien bende miyo mach liel, e kaka ngʼat makwiny kelo miero.
Una persona conflictiva aumenta la discordia, como poner carbón en brasas, o madera en el fuego.
22 Weche mag kuoth chalo gi chiemo mamit; gidhiyo e chuny dhano ma iye.
Escuchar chismes es como tragar bocados de tu comida preferida. Llegan hasta lo más profundo.
23 Mana kaka range mangʼangʼni mowir e agulu mochwe chalo e kaka lep mager mar chuny mopongʼ gi richo.
La persuación con intenciones malvadas es como un esmalte brillante de plomo en una olla de barro.
24 Jasigu wuondore koumore kod dhoge, to ei chunye okano miriambo.
La gente te adulará aunque te odien. En el fondo te mienten.
25 Kata bed ni wechene lombo chuny, kik iyie kode, nimar gik maricho abiriyo opongʼo chunye.
Cuando las personas sean buenas contigo, no les creas. Su mente está llena de odio hacia ti.
26 Onyalo wuondore ni oonge wuond, to timbene maricho biro nenore ratiro e nyim oganda.
Aunque su odio esté oculto detrás de su astucia, su maldad quedará expuesta delante de todos.
27 Ka ngʼato okunyo bur, obiro lutore e iye; to ka ngʼato ngʼielo kidi, to kidino biro ngʼielore kaduogo ire.
Aquellos que cavan fosos para hacer caer a otros, terminarán cayendo ellos mismos. Y los que hacen rodar piedras, quedarán aplastados por ellas.
28 Lep mariambo mon kod jogo mohinyo, to dhok mawuondo ji kelo kethruok.
Si mientes, muestras odio por las víctimas de tus mentiras. Si halagas a las personas, causarás desastre.

< Ngeche 26 >