< Ngeche 24 >
1 Kik nyiego maki gi joricho bende kik iyie chunyi gomb bedo e chokruok margi;
No tengas envidia de los hombres malos, ni el deseo de estar con ellos;
2 nimar chunjegi chano timo mamono to dhogi wacho mana gik makelo chandruok.
para que sus corazones traman la violencia y sus labios hablan de travesuras.
3 Rieko ema igerogo ot, to kuom winjo ogurore mosiko;
A través de la sabiduría se construye una casa; mediante la comprensión se establece;
4 kuom ngʼeyo, utene maiye ipongʼo gi gik moko ma ok yudo yot kod mwandu mabeyo.
por conocimiento las habitaciones se llenan con todos los tesoros raros y hermosos.
5 Ngʼat mariek nigi teko maduongʼ; to ngʼat man-gi ngʼeyo medo teko;
Un hombre sabio tiene un gran poder. Un hombre con conocimientos aumenta la fuerza,
6 nimar dhiyo e lweny dwaro ni ongʼadni rieko, to bedo gi loch dwaro jongʼad rieko mangʼeny.
pues con una sabia guía libras tu guerra, y la victoria está en muchos asesores.
7 Rieko bor moyombo ngʼat mofuwo; e kar bura mar alap oonge gi gima onyalo wacho.
La sabiduría es demasiado elevada para un tonto. No abre la boca en la puerta.
8 Ngʼat machano gima rach biro ngʼere kaka ja-andhoga.
El que conspira para hacer el mal se le llamará intrigante.
9 Andhoga mar fuwo en richo, to ji mon kod ja-jar ji.
Los planes de la locura son pecado. El burlador es detestado por los hombres.
10 Ka tekri orumo mipodho e kinde mar lweny, to mano kaka tekri tin!
Si flaqueas en el momento de la dificultad, tu fuerza es pequeña.
11 Res jogo mitero kar tho; mak jogo mawuotho ka tangni dhiyo kar yengʼo.
¡Rescata a los que están siendo llevados a la muerte! En efecto, ¡retened a los que se tambalean hacia la matanza!
12 Ka iwacho niya, “Ne ok wangʼeyo gimoro kuom wachni,” donge ngʼatno mapimo chuny dhano ongʼeyo wachno? Donge ngʼat morito kendo ngʼiyo ngimani ongʼeyogo? To donge obiro chulo ngʼato ka ngʼato mowinjore gi timbene?
Si dices: “He aquí que no sabíamos esto” ¿acaso el que pesa los corazones no lo considera? El que guarda tu alma, ¿no lo sabe? ¿No ha de dar a cada uno según su trabajo?
13 Wuoda, cham mor kich, nimar ober; mor kich moa e pedni mar kich nigi ndhandhu mamit.
Hijo mío, come miel, porque es buena, los excrementos del panal, que son dulces a su gusto;
14 Ngʼe bende ne rieko mit ni chunyi; ka iyude, nitie geno mar ndalo mabiro kuomi, to genoni ok nongʼad oko.
así conocerás que la sabiduría es para tu alma. Si lo has encontrado, habrá una recompensa: Su esperanza no será cortada.
15 Kik ibut ka ngʼat marach mondo iketh od ngʼat makare, kik iyak dalane,
No aceches, malvado, contra la morada de los justos. No destruyas su lugar de descanso;
16 kata bedni ngʼat makare ogore piny nyadibiriyo, pod obiro chungo kendo; to joricho igoyo piny gi masira.
porque el justo cae siete veces y se levanta, pero los malvados son derribados por la calamidad.
17 Kik ibed mamor gi masiche mag jasiki, ka ochwanyore, kik iyie chunyi bed mamor;
No te alegres cuando tu enemigo caiga. No dejes que tu corazón se alegre cuando sea derrocado,
18 nimar Jehova Nyasaye biro neno kendo golo mirimbe oko kuome.
no sea que Yahvé lo vea y le desagrade, y aleja de él su ira.
19 Kik ibed maluor nikech joricho kata kik nyiego maki kod joma timbegi richo,
No te preocupes por los malhechores, ni tengas envidia de los malvados;
20 nimar jaricho onge gi geno mar ndalo mabiro, kendo taya mar ngʼat marach ibiro nego.
porque no habrá recompensa para el hombre malo. La lámpara de los malvados se apagará.
21 Wuoda, luor Jehova Nyasaye kod ruoth morito piny, kendo kik iriwri gi joma kwede,
Hijo mío, teme a Yahvé y al rey. No te unas a los rebeldes,
22 nimar ji ariyogo biro kelonegi chandruok apoya nono, to en ngʼa ma dingʼe ni en chandruok manade ma ginyalo kelo?
porque su calamidad surgirá de repente. ¿Quién sabe qué destrucción puede venir de ambos?
23 Magi bende gin weche mag jomariek: Luoro wangʼ kuom ngʼado bura ok ber:
Estos son también los dichos de los sabios: Mostrar parcialidad en el juicio no es bueno.
24 Ngʼatno mowachone jaketho niya, “In kare ionge ketho” ji biro kwongʼe to piny kwede.
El que dice al impío: “Eres justo” los pueblos lo maldecirán, y las naciones lo aborrecerán —
25 To nobed maber gi jogo makumo joma oketho, kendo gweth mogundho nobed kodgi.
pero les irá bien a los que condenen a los culpables, y una rica bendición vendrá sobre ellos.
26 Dwoko maratiro nyiso ni mano osiepni mar adier.
Una respuesta sincera es como un beso en los labios.
27 Tiek tijeni ma oko kendo ik puothegi; bangʼ mano, eka iger odi.
Prepara tu trabajo en el exterior, y preparen sus campos. Después, construye tu casa.
28 Kik ibed janeno e wach jabuti kaonge gima omiyo, kata tiyo gi dhogi mondo iriambi.
No seas testigo contra tu prójimo sin motivo. No engañes con tus labios.
29 Kik iwach niya, “Abiro timone mana kaka osetimona; abiro chulo ngʼatno mana kaka notimona.”
No digas: “Haré con él lo que él ha hecho conmigo”; Pagaré al hombre según su trabajo”.
30 Nakadho but puoth jasamuoyo, kakadho but puoth olemb mzabibu mar ngʼat maonge gi rieko;
Pasé por el campo del perezoso, por la viña del hombre vacío de entendimiento.
31 kudho notwi kuonde duto, puodho duto noim gi buya, to ohinga mar kidi nomukore.
He aquí que todo estaba cubierto de espinas. Su superficie estaba cubierta de ortigas, y su muro de piedra fue derribado.
32 Naketo chunya nono gino mane aneno to napuonjora kuom gino mane aneno.
Entonces vi, y consideré bien. Vi y recibí instrucción:
33 Nindo matin, ayula wangʼ matin, kwakruok matin kiyweyo,
un poco de sueño, un poco de sopor, un pequeño pliegue de las manos para dormir,
34 to dhier biro monji ka janjore kendo chan ka jalweny momanore.
por lo que su pobreza vendrá como un ladrón y su necesidad como hombre armado.