Ngeche 23
1 Ka ibedo mondo ichiem gi ruoth, non maber gima ni e nyimi,
Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
2 ka in jawuoro to dimbri nono to onyalo keto pala e dwondi.
na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
3 Kik igomb chiembe mamit, nimar chiemono en mar wuondruok.
Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
4 Kik iwe tich bari ndasi ni mondo ibed ja-mwandu, bed gi rieko mondo iritri.
Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
5 Ngʼi mwandu mana matin nono, to bangʼe gidhi, nimar adiera gibiro bedo gi bwombe, kendo gifu gidhi e kor polo ka ongo.
Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
6 Kik icham chiemb jagwondo, kik igomb chiembe mamit,
Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
7 nimar en ngʼat mosiko paro nengo mochul. Owachoni niya, “Chiem kendo methi,” to chunye ok ni kodi.
kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
8 Ibiro ngʼogo mano matin mane ichamo kendo ibiro bedo ni iketho kindeni kuom pwoch mipuoyego.
Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
9 Kik iwuo ne ngʼat mofuwo, nikech obiro chayo rieko mag wechegi.
Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
10 Kik igol kidi mar kiewo machon, kata ima nyithindo maonge wuone puothegi;
Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
11 nimar Jal moritogi en ratego; obiro chwakogi e kindi kodgi.
kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
12 Ket chunyi ne puonj to iti ne weche mag ngʼeyo.
Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
13 Kik itamri kumo nyathi; nimar chwat ok nyal nege.
Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
Mwadhibu kwa fimbo na kuiokoa nafsi yake kutoka mautini. (Sheol h7585)
15 Wuoda, ka chunyi riek, eka chunya biro bedo mamor,
Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
16 chunya ma iye nobed mamor ka lewi wacho gima nikare.
utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
17 Kik ibed gi nyiego e chunyi nikech joricho; to kinde duto bedi gi dwaro mar luoro Jehova Nyasaye moloyo.
Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
18 Adier, ka itimo kamano to inibed gi geno e ndalo mabiro, kendo genoni ok nongʼad oko.
Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
19 Wuoda, winja, eka inibed mariek, kendo ket chunyi e yo moriere tir.
Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
20 Kik iriwri gi jogo ma madho kongʼo mangʼeny kata jowuoro mohero ringʼo,
Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
21 nimar jomer kod jowuoro bedo jochan, kendo nongʼno rwakogi gi lewni moti.
kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
22 Winj wuonu, nikech en ema nonywoli, kendo kik icha minu ka oti.
Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
23 Adiera gi rieko gi puonjruok kod ngʼeyo tiend wach ema nyaka iyudi, kata dabed ni ingʼiewogi gi nengo matek.
Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
24 Wuon ngʼat makare nigi mor maduongʼ; ngʼatno man-gi wuowi mariek obedo mamor kode.
Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
25 Mad wuonu gi minu bed mamor; mad minu mane onywoli bed gi ilo.
Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
26 Wuoda, miya chunyi, kendo ket wengegi orit yorena,
Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
27 nimar dhako ma jachode en bur matut, to dhako mabayo en soko madiny.
kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
28 Ka jamecho obuto korito, to omedo keto ji ma ok jo-adiera mangʼeny e kind ji.
Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
29 En ngʼa man-gi masira? En ngʼa man-gi lit? En ngʼa man-gi lweny? En ngʼa man-gi ngʼur? En ngʼa man-gi adhonde ma ok owinjore? En ngʼa man-gi wangʼ makwar motimo remo?
Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
30 Jogo madeko oko ka kongʼo, madhi mondo gibil kongʼo mokik mayoreyore.
Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
31 Kik ingʼi kongʼo kochiek mowalo, ka obabni e kikombe, ka omadhore mos kolor piny!
Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
32 Bangʼe to okecho ka thuol kendo oketo kwiri kaka fu.
Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
33 Wengeni biro neno gik mayoreyore to pachi paro gik morundore.
Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
34 Ibiro chalo ngʼat ma nindo e nam mar apaka matek, ka inindo ewi apaka.
Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
35 Ibiro wacho niya, “Gigoya, to ok ahinyra! Gigoya, to ok awinji! Karangʼo ma abiro chiewoe mondo adog ameth kendo?”
Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”
