< Ngeche 20 >
1 Divai en jajaro to kongʼo en koko; ngʼat motelne kodgi onge rieko.
El vino es burlador y alborotador el licor, Y cualquiera que en ello se desvía no es sabio.
2 Mirimb ruoth chalo gi ruto mar sibuor; ngʼat momiyo obedo gi gero lalo ngimane.
Como rugido de león es la ira del rey, El que provoca su ira expone su propia vida.
3 Enobed luor maduongʼ ne ngʼatno ma dagi dhawo, to joma ofuwo duto ohero dhawo.
Honra del hombre es evitar la contienda, Pero todo insensato se envolverá en ella.
4 Jasamuoyo ok pur puothe e kinde mowinjore; omiyo e kinde mar keyo omanyo, to ok oyud gimoro.
En otoño no ara el holgazán, Rebuscará en la cosecha y nada hallará.
5 Dwaro mar chuny dhano chalo gi pi matut, to ngʼat man-gi winjo twomogi.
Como agua profunda es el propósito en el corazón del hombre, Pero el hombre entendido logrará extraerlo.
6 Ji mangʼeny wacho ni gin gihera ma adiera; to ngʼat ma ja-adiera, en ngʼa ma diyude?
Muchos hombres proclaman su propia bondad, Pero un hombre fiel, ¿quién lo hallará?
7 Ngʼat makare nigi ngima ma ok ocha; nyithinde nigi gweth bangʼe.
El justo camina en su integridad, Después de él, sus hijos son muy dichosos.
8 Ka ruoth obedo e kome mondo ongʼad bura; opiedho weche maricho duto gi wangʼe.
Un rey sentado en el tribunal, Con su mirada disipa toda maldad.
9 En ngʼa manyalo wacho niya, “Aserito chunya maler; aler kendo aonge richo?”
¿Quién podrá decir: Tengo mi conciencia limpia, Estoy purificado de mi pecado?
10 Rapim ma ok nikare gi pimo ma ok kare, Jehova Nyasaye mon kodgi duto.
Pesa falsa y medida falsa, Ambas son repugnancia a Yavé.
11 Kata mana nyathi ingʼeyo gi timbene, omiyo ingʼeyo ka kite obidhore kata ni kare.
Aun el muchacho es conocido por sus hechos, Si su conducta es limpia y recta.
12 It mawinjo gi wangʼ maneno, Jehova Nyasaye ema osechweyo gik moko ariyogo.
El oído que oye y el ojo que ve, Ambas cosas las hizo Yavé.
13 Kik iher nindo nono to ibiro bedo jachan, bed kineno to ok ibi chando chiemo.
No ames el sueño No sea que te empobrezcas. Abre tus ojos y te saciarás de pan.
14 Jangʼiewo wacho niya, “Ok ber ngangʼ, ok ber ngangʼ!” To bangʼe owuok odhiyo ka osungore ni ongʼiewo gi nengo mayot.
Es malo, es malo, dice el comprador, Pero cuando se va, se jacta.
15 Dhahabu nitie, kendo kite ma nengogi tek bende nitie mogundho, to dhok mawacho weche mag ngʼeyo gin kaka mula mabeyo mayudo tek.
Existe el oro y multitud de piedras preciosas, Pero los labios sabios son algo más precioso.
16 Kaw law ngʼat mochungʼne ngʼat mokia kaka singo; mak gino mosingorego, ka otimo kamano ni dhako majabayo.
Tómale la ropa al que salió fiador de un extraño, Y tómale prenda cuando da garantía a los forasteros.
17 Chiemo moyud e yo ma ok kare mit ne ngʼato, to achien omuodore mana ka kuoyo.
Sabroso es al hombre el pan mal adquirido, Pero después su boca estará llena de fragmentos de piedra.
18 Los chenro ka ikonyori gi ngʼado rieko; ka ichako lweny to dwar ikruok maber.
Confirma los planes por medio del consejo, Y con sabias estrategias haz la guerra.
19 Fuongʼo wach ketho genruok; omiyo tangʼ ni ngʼato ma wuoyo mathoth.
El que revela secretos levanta calumnia, Por tanto, no te metas con un chismoso.
20 Ka ngʼato okwongʼo wuon mare kata min mare, to ngimane norum mana ka taya motho e mudho molil.
Al que insulte a su padre o a su madre, Se le apagará su lámpara en medio de la oscuridad.
21 Mwandu moyud motelo e yo mayot ok bi bedo konyruok e kinde machien.
Herencia adquirida con robo al comienzo, Al fin no será bendita.
22 Kik iwach niya, “Abiro chulo kuor kuom rachni motimna!” Bed kirito Jehova Nyasaye to obiro resi.
No digas: Yo me vengaré. Espera a Yavé, y Él te salvará.
23 Jehova Nyasaye mon gi rapim mag miriambo, kendo rapim ma ok kare ok miye mor.
Las pesas desiguales son repugnancia a Yavé, Y una balanza con trampa no es buena.
24 Okange mag ngʼato ichiko gi Jehova Nyasaye. Ere kaka ngʼato nyalo ngʼeyo yore owuon?
De Yavé son los pasos del hombre, ¿Cómo, pues, podrá el hombre entender su camino?
25 En obadho ne ngʼato masingo gimoro ka ok oparo, to achien eka oparo singruokne.
Trampa es al hombre el voto apresurado, Y después de hacerlo, reflexionar.
26 Ruoth mariek riembo joma timbegi richo; okumogi ma ok okechogi.
El rey sabio dispersa a los perversos, Y hace pasar sobre ellos la rueda de trillar.
27 Taya mar Jehova Nyasaye manyo chuny dhano, kendo omanyo chunye ma iye.
Lámpara de Yavé es el espíritu del hombre, Que escudriña lo más recóndito del ser.
28 Hera kod adiera miyo ruoth bedo gi kwe, nikech hera, lochne bedo motegno.
Misericordia y verdad preservan al rey, Y la clemencia sustenta su trono.
29 Sunga ma yawuowi nigo e teko margi, to lwar en duongʼ ne jodongo.
La gloria de los jóvenes es su fortaleza, Y el esplendor de los ancianos, sus canas.
30 Goch kod adhonde pwodho richo, to chwat loso maler chuny maiye.
Las marcas de los azotes purifican del mal, Y los golpes llegan a lo íntimo del corazón.