Ngeche 14
1 Dhako mariek gero ode, to dhako mofuwo muko ode gi lwete owuon.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 Ngʼat ma wuodhe oriere oluoro Jehova Nyasaye, to ngʼat ma yorene achach ochaye.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 Wuoyo mar ngʼama ofuwo kelone mana goch e ngʼeye, to dho jomariek bedonegi ragengʼ.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Kama onge rwedhi, dipo bedo nono, to kama rwath nitiere keyo mangʼeny bedoe.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 Janeno ma ja-adiera ok riambi, to janeno ma hango wach wacho mana miriambo.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 Ngʼat ma jasunga nyalo dwaro rieko to ok oyud gimoro, ngʼeyo tiend wach to biro mayot ne ngʼat ma ongʼeyo pogo tiend weche.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Bed mabor gi ngʼat mofuwo nimar ok iniyud ngʼeyo tiend wach e dhoge.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 Rieko mar jorieko en bedo gi paro ne yoregi, to fup joma ofuwo en wuondruok.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Joma ofuwo jaro kowachnegi mondo giwe richo, to ngʼwono iyudo kuom joma kare.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 Chuny ka chuny ongʼeyo litne owuon, to onge ngʼato machielo manyalo bedo e mor ma en-go.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 Od ngʼat marach ibiro ketho to kar dak mar ngʼat makare biro dhiyo nyime.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 Nitie yo manenore ne dhano ni nikare, to gikone otero mana ngʼato e tho.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Kata e kinde mar nyiero, chuny nyalo bedo gi lit, to mor nyalo gik e kuyo.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 Joma onge yie ibiro mi pok moromo gi timbegi, to ngʼat maber bende pok moromo kode.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 Ngʼat mangʼeyone tin thoro yie gimoro amora, to ngʼat mariek paro gik motimo.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 Ngʼat mariek oluoro Jehova Nyasaye kendo okwedo richo, to ngʼama ofuwo wiye tek kendo omuomore.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 Ngʼat ma iye wangʼ piyo timo gik mofuwo, to ngʼat ma ja-miganga ji mon-go.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 Joma ngʼeyogi tin nwangʼo fuwo, to jomariek irwako nigi ogut ngʼeyo.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 Joricho kulore e nyim joma beyo, to jo-ajendeke e dhorangeye mag joma kare.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 Jochan ok dwar kata gi jobutgi, to jo-mwandu nigi osiepe mangʼeny.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 Ngʼatno machayo jabute timo richo, to ogwedhi ngʼatno mangʼwon gi jogo mochando.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Donge jogo machano marach lal nono? To jogo machano gima ber yudo hera kendo imiyogi luor.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 Tich matek duto kelo ohala, to wuoyo awuoya maonge tim kelo dhier.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 Mwandu jomariek e osimbo margi, to fup joma ofuwo nyago mana fuwo.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 Janeno ma ja-adiera reso ji e tho, to janeno ma hango wach en jawuond.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 Ngʼat moluoro Jehova Nyasaye nigi ohinga motegno, kendo nyithinde noyud kar pondo.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 Luoro Jehova Nyasaye en soko mar ngima, ma reso ngʼato e obadho mag tho.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 Ruoth ma joge ngʼeny ema yudo duongʼ, to ruoth maonge jogo morito to podho.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 Ngʼat ma terore mos nigi winjo, to ngʼatno ma iye wangʼ piyo nyiso fupe.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 Chuny man-gi kwe kelo ngima ni ringruok, to nyiego towo choke.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 Ngʼat masando jochan nyiso achaya ne Jal mane ochweyogi, to ngʼato angʼata mangʼwon ni jogo mochando miyo Nyasaye luor.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 Ka masira obiro, joricho itieko, to kata e tho ngʼat makare nigi kar pondo.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 Rieko odak e chuny ngʼat ma weche donjone, to kata mana e dier joma ofuwo omiyo ingʼeye.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Tim makare tingʼo oganda malo, to richo en wichkuot ne ji.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 Ruoth mor gi jatich mariek, to jatich makwodo wich yudo mirimbe.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
