Tim Jo-Lawi 14
1 Eka Jehova Nyasaye nowacho ne Musa niya,
Ningĩ Jehova akĩĩra Musa atĩrĩ,
2 “Magi e chike marito ngʼama tuo e kinde mag nyasi mag pwodhruok kokele e nyim jadolo:
“Maya nĩmo mawatho makoniĩ mũndũ mũrũaru hĩndĩ yake ya gũtherio thaahu, rĩrĩa aarehwo kũrĩ mũthĩnjĩri-Ngai:
3 Jadolo nodhi oko mar kambi kendo nonon ngʼatno. Ka osechango kuom tuone malandore mar del,
Mũthĩnjĩri-Ngai nĩakoima nja ya kambĩ amũrore. Angĩkorwo mũndũ ũcio nĩahonete mũrimũ ũcio wa kũgwatanio wa ngoothi,
4 to jadolo nyaka gol chik mondo ngʼat matuono okelne winy ariyo maler mangima michamo gi yiend sida, gi usi makwar kod bad owino.
mũthĩnjĩri-Ngai nĩagaathana areherwo nyoni igĩrĩ irĩ muoyo na itarĩ na thaahu, na kamũtĩ ka mũtarakwa, na rũrigi rwa rangi wa gakarakũ, na mũthobi irehwo nĩ ũndũ wa mũndũ ũcio ũgũtherio.
5 Bangʼe jadolo biro golo chik mondo winyo achiel onegi ei agulu motingʼo pi soko.
Mũthĩnjĩri-Ngai acooke aathane atĩ nyoni ĩmwe yacio ĩthĩnjĩrwo igũrũ rĩa nyũngũ ya rĩũmba ĩrĩ na maaĩ matahĩtwo o hĩndĩ ĩyo.
6 Eka jadolo nokaw winyo ma pod ngima gi yiend sida, gi usi makwar kod bad owino, kendo lutogi duto e remb winyo mane osenegno.
Ningĩ acooke oe nyoni ĩyo ĩrĩ muoyo, amĩtobokie, hamwe na kamũtĩ kau ka mũtarakwa, na rũrigi rũu rwa gakarakũ na mũthobi thĩinĩ wa thakame ya nyoni ĩyo ĩthĩnjĩirwo igũrũ wa maaĩ macio matahĩtwo o hĩndĩ ĩyo.
7 Kendo nokir remono nyadibiriyo kuom ngʼat man-gi tuo malandoreno, kowachoni ngʼatni koro ler, eka gikone nowe winyo mangima-cha kendo dire mondo odhi e pap.
Mũthĩnjĩri-Ngai nĩakaminjĩria mũndũ ũcio ũratherio mũrimũ ũcio ũngĩgwatanio thakame ĩyo maita mũgwanja, na acooke oige atĩ mũndũ ũcio ndarĩ na thaahu. Ningĩ acooke arekererie nyoni ĩyo ĩngĩ ĩrĩ muoyo yũmbũke ĩthiĩ werũ-inĩ.
8 “Ngʼat ma ipwodhono nyaka luok lepe, kendo noliel yie dende duto, bangʼe nolwokre gi pi, eka nobed ngʼama opwodhore. Bangʼ mae eka oyiene mar donjo ei kambi to ok oyiene mondo onindi ei hema nyaka chop bangʼ ndalo abiriyo.
“Mũndũ ũcio ũtheretio no nginya athambie nguo ciake, no nginya enjwo njuĩrĩ yake yothe na ethambe na maaĩ nĩguo athirwo nĩ thaahu. Thuutha ũcio, no atoonye kambĩ; no rĩrĩ, no nginya aikare nja ya hema yake mĩthenya mũgwanja.
9 Chiengʼ mar abiriyo nyaka oliel yie dende duto kaka yie wiye, gi yie tike kod yie wangʼe, kaachiel gi yie dende mamoko duto. Bangʼe nyaka olwok lepe kendo olwokre gi pi, eka koro nobed ngʼama opwodhore chuth.
Mũthenya wa mũgwanja no nginya enjwo njuĩrĩ yake yothe; no nginya enjwo mũtwe, na nderu, na ngobe, na njuĩrĩ iria ingĩ ciake ciothe. Na no nginya athambie nguo ciake na ethambe na maaĩ, nake nĩagathirwo nĩ thaahu.
10 “Chiengʼ mar aboro nyaka okel nyiimbe ariyo kod rombo sibini ma jo-higa achiel. Jamnigo duto nyaka bed maonge songa kendo nyaka kelgi kaachiel gi mogo mayom moromo kilo apar moru gi mo mondo timgo misango mar cham kod mo maliw moromo nus lita.
“Mũthenya wa kanana wakinya, no nginya atwarĩre mũthĩnjĩri-Ngai tũtũrũme twĩrĩ na kamwatĩ, o kamwe ka ũkũrũ wa mwaka ũmwe, na ciothe ikorwo itarĩ na kaũũgũ, atware hamwe na icunjĩ ithatũ cia ikũmi cia eba ya mũtu mũhinyu ũtukanĩtio na maguta nĩ ũndũ wa iruta rĩa mũtu, na kabakũri kamwe ka maguta.
11 Jadolo matimone pwodhruok nokel ngʼat mipwodhono kaachiel gi misenginine mag pwodhruok e nyim Jehova Nyasaye e dho Hemb Romo.
Mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa ũgaatua atĩ mũndũ ũcio ndarĩ na thaahu nĩagatwara mũndũ ũcio ũratherio hamwe na maruta make mbere ya Jehova hau itoonyero-inĩ rĩa Hema-ya-Gũtũnganwo.
12 “Bangʼ mae Jadolo nokaw achiel kuom nyiimbego kendo nochiwe kaachiel gi mo kaka misango mipwodhruokgo e ketho bende nochiwgi e nyim Jehova Nyasaye kaka misango mifwayo.
“Ningĩ mũthĩnjĩri-Ngai ũcio nĩakoya gatũrũme kamwe gatuo, akarute karĩ iruta rĩa mahĩtia, hamwe na kabakũri kau ka maguta; nĩagacithũngũthĩria hau mbere ya Jehova ituĩke iruta rĩa gũthũngũthio.
13 Enoyangʼ nyaimno e kama ler mar lemo ma bende iyangʼoe misango mar golo richo kaachiel gi misango miwangʼo pep. Mana kaka misango mar golo richo en mar jadolo, misango mar pwodhruok e ketho bende en mar jadolo nikech en gima ler moloyo.
Nĩagathĩnjĩra gatũrũme kau handũ harĩa hatheru, harĩa iruta rĩa kũhoroherio mehia na iruta rĩa njino ithĩnjagĩrwo. O ta ũrĩa iruta rĩa kũhoroherio mehia rĩrĩ rĩa mũthĩnjĩri-Ngai-rĩ, no taguo iruta rĩa mahĩtia rĩrĩ rĩake, rĩu nĩ iruta itheru mũno makĩria.
14 Jadolo nokaw remo moko kuom remo mipwodhruokgo e ketho, kendo nomien remono e dho it ma korachwich mar ngʼat mipwodhono kaachiel gi lith lwete mathuon ma korachwich, kod lith tiende mathuon ma korachwich.
Mũthĩnjĩri-Ngai ũcio nĩakoya thakame ĩmwe ya iruta rĩu rĩa mahĩtia na amĩhake moni ya gũtũ kwa ũrĩo kwa mũndũ ũcio ũratherio, na kĩara kĩrĩa kĩnene gĩa guoko gwake kwa ũrĩo, na kĩara kĩrĩa kĩnene gĩa kũgũrũ gwake kwa ũrĩo.
15 Bangʼe jadolo nokaw mo, kendo ool moko e pat lwete owuon ma koracham,
Mũthĩnjĩri-Ngai nĩagacooka oe maguta mamwe marĩa marĩ kabakũri-inĩ amaitĩrĩre rũhĩ rwake rwa mwena wa ũmotho,
16 eka enolut lith lwete ma korachwich e mo manie pat lwete ma koracham, kendo kire nyadibiriyo e nyim Jehova Nyasaye.
acooke atobokie kĩara gĩake kĩa muoroto kĩa ũrĩo maguta-inĩ macio marĩ rũhĩ rwake, aminjaminje maguta mamwe ma macio marĩ kĩara gĩake mbere ya Jehova maita mũgwanja.
17 Bangʼ mae Jadolo nokaw mo moko modongʼ e pat lwete, kendo wire e dho it ma korachwich mar ngʼat mipwodhono, gi lith lwete mathuon ma korachwich gi lith tiende mathuon ma korachwich, ewi kuonde mane omienie remb misango mar pwodhruok e ketho.
Mũthĩnjĩri-Ngai ũcio nĩakoya maguta mamwe ma marĩa matigaire rũhĩ rwake amahake moni ya gũtũ kwa ũrĩo kwa mũndũ ũcio ũratherio, na kĩara kĩrĩa kĩnene gĩa guoko gwake kwa ũrĩo, na kĩara kĩrĩa kĩnene gĩa kũgũrũ gwake kwa ũrĩo, igũrũ rĩa thakame ĩyo ya iruta rĩa mahĩtia.
18 Mo modongʼ e pat lwet jadolo, nyaka ool ewi ngʼat mipwodhono. Mano e kaka notimne pwodhruok e nyim Jehova Nyasaye.
Namo maguta macio mangĩ marĩ rũhĩ rwake, mũthĩnjĩri-Ngai nĩakamahaka mũtwe wa mũndũ ũcio ũratherio nĩguo amũhoroherie hau mbere ya Jehova.
19 “Eka jadolo notim misango mar golo richo mondo otimgo pwodhruok ne ngʼat midwa pwodho kuom gakne. Bangʼ mano jadolo noyangʼ chiayo mitimogo misango miwangʼo pep,
“Ningĩ mũthĩnjĩri-Ngai nĩakaruta igongona rĩa kũhoroherio mehia ahoroherie mũndũ ũcio ũratherio thaahu wake. Thuutha ũcio, mũthĩnjĩri-Ngai nĩagathĩnja iruta rĩa njino
20 kendo chiwe e kendo mar misango kaachiel gi misango mar cham mitimonego pwodhruok eka enobed maler.
na arĩrutĩre kĩgongona-inĩ, hamwe na iruta rĩa mũtu nĩguo amũhoroherie, nake athirwo nĩ thaahu.
21 “To ka diponi ni en jachan kendo ok onyal yudo gigi, to nyaka okel nyaim kaka misango mar pwodhruok e ketho michiwo mondo pwodhego kaachiel gi mogo mayom madirom gorogoro ariyo moruw gi mo mondo timgo misango mar cham kod mo maliw moromo nus lita,
“No rĩrĩ angĩkorwo mũndũ ũcio nĩ mũthĩĩni na ndangĩhota kũruta indo icio, no nginya arute gatũrũme kamwe gatuĩke iruta rĩa mahĩtia rĩa gũthũngũthio nĩguo rĩmũhoroherie, hamwe na gĩcunjĩ gĩa ikũmi kĩa eba ya mũtu ũrĩa mũhinyu mũno ũtukanĩtio na maguta, rĩtuĩke iruta rĩa mũtu, na kabakũri ka maguta,
22 gi akuch odugla ariyo kata nyithi akuru ariyo kaka onyalo yudo. Winyo achiel nobed mar timo misango mar golo richo, to machielo nobed mar timo misango miwangʼo pep.
na ndirahũgĩ igĩrĩ kana tũtutuura twĩrĩ, o iria angĩhota kũruta, ĩmwe ĩtuĩke ya iruta rĩa kũhoroherio mehia, na ĩrĩa ĩngĩ ya iruta rĩa njino.
23 “Kochopo chiengʼ mar aboro nyaka okel gigo duto ne jadolo mondo opwodhi e nyim Jehova Nyasaye e dho Hemb Romo.
“Mũthenya wa kanana wakinya no nginya acirehe kũrĩ mũthĩnjĩri-Ngai hau itoonyero rĩa Hema-ya-Gũtũnganwo nĩgeetha athererio hau mbere ya Jehova.
24 Jadolo nokaw nyaim mar misango mipwodhruokgo e ketho kaachiel gi morno, kendo nochiwgi e nyim Jehova Nyasaye kaka misango mifwayo.
Nake mũthĩnjĩri-Ngai nĩakoya gatũrũme kau ka iruta rĩa mahĩtia, hamwe na kabakũri ka maguta, acithũngũthĩrie mbere ya Jehova ituĩke iruta rĩa gũthũngũthio.
25 Kendo noyangʼ nyaim mitimogo misango mar pwodhruok e ketho, mi nokaw rembe moko, kendo nomien e dho it ngʼat mipwodhono ma korachwich, kod e lith lwete mathuon ma korachwich, kendo e lith tiende mathuon ma korachwich.
Nĩagathĩnja gatũrũme ka iruta rĩa mahĩtia na acooke oe thakame ĩmwe yako amĩhake moni ya gũtũ kwa ũrĩo kwa mũndũ ũcio ũratherio, na amĩhake kĩara kĩrĩa kĩnene gĩa guoko gwake kwa ũrĩo na kĩara kĩrĩa kĩnene gĩa kũgũrũ gwake kwa ũrĩo.
26 Bangʼe jadolo nool mo moko e pat lwete owuon ma koracham,
Mũthĩnjĩri-Ngai nĩagekĩra maguta mamwe rũhĩ rwa mwena wake wa ũmotho,
27 to mo moko to nokir nyadibiriyo e nyim Jehova Nyasaye gi lith lwete ma korachwich.
na aminjaminje maguta mamwe ma macio marĩ rũhĩ rwake na kĩara kĩa muoroto gĩa guoko gwake kwa ũrĩo, hau mbere ya Jehova, maita mũgwanja.
28 To mo moko manie pat lwete, nowir kuonde mane oseminie remb misango mar pwodhruok e ketho kaka dho it ma korachwich mar ngʼama ipwodhono gi lith lwete mathuon ma korachwich, kod lith tiende mathuon ma korachwich.
Maguta mamwe ma macio marĩ rũhĩ rwake amahake o harĩa aahakĩte thakame ya iruta rĩa mahĩtia, moni-inĩ ya gũtũ kwa ũrĩo kwa mũndũ ũcio ũratherio, na kĩara kĩrĩa kĩnene gĩa guoko gwake kwa ũrĩo na kĩara kĩrĩa kĩnene gĩa kũgũrũ gwake kwa ũrĩo.
29 Mo modongʼ e pat lwet jadolo nyaka ool ewi ngʼat mipwodhono mondo otimnego pwodhruok e nyim Jehova Nyasaye.
Namo maguta macio mangĩ marĩ rũhĩ rwake, mũthĩnjĩri-Ngai nĩakamahaka mũtwe wa mũndũ ũcio ũratherio, nĩguo amũhoroherie hau mbere ya Jehova.
30 Eka jadolo nochiw akuch oduglago kata nyithi akuru, ma ngʼat mipwodhono okelo kaka misango,
Ningĩ nĩakaruta igongona rĩa ndirahũgĩ kana tũtutuura, o iria mũndũ ũcio angĩhota kũruta,
31 achiel nochiw kaka misango mar golo richo, to machielo to notimgo misango miwangʼo pep, kaachiel gi misango mar cham. Kamano e kaka jadolo nopwodh ngʼatno e nyim Jehova Nyasaye.”
ĩmwe ĩrĩ iruta rĩa kũhoroherio mehia na ĩyo ĩngĩ ĩrĩ iruta rĩa njino, o hamwe na iruta rĩa mũtu. Ũguo nĩguo mũthĩnjĩri-Ngai akaahoroheria mũndũ ũcio ũratherio hau mbere ya Jehova.”
32 Magi e chike moketi ni ngʼatno man-gi tuo malandore mar del, kendo ma ok nyal yudo chiwo mitimogo misengini mipwodhego.
Macio nĩmo mawatho makoniĩ mũndũ o wothe ũrĩa ũrĩ na mũrimũ wa ngoothi ũngĩgwatanio, na ndangĩhota kũruta iruta rĩrĩa rĩathanĩtwo rĩa gũtherio gwake.
33 Jehova Nyasaye nowacho ni Musa gi Harun niya,
Ningĩ Jehova akĩĩra Musa na Harũni atĩrĩ,
34 “Ka udonjo e piny Kanaan, ma amiyou kaka girkeni maru, mi akelo gimoro marach mamiyo kor ot pur,
“Rĩrĩa mũgaakinya bũrũri wa Kaanani, ũrĩa ngũmũhe ũtuĩke igai rĩanyu, na niĩ njĩkĩre ũgumu ũgũthegea nyũmba thĩinĩ bũrũri-inĩ ũcio-rĩ,
35 to wuon odno nyaka dhi ir jadolo manyise niya, ‘Aseneno gimoro marach machalo pur e oda.’
mwene nyũmba ĩyo no nginya athiĩ akeere mũthĩnjĩri-Ngai atĩrĩ, ‘Nĩnyonete kĩndũ kĩhaana ta ũgumu thĩinĩ wa nyũmba yakwa.’
36 Jadolo nyaka gol chik mondo gik moko duto manie odno ogol oko kapok odhi onono kama opurno mondo gimoro amora manie odno kik bed mogak. Bangʼ ma, jadolo nigi thuolo mar donjo kendo nono odno.
Mũthĩnjĩri-Ngai ũcio nĩagaathana indo ciothe irutwo nyũmba ĩyo atanatoonya kũrora ũgumu ũcio, nĩgeetha gũtikagĩe kĩndũ o na kĩmwe kĩrĩ nyũmba ĩyo kĩngĩtuuo atĩ kĩrĩ na thaahu. Thuutha wa ũguo mũthĩnjĩri-Ngai nĩagatoonya arore nyũmba ĩyo.
37 Enonon kuonde ma opur e kor odno kendo ka dipo nitie kuonde mopudhore molokore ratiglo kata Rakwaro manenore nodonjo matut e kor ot,
Nĩakarora ũgumu rũthingo-inĩ, na aakorwo rũrĩ na tũrima twa rangi ta wa nyeki nduru kana wa rangi mũtune tũhaana ta tũtoonyete thĩinĩ wa rũthingo-rĩ,
38 to jadolo nyaka wuogi oko mar odno kendo olor odno kuom ndalo abiriyo.
mũthĩnjĩri-Ngai ũcio nĩakoima nja ya nyũmba ĩyo na acooke amĩhinge gwa kahinda ka mĩthenya mũgwanja.
39 Chiengʼ mar abiriyo nyaka jadolo duog manon odno. Kaponi purno olandore e kor ot,
Mũthenya wa mũgwanja wakinya, mũthĩnjĩri-Ngai nĩagacooka athiĩ arore nyũmba ĩyo. Angĩona ũgumu ũcio nĩũthegeete thingo-inĩ,
40 to nyaka ogol chik mondo omuk kite duto ma gino osemako mi owitgi oko e tok pacho kama ok ler.
nĩagaathana mahiga marĩa marĩ na ũgumu mamomorwo na mateo handũ hatarĩ hatheru na kũu nja ya itũũra.
41 Bangʼ mano to nyaka ogol chik mondo kor odno ochwer maler, kendo gik magisechwero opuk kama ok ler e tok pacho.
Nĩagaathana thingo ciothe ikũrũrwo mwena wa na thĩinĩ, namo makũrũro macio mateo kĩara-inĩ na kũu nja ya itũũra.
42 Eka giniket kite manyien kuonde duto mane gisegoloe moko-ka, kendo gimwon odno manyien.
Ningĩ moe mahiga mangĩ make namo mathenya macio mamomoretwo, na macooke moe rĩũmba rĩerũ mathinge nyũmba ĩyo narĩo.
43 “To kapo ni gima rach makelo pur ochako othinyore e odno kendo bangʼ ka kitego osegol oko mi ochwer kor odno kendo omuon,
“Ũgumu ũcio ũngĩcooka woneke rĩngĩ nyũmba-inĩ ĩyo, thuutha wa mahiga macio kũmomorwo, na thingo icio gũkũrũrwo na igathiingwo rĩngĩ-rĩ,
44 to jadolo nyaka duogi mondo onon odno kendo. Kapo ni gima rach makelo purno olandore e odno, to mano nyiso ni en gima rach makelo kethruok, kuom mano odno en gima ogak.
mũthĩnjĩri-Ngai nĩagacooka athiĩ amĩrore rĩngĩ, na angĩona ũgumu ũcio nĩũthegeete nyũmba-inĩ ĩyo, ũcio nĩ ũgumu wa kwananga; nyũmba ĩyo ĩrĩ na thaahu.
45 Koro odno nyaka muki, kendo kitene gi yiendene, kod lope duto nyaka ter e tok pacho mondo owitgi kama ok ler.
No nginya ĩmomorwo: mahiga mayo, na mbaũ, na thingo ciothe, nacio indo icio itwarwo handũ hatarĩ hatheru na kũu nja ya itũũra.
46 “Ngʼato angʼata manodonji e odno e kinde ma pod olore nobed ngʼama ogak nyaka chop odhiambo.
“Mũndũ o wothe ũngĩtoonya nyũmba ĩyo hĩndĩ ĩyo ĩrĩ hinge nĩakanyiitwo nĩ thaahu o nginya hwaĩ-inĩ.
47 To ngʼato angʼata ma nindo e odno kata chiemo e odno, nyaka luok lepe.
Mũndũ o wothe ũngĩkoma kana arĩĩre irio nyũmba ĩyo, no nginya athambie nguo ciake.
48 “Kapo ni jadolo odhi mondo onon odno mi oyudo ni gima rach makelo purno ok oselandore bangʼ kane osemwone, to jadolo nongʼad wach ni odno ler nikech gima rach makelo purno oserumo.
“No rĩrĩ, mũthĩnjĩri-Ngai angĩũka kũmĩrora akore atĩ ũgumu ũcio ndũthegeete thuutha wa nyũmba ĩyo gũthingwo rĩngĩ-rĩ, nĩagatua atĩ nyũmba ĩyo ndĩrĩ na thaahu, nĩgũkorwo ũgumu ũcio nĩũthirĩte.
49 Mondo jadolo opwodh odno, nyaka okaw winy ariyo, yiend sida moko gi usi makwar kod owino.
Nĩgeetha atherie nyũmba ĩyo, nĩakoya nyoni igĩrĩ, na kamũtĩ ka mũtarakwa, na rũrigi rwa rangi wa gakarakũ, na mũthobi.
50 Nyaka oneg winyo achiel ei dapi motingʼo pi soko,
Nĩagathĩnjĩra nyoni ĩmwe ya icio igũrũ rĩa nyũngũ ya rĩũmba ĩrĩ na maaĩ matahĩtwo o hĩndĩ ĩyo.
51 bangʼe okaw yiend sida gi owino gi usi makwar, kaachiel gi winyo machielo ma pod ngimacha, kendo olutgie remb winyo mosenegno, kod pi soko, eka kendo okirgie odno nyadibiriyo.
Acooke oe kamũtĩ ka mũtarakwa, na mũthobi, na rũrigi rwa rangi wa gakarakũ na nyoni ĩyo ĩrĩ muoyo, acitobokie thĩinĩ wa thakame ĩyo ya nyoni ĩyo thĩnje, na maaĩ-inĩ macio matahĩtwo o hĩndĩ ĩyo, aminjaminjĩrie nyũmba ĩyo maita mũgwanja.
52 Nyaka opwodh odno gi remb winyo, pi soko gi winyo mangima, gi yiend sida gi owino kod usi makwar.
Nĩagatheria nyũmba ĩyo na thakame ya nyoni ĩyo, na maaĩ macio matahĩtwo o hĩndĩ ĩyo, na nyoni ĩyo ĩrĩ muoyo, na kamũtĩ kau ka mũtarakwa, na mũthobi ũcio, na rũrigi rũu rwa rangi wa gakarakũ.
53 Eka enowe winyo mangima mondo ofu odogi e pap mar dala matin. Mae e kaka nopwodh ot kendo nobed maler.”
Acooke arekererie nyoni ĩyo ĩrĩ muoyo yũmbũke ĩthiĩ na kũu werũ-inĩ, nja ya itũũra. Ũguo nĩguo akaahoroheria nyũmba ĩyo, nayo nĩĩgathirwo nĩ thaahu.”
54 Magi e chike kuom tuoche malandore mag del, kod tuoche mailo del,
Macio nĩmo mawatho makoniĩ mũrimũ o ro wothe wa ngoothi ũrĩa ũngĩgwatanio, na ũhere,
55 kaachiel gi pur mamako nanga gi mamako kor ot,
na ũgumu ũrĩ nguo-inĩ kana thĩinĩ wa nyũmba,
56 kod kuonde mobokore e del gi kuonde moluro kata mamarmar.
na handũ haimbu, na handũ harĩ na mũtũnda, kana handũ hakaragacũku,
57 Chikno biro puonji kuom gima ler kod gima ogak. Magi e chike mag tuoche malandore e del kod mag gik mopur.
nĩguo kũmenyekage rĩrĩa kĩndũ gĩtarĩ na thaahu na rĩrĩa kĩrĩ na thaahu. Macio nĩmo mawatho makoniĩ mĩrimũ ya ngoothi ĩrĩa ĩngĩgwatanio, na makoniĩ ũgumu.
