< Ŵaloma 1 >
1 Une che Paolo, jwakutumichila ju Che Yesu Kilisito, nguchilemba chikalata chi. Akunnungu amilasile me nduna ni asagwile naalalichile ŵandu Ngani jao Jambone.
[Eu ]Paulo que sirvo a Cristo Jesus [estou escrevendo esta carta. ]Deus me escolheu para apóstolo e me nomeou para que [eu proclamasse ]a boa mensagem que [vem dele. ]
2 Kalakala ko, Akunnungu ŵaasalile ŵandu ajiji Ngani Jambone kwa litala lya ŵakulondola ŵao mpela itite pakulembekwa Mmalembelo ga Akunnungu.
[Muito ]antes de [Jesus vir à terra, Deus ]prometeu [que iria revelar ]esta boa mensagem por meio daquilo que seus profetas [tinham escrito ]nas sagradas Escrituras.
3 Ngani Jambone ji jikungamba Mwana jwa Akunnungu, Ambuje ŵetu Che Yesu Kilisito. Jwati nkati undu wakwe ŵapagwile mu lukosyo lwa mwenye che Daudi.
[Esta boa mensagem fala daquele que conhecemos como ]Filho dele. Quanto à sua natureza, física/humana, ele nasceu descendente do [Rei ]Davi.
4 Nambo nkati umi wao wa chimbumu, Mbumu jwa Akunnungu ŵalosisye kwa litala lya ukombole wakwe kuti Mwana jwa Akunnungu kwa kusyuka kwakwe yaani Kilisito Ambuje ŵetu.
Quanto à sua natureza espiritual / divina, Deus mostrou poderosamente que ele era o próprio Filho/Deus de Deus que se tornou um ser humano. Deus mostrou isto, fazendo com que ele ressuscitasse dentre os mortos. Ele é Jesus Cristo nosso Senhor.
5 Kwa litala lyakwe mbegwile upile wa kuŵa nduna kuti kwa ligongo lya Kilisito nalongosye ŵandu ŵa ngosyo syose, akulupilile ni kuitichisya.
Cristo me designou bondosamente [para ]apóstolo. Assim fez para que [muitos ]dos não judeus honrassem a [Cristo], obedecendo-o como resultado de crerem [a mensagem sobre Cristo. ]
6 Ŵanyamwe nli pasikati ja ŵandu wo, ŵankutama ku Loma mmilanjikwe ni Akunnungu mme ŵandu ŵakwe Che Yesu Kilisito.
Vocês [crentes] também, que [moram na cidade de ]Roma, figuram entre estes que [Deus ]escolheu para pertencerem a Jesus Cristo.
7 Nipele, une che Paolo ngunlembela ŵanyamwe wose ŵankunonyelwa ni Akunnungu ŵankutamanga ku Loma, ummilanjikwe mme ŵandu wakwe. Ngunsachila upile ni chitendewele kutyochela kwa Akunnungu Atati ŵetu ni Ambuje ŵetu Che Yesu Kilisito.
[Estou escrevendo esta carta ]a todos [vocês, ]a quem Deus ama e tem escolhido [para se tornarem ]povo [dele. Peço que ]Deus nosso Pai e Jesus Cristo nosso Senhor [continuem ]agindo bondosamente para com vocês, [fazendo sempre ]que desfrutem paz interior.
8 Ikanaŵe yaili yose, ngwatogolela Akunnungu ŵangu kwa litala li Che Yesu Kilisito kwa ligongo lya ŵanyamwe wose, pakuŵa chikulupi chenu chikupikanika ku chilambo kose.
[Ao ]iniciar [esta carta, ]dou graças a Deus por todos vocês, [crentes romanos. Posso agradecer-lhe ]por causa [daquilo que ]Jesus Cristo [tem feito por nós. Dou graças a ele, ]pois o fato de vocês confiarem [em Jesus Cristo ]se tornou assunto de conversa das [pessoas ]por toda parte [do Império Romano. ]
9 Akunnungu ungwatumichila ni ntima wangu wose, nkulalichila Ngani Jambone ja Mwanagwao, ali jwaumboni jwangu kuti ngunkumbuchila ŵanyamwe,
Deus, a quem sirvo com devoção ao [proclamar às pessoas ]a boa mensagem acerca do seu Filho, sabe que digo a verdade ao dizer
10 moŵa gose pangupopela. Ngwapopela Akunnungu yanonyelaga ambe lipesa lyambone lya kunjimajimila.
que menciono vocês cada vez que oro [a Deus]. Peço especificamente a Deus que, se ele quiser, eu possa de alguma maneira ir visitar vocês.
11 Pakuŵa sachile kwannope kummona ŵanyamwe, kuti ngamulangane ni ŵanyamwe mu ntuuka ungupegwa ni Mbumu jwa Akunnungu, kuti mme ŵalimbangene.
[Digo isto ]porque anelo visitar vocês para ajudá-los espiritualmente, para que possam se fortalecer [espiritualmente. ]
12 Chingusala, ŵanawose tutusyaneje mitima, ŵanyamwe mulimbisye une mu chikulupi changu ni uneji nanlimbisye ŵanyamwe mu chikulupi chenu.
[Anseio visitar vocês ]para que possamos nos encorajar mutuamente[, compartilhando ]a maneira como cada um de nós confia em [Jesus].
13 Achalongo achinjangu, ngusaka mmanyilile kuti kakajinji nasakaga iche kukwenu, nambo nekasiswe mpaka sambano. Nasachile kwika kuti ngombole kunkamuchisya mwanya nlimbangane mu chikulupi, mpela indite pakwakamuchisya ŵandu ŵangaŵa Ŵayahudi kulimbangana mu chikulupi.
[Meus ]irmãos crentes, com certeza quero que vocês saibam que muitas vezes tentei visitá-los, [mas até agora não pude porque as circunstâncias ]sempre me impediram até este momento. [Eu queria ir lá ]para ajudar vocês a amadurecer espiritualmente, como também [ajudei outras pessoas espiritualmente ]em muitos outros grupos não judaicos.
14 Pakuŵa ngusachilwa kwalalichila ŵandu wose Ŵagiliki ni ŵangaŵa Ŵagiliki, ni kwalalichila ŵaali ni lunda ni ŵakuloŵela.
Sinto-me obrigado [a proclamar a boa mensagem a todos os não judeus, ]especificamente [àqueles que conhecem a língua e a cultura ]gregas e àqueles que não as conhecem, a pessoas de boa formação acadêmica e a gente sem nenhuma formação.
15 Kwaligongo lyo ngulajila kwannope kunnalichila Ngani Jambone ŵanyamwe nombe ŵankutama ku Loma.
Como resultado, o que tenho almejado ardentemente é proclamar esta boa mensagem também a vocês que moram [na cidade de ]Roma.
16 Ngangujikolela soni Ngani Jambone, pakuŵa jikwete machili ga Akunnungu gakunkulupusya kila mundu jwakukulupilila, kutandila kwa Ŵayahudi ni sooni kwa ŵangaŵa Ŵayahudi.
Isso me leva a dizer que proclamo com toda confiança a boa mensagem [acerca do que Cristo fez, ]pois esta boa mensagem é o poderoso [meio ]que Deus [emprega ]para salvar todos os seres humanos que confiam [naquilo que Cristo fez por eles]. Especificamente, [Deus salva ]primeiro os judeus [que prestaram atenção à boa mensagem ]e [depois ele salva os ]não judeus.
17 Pakuŵa Ngani Jambone jikulosya yatite Akunnungu pakwatenda ŵandu kuŵa ŵambone paujo pao. Kwa litala lya chikulupi, chitandile kundanda mpaka kumbesi. Mpela yaitite pakulembekwa mu Malembelo ga Akunnungu, “Mundu jwatendekwe jwambone paujo pa Akunnungu chatame kwa chikulupi.”
Por meio desta boa mensagem Deus revela [de que forma ele apaga todo vestígio dos pecados das pessoas OU, declara as pessoas isentas da culpa dos pecados cometidos); ele assim faz devido ao fato de elas confiarem [em Cristo. Isto é confirmado ]mediante algo que [um profeta ]escreveu [há muito tempo sobre aquilo que Deus tinha dito, ]“Aqueles [cuja ficha de pecados já apaguei/a quem já declarei inocentes da culpa dos seus pecados ]por confiarem [em mim, ]vão viver [para sempre.]
18 Kutyochela kwinani Akunnungu alosisye uchimwa wao kwa litala lya sambi syose ni kwa litala lya ugongomalo wose wa aŵala ŵandu ŵakuuliŵatila usyene ukamanyika kwa litala lya ugongomalo wao.
De [onde ele reina no ]céu, Deus esclarece a todos os não judeus ímpios e iníquos que está zangado com eles [e que eles merecem o castigo dele. ]Por meio do seu [comportamento ]tão ruim, eles suprimem o que sabem ser certo [acerca de Deus].
19 Pakuŵa yose yaikuntesya Akunnungu amanyiche kukwao, imanyichikwe, ligongo Akunnungu nsyene ailosisye kwa ŵanyawo.
[Todos ]podem saber claramente [como é ]Deus, pois Deus mesmo revelou isto a todo o mundo.
20 Chitandile Akunnungu paŵagumbile chilambo, ukombole wao wa moŵa gose pangali mbesi ni Unungu wao, ikuwoneka pangasisika namuno ngaikuoneka ni meeso. Ŵandu akukombola kuumanyilila kwa indu yagumbile. Kwapele ŵandu ngakombola kulichenjela kwa yaili yose. (aïdios )
Desde que [Deus ]criou o mundo, ele tem revelado – mediante aquilo que criou – a sua própria natureza, que não se pode ver. [Deus tornou óbvio a todo o mundo o fato de ]ele ter sido sempre capaz de realizar coisas/feitos supremamente poderosas/os, e o fato [de ]ser ele Deus, [supremamente distinto de tudo aquilo que criou. ]Portanto, ninguém tem motivo [para dizer, “Nunca fomos informados acerca de Deus.” ] (aïdios )
21 Namuno akumanyililanga kuti Akunnungu apali, nambo ngakunkusya atamuno kuntogolela yakuti pakuŵajilwa, nambo ng'anisyo syao sili syangalimate ni mitima jao jitajikwe chipi.
Embora [os não judeus ]soubessem como é Deus, eles não quiseram honrá-lo como Deus, nem [lhe ]agradeceram [por aquilo que ele tinha feito. ]Mas pelo contrário o conceito que tinham [dele ]se tornou inútil, e eles ficaram incapazes de entender [aquilo que Deus queria que eles soubessem. ]
22 Akulitendanga ŵa lunda, nambo ali ŵakuloŵela.
Apesar de se gabarem de sábios, eles se tornaram néscios,
23 Alesile kwapopelela Akunnungu ŵangakuwa, nambo akwipopela inyago yaikulandana ni mundu jwakwasika, chisau inyama pane ijuni pane inyama yaikukwaŵa.
e recusaram confessar que Deus é gloriosamente imortal. Em vez disso, eles fabricaram e adoraram ídolos que pareciam seres humanos que irão apodrecer algum dia, e [então fabricaram ídolos que se assemelhavam a ]pássaros e quadrúpedes, e [finalmente ]construíram outros que pareciam répteis.
24 Kwa ligongo lya yeleyo, Akunnungu ŵaalesile mu tama jangalumbana ja mitima jao ni kupanganyichisyana indu ya soni mu iilu yao.
Portanto Deus deixou que [os não judeus ]se sentissem obrigados a praticar as coisas imorais que desejavam sexualmente. Como resultado, eles [começaram ]a desonrar [sexualmente ]os corpos uns dos outros.
25 Akuutindanya usyene wa Akunnungu kwa unami, akuipopelela ni kuitumichila indu yepanganyikwe ni Akunnungu ni kwaleka Akunnungu ŵaaipanganyisye, ŵakusachilwa kulapikwa moŵa gose pangali mbesi! Eloo. (aiōn )
Deus [assim fez porque, ]ao invés de confessarerem a verdade sobre Deus, eles [optaram por adorar a ]falsos [deuses, ]e adoravam e serviam as coisas que [Deus ]tinha criado em vez de [adorarem e servirem a]o Deus único que criou [tudo. Eles procederam assim, mesmo que ]ele mereça que [aqueles que criou ]o louvem para sempre. Amém / Assim seja. (aiōn )
26 Kwa ligongo lyo Akunnungu ŵaalesile akuyanje tama syao sya soni. Namose achakongwe ŵalesile kugonana ni achalume yaikuti pakusachilwa, ŵagonanaga ni achakongwe achinjao.
Por isso, bem como os escravos [têm que obedecer seus patrões, ]Deus deixou que [os não judeus se tornassem pessoas obrigadas a obedecer ]seus vergonhosos desejos [sexuais. Consequentemente, muitas ]mulheres [não judias ]deixaram de ter relações sexuais normais [com seus maridos]. Em vez disso, elas passaram a ter relações sexuais com outras mulheres.
27 Achalume nombe iyoyo peyo akulekanga kugonana ni achakongwe yaikuti pakusachilwa, ŵakolelene mchesele jwannume ni jwannume. Akupanganyichisyana ipanganyo ya soni achalume kwa achalume, kwayele akuliichisya kwamukwa kwa ugongomalo wao wautesile.
Semelhantemente, [muitos ]homens [não judeus ]deixaram de ter relações sexuais normais com as mulheres. Em vez disso eles sentiam o forte desejo de ter relações sexuais com outros homens. Eles cometeram também vergonhosos atos [homossexuais ]com outros homens. Como resultado, Deus os castigou com doenças bem merecidas no corpo, [pois eles pensavam ]erradamente [sobre Deus.]
28 Pakuŵa ŵandu wo ŵakanile kuuŵika mu ng'anisyo usyene wa kwamanyilila Akunnungu, nombe Akunnungu ŵaalesile akuyanje ng'anisyo syao syangalumbana, ŵaipanganyisye aila yekanye kuipanganya.
[Além disso, ]por terem resolvido que o conhecimento de Deus não valia a pena, Deus permitiu que os próprios pensamentos inúteis deles os controlassem. Como resultado, eles começaram a praticar coisas [ruins ]que [Deus ]declara impróprias.
29 Ŵandu ŵa aguumbele ugongomalo wose, ungalumbana ni lipamo ni wiu ni uulasi ni unami ni ngomo ni kulambusya. Ni kunong'ona,
Eles desejam constantemente/fortemente praticar toda [sorte ]de obras iníquas. Eles desejam fortemente fazer toda [sorte de ]coisas malévolas [aos outros]. Desejam constantemente/fortemente possuir objetos [que pertencem aos outros. ]Desejam constantemente/fortemente fazer mal aos [outros ]de diversas maneiras. [Muitos ]não judeus se entregam à inveja das [outras pessoas. Muitos ]se dedicam ao assassinato [das pessoas. Muitos ]se dedicam a causar brigas [entre outras pessoas. Muito s]e dedicam a enganar [os outros. Muitos ]se dedicam a falar maliciosamente [dos outros ](OU, [dizer coisas nocivas e mentirosas sobre outras pessoas]). [Muitos ]fofocam [sobre os outros].
30 ni kunamanilana, ŵakwachima Akunnungu, ŵakutukana ni ŵakulilapa ni ŵakulifuna, ŵakwilana kuitendekanya yangalimate ni ŵangaajitichisya achaŵelesi ŵao.
[Muitos ]difamam [os outros. Muitos ]agem de forma especialmente raivosa para com Deus. [Muitos ]se comportam ou falam de maneira insultante [para com seus semelhantes. Muitos ]tratam [os outros ]com desprezo. [Muitos se vangloriam aos outros. Muitos ]inventam novas maneiras de praticar coisas/obras ruins. [Muitas crianças não judias ]desobedecem seus pais.
31 Ŵakuloŵela, ŵangakukamula chilanga, ŵangali unonyelo ni nganakola chanasa kwa ŵane.
[Muitos não judeus ]agem de outras formas moralmente tolas. [Muitos ]não cumprem com as promessas [feitas a outras pessoas. Muitos nem ]amam os membros das suas próprias famílias. [E muitos ]não atuam com misericórdia [para com as demais pessoas. ]
32 Ŵakumanyilila kuti malajisyo ga Akunnungu gakuti ŵakugapanganya gelego akuŵajilwa kuwa. Natamuno yeleyo akwendelechela ngaŵa kugapanganya pe nambo akwilana ni aŵala ŵakugapanganya gelego.
Apesar de saberem que Deus já declarou que aqueles que praticam tais coisas merecem ser [mortos/levados à morte], não somente costumam praticar tais [tipos de ]coisas [nocivas], como também sancionam outras pessoas que costumam praticá-las.