Luka 8
1 Pagamasile gelego, Che Yesu ŵapite mu misi ni misinda achilalichilaga Ngani Jambone ja Umwenye wa Akunnungu. Ni ŵakulijiganya kumi na mbili ŵala ŵalongene nawo.
不久之后，耶稣周游各城各村讲道，宣扬上帝之国的福音，十二门徒与他同行。
2 Nipele achakongwe ŵane ŵaŵaakopwesye masoka ni kwalamya ilwele ŵalongene nawo. Ŵelewo ni ŵanya che Maliamu jwa musi wa ku Magidala jwati Che Yesu ŵankopwesye masoka saba,
同行的还有几名女人，都曾受耶稣驱赶恶鬼和治愈疾病。抹大拉的玛利亚就是其中之一，耶稣从她身上驱赶了七个恶鬼。
3 ni che Joana ŵankwawo che Kusa, che Kusa ŵaliji jwakulindilila nyuumba ji che Helode ni che Susana ni ŵane ŵajinji. Ŵele achakongwe wo ŵaliji nkwakamusya Che Yesu ni ŵakulijiganya ŵao kwa ipanje yao achinsyene.
还有约亚拿，她是希律的管家古撒的妻子。此外还有苏珊娜和其他女性，她们都在用自己的财物供养耶稣和门徒。
4 Mpingo wa ŵandu ŵaliji uninkusongangana ni ŵandu kukopochela misi jina jose ŵaliji nkwaichilila Che Yesu. Nombewo ŵatanjile achi chitagu chi.
当时有许多人聚在一起，还有人从其他城市来到耶稣这里，于是耶稣就讲了一个比喻故事：
5 “Mundu jwakulima ŵajawile kukumisa mbeju syakwe. Paŵamisaga sine syapatuchile mwitala ni uŵajesile mwitala mo ŵasiliŵete ni ijuni yalile.
“有一个农夫出去撒种，这个过程中，有的种子落在路旁，被人踩踏或被空中的飞鸟吃掉。
6 Mbeju sine syapatuchile palitaka lyalili ni maganga ni pasyamesile syanyasile ligongo litaka nganilikola meesi.
有的种子落在石头地上，刚长出来就枯萎了，因为得不着滋润。
7 Sine syapatuchile pasikati miiŵa. Jele miiŵa jo jamesile pamo nasyo ni kusiŵijikanya.
有的落在荆棘丛中，荆棘生长的过程中，让种子无法长大。
8 Mbeju sine syapatuchile palitaka lyambone ni syamesile ni kusogola ni jili jose jasogwele pwela.” Che Yesu paŵamalisisye gelego, ŵanyanyisye, “Ŵaali ni mapikanilo, gakupilikana apilikane!”
有的落在肥沃土壤里，于是就蓬勃生长，结出百倍的果实。”耶稣说完这番话，便大声说：“如果你有耳朵，就好好听着！”
9 Ŵakulijiganya ŵao ŵausisye Che Yesu malumbo ga chele chitagu cho.
但门徒还是问他：“这比喻是什么意思？。”
10 Nombe ŵajanjile, “Ŵanyamwe mpegwile kumanyilila yantemela ya umwenye wa Akunnungu, nambo kwa ŵanewo ngwamba, ŵelewo akusalilwa kwa itagu kuti pakulola anakombole kulola ni pakupilikana anaimanyilile.
他说：“上帝之国的奥秘，只给你们知道。对其他人只能用比喻，‘让他们看，他们却看不见，让他们听，他们却听不懂。’
11 “Nipele, malumbo ga chitagu chi ni aga, Mbeju lili liloŵe lya Akunnungu.
这比喻的含义是：种子是上帝之道。
12 Chachikukopochela kwa mbeju sisyapatuchile mwitala sila chikulandana ni chitagu cha ŵandu ŵakulipilikana liloŵe lya Akunnungu ni Shetani akwika ni kulityosya mu mitima jao kuti akakulupilila ni kukulupuswa.
落在路旁的种子，意思是人们听到正道后，魔鬼随即来到，将真理从他们思想中夺走，因为魔鬼害怕他们因信任上帝而获得救赎。
13 Nombe chachikukopochela kwa mbeju sisyapatuchile palwala sila, chikulandana ni chitagu cha ŵandu ŵakupilikana liloŵe lya Akunnungu akulipochela kwa sangalala. Nambo mpela asila mbeju sila, ŵele ŵanduwo ngakukola michiga pakuŵa akukulupilila katema kanandi ni pakulinjikwa akulekanga kulupilila.
落在石头地中的种子，意思是人们听到正道后高兴地接受，但是这道并未在思想中扎根，他们只是暂时相信，遭遇困难的时候就会放弃。
14 Sooni chachikukopochela kwa mbeju sisyapatuchile pa miiŵa sila chikulandana ni chitagu cha ŵandu ŵakupilikana liloŵe lya Akunnungu, nambo mbolembole akuŵijikanywa ni lipamba ni ipanje ni upoche wa pachilambo. Ŵele ŵandu wo isogosi yao ngaikukomala.
落在荆棘中的种子，意思是人们听到了正道，但他们却被今世的忧虑、财富和欢喜所占据，无法产生任何结果。
15 Ni chachikukopochela kwa mbeju sisyapatuchile pa chaajila sila chikulandana ni chitagu cha ŵandu ŵakupilikana liloŵe lya Akunnungu ni kulikamulisya kwa ntima wambone ni wakukunda. Ŵandu wo akupililila ni kumbesi kusogola isogosi yambone.
落在肥沃土壤里的种子，意思是那些为人诚实、行为正确的人，他们听到了真理的正道，然后始终坚守，熬过困难，直到结出果实。
16 “Ŵandu ngakupamba lumuli ni kuluunichila ni lulo pane kuluŵika kuusi chindanda. Nambo akuluŵika pachanya chindu chakuŵichila lumuli kuti ŵakwinjila mwelemo akombole kulola lulanga lwakwe.
你点灯的时候不会用器皿将其盖上，也不会将灯放在床下，而是要放在灯台上，让进来的人都看得见光。
17 “Chachilichose chachisisikwe, chichiŵichikwe pakulanguka ni chachilichose cheunichile chichiŵe cheunukulikwe ni kuŵichikwa pakulanguka.
因为隐藏之事最终会显现，遮蔽之事最终会暴露，为众人所知。
18 “Nipele nlilolechesye ni upilikane wenu, pakuŵa jwakwete chindu chajonjechekwe nambo jwanganakola chindu, chasumulwe atamuno kanandi chakuchiganisya kuti akwete.”
所以应留心怎样‘听’。如果你已经被给予，就会被给予更多。如果你从未被给予，就连你自以为拥有的，也会被夺走！”
19 Pelepo achikulugwe ni achapwakwe Che Yesu ŵajawile kukwalola, nambo nganakombola kwaŵandichila ligongo lya winji wa ŵandu.
耶稣的母亲和弟弟来到他那里，因为人多，所以无法上前。
20 Mundu jumo ŵansalile Che Yesu kuti, “Achikulu ŵenu ni achapwenu alinji paasa, akusaka kunnola.”
有人转告耶稣：“你母亲和弟弟站在外面要见你。”
21 Nambo Che Yesu ŵaasalile ŵandu wose, “Achikulu ŵangu ni achapwanga ali ŵeŵala ŵakupilikana liloŵe lya Akunnungu ni kulikamula.”
他回答：“听从上帝之道并遵守之人，才是我的母亲，我的兄弟。”
22 Sooni lyuŵa limo Che Yesu ŵajinjile mu ngalaŵa ni ŵakulijiganya ŵao, ŵaasalile, “Tujaule peesi litanda.” Nipele, ŵatandite ulendo.
有一天，耶稣对他的门徒们说：“我们坐船到湖那边去吧。”于是他们就上船出发了。
23 Paŵaliji mu ngalaŵa Che Yesu ŵaliji ni lugono ni ŵagonile. Nipele jatandite kupuga mbungo jekulungwa ni gatandite kwinjila meesi mu ngalaŵa ni ŵaliji mu chakogoya.
在船航行的过程中，耶稣睡着了。湖上忽然刮起风暴，船体灌进大量的水，很可能会沉没。
24 Ŵakulijiganya ŵala ŵajaulile Che Yesu kukwajimusya achitiji, “Ambuje, Ambuje! Tulinkwasika!” Che Yesu ŵajimwiche ni kujikalipila mbungo jekulungwa ni matumbela ga meesi, yose yamyalele ni kwaliji kutulele.
门徒叫醒耶稣，说：“主人！主人啊！我们要沉没了！”耶稣醒过来，命令风浪退去，于是风浪就停止了，一切归于平静。
25 Ni sooni ŵaasalile, “Chikulupi chenu chili kwapi?” Nambo ŵanyawo ŵasimosile ni kamulwa ni lipamba ni kusalilana jwine ni jwine, “Mundu ju ali jwanti uli? Pakuŵa akujilamula namuno mbungo jekulungwa ni matumbela ga meesi ni yose ikwapilikanila.”
耶稣对他们说：“你们的信心到哪里去了？”他们又惧怕、又惊奇，对彼此说：“这到底是谁？他可以命令风浪，连风浪都听他的！”
26 Che Yesu pamo ni ŵakulijiganya ŵao ŵajendelechele ni ulendo ni ŵaiche ku mbwani ja chilambo cha Ŵagelasi chachili peesi litanda lyaliŵandikene ni ku Galilaya.
一行人航行来到了加利利对面，这里是格拉森人的地区。
27 Che Yesu paŵatulwiche mu ngalaŵa ni kuliŵata mbwani, mundu jumo jwa musi ula juŵaliji ni masoka ŵannyichilile. Nambo mundu jo kwa moŵa gamajinji nganatakulaga namose nganatamaga mu nyuumba nambo ŵatamaga mu mbugu sya kusichila ŵandu.
耶稣一上岸，迎面就看到城里一个被恶鬼附体之人。很久以来，这个人都没有穿衣服，也没有住在自己的家中，只能栖身坟墓。
28 Paŵammweni Che Yesu ŵalisile, ŵaligwisisye paasi paujo pao ni kunyanyisya, “Mmwejo, Che Yesu Mwana jwa Akunnungu Ŵakulu, nkusaka ichichi kwangune? Ngunchondelela ngasimulagasya!”
他一见耶稣，就俯伏在耶稣脚边，大声说：“至高上帝之子耶稣，你想要我怎样呢？不要折磨我，求你！”
29 Ŵaŵechete yeleyo pakuŵa Che Yesu ŵalikalipile lisoka linkopoche mundu jo. Lyele lisoka lyo lyaliji nkunkamula mundu jo kaŵilikaŵili, natamuno ŵandu ŵambisile nkati ni kwataŵilisya makono ni makongolo ni unyolo ni magwedegwede, nambo ŵakutulaga nyolo syo ni magwedegwede ni lisoka lyo lyanjausyaga mwipululu.
因为耶稣曾对这人驱赶过恶灵，但这恶灵总是附在他身上，人们不得不把他用铁链和脚炼捆住，再派人看管。但他总是能挣断锁链，在魔鬼的驱使下进入荒野。
30 Che Yesu ŵammusisye, “Liina lyenu ŵaani?” Ŵajanjile, “Liina lyangu lili ‘Mpingo.’” Ŵajanjile yeleyo pakuŵa ŵaliji ni masoka gamajinji.
耶稣问他：“你叫什么名字？”他说：“众鬼。”因为有很多恶鬼附体在他的身上。
众鬼求耶稣，不要赶它们进入无底深渊。 (Abyssos g12)
32 Pele paliji ni mpingo wekulungwa wa maguluŵe galiji ganinkulya mungulugulu chitumbi. Masoka gala gaachondelele Che Yesu gajaule gakagajinjile maguluŵe. Nombe Che Yesu ŵagalesile gajaule.
附近山坡上有一大群猪正在吃东西。恶鬼们求耶稣准它们进入猪群。耶稣准许了。
33 Masoka gankopweche mundu jo ni gajinjile mu maguluŵe ni mpingo wose wa maguluŵe waselelechele mu litanda lyalili chiŵandi ni chitumbi ni kutiŵila mu meesi.
恶鬼们就从那人身上出来，进入猪群，猪群闯下山崖，掉在海里淹死了。
34 Ŵakuchinga ŵala paŵaiweni yose yaitendekwe yo ŵautwiche, ŵajawile kukwasalila ŵandu ngani syo mu migunda ni misi.
猪倌看见所发生的事就跑开了，到城市和乡村中讲述这件事。
35 Ŵandu ŵaiche kukulola iyakopochele. Ni ŵajaulile Che Yesu, ŵansimene mundu jugantyosile masoka jo ali atemi chiŵandi ni makongolo ga Che Yesu, ali awasile nguo ni ali ni lunda lwambone, nombewo ŵajogwepenje.
众人纷纷过来查看发生了什么事。来到耶稣那里，看见恶鬼已经被驱赶。那人已经身穿衣服，神志清醒，坐在耶稣脚前，众人感到害怕。
36 Ŵandu uŵalolite jele ngani jininkukopochela ŵaasalile ŵanyawo iŵatite pakulamwa mundu jwakamwilwe ni masoka jo.
当时目睹这一幕的众人，把鬼附体之人如何得到治愈的经过说给大家听。
37 Ni ŵandu wose ŵa chilambo cha ku Gelasi chila ŵakamwilwe ni lipamba lyekulungwa. Nipele ŵaachondelele Che Yesu atyoche, nombe Che Yesu ŵakwesile sooni mu ngalaŵa ni kwaula.
于是格拉森地区的人要求耶稣离开他们，因为他们感到特别恐惧。于是耶稣便上船返回。
38 Mundu jugankopweche masoka jula ŵaachondelele Che Yesu kuti alongane nawo. Nambo Che Yesu ŵanlanjile, ni ŵansalile,
被驱魔的那人想要追随耶稣，于是就求耶稣。但耶稣让他回去，说：
39 “Mmuje kumusi nkasale yose yatesile Akunnungu kukwenu.” Nipele, mundu jula ŵajawile ni kwenesya mu musi wose indu yose iŵapanganyichiswe ni Che Yesu.
“你回家去吧，告诉众人上帝为你做了什么。”于是那人走遍全城，讲述耶稣为他所做的事情。
40 Che Yesu paŵajombweche litanda ni kwaula kwine, mpingo wa ŵandu ŵapochele, pakuŵa wose ŵaliji nkwalindilila.
耶稣回来的时候，众人欢迎他，因为大家都在热切地等着他。
41 Pelepo ŵaiche mundu jumo liina lyakwe che Yailo, juŵaliji chilongola jwa nyuumba ja kupopelela, ŵatindiŵele pa makongolo ga Che Yesu ni ŵaachondelele kuti ajaule kumangwao,
有一个名叫睚鲁的会堂主管，他俯伏在耶稣脚前，求耶稣去他家，
42 pakuŵa mwali jwao jwajika pe jwa yaka mpela kumi na mbili ŵaliji nkulwala chiŵandika kuwa. Che Yesu paŵaliji nkwaula, ŵandu ŵaliji nkwaŵijikanya kosekose.
因为他大约 12 岁的独生女快要死了。在耶稣去往那人家中的路上，身边一直围绕着众多民众。
43 Nipele paliji ni jwankongwe jumo mumpingo wa ŵandu mula, juŵalwalaga magono kwa yaka kumi na mbili, juŵamasile chipanje chakwe chose kwa ŵamitela ni ngapagwa juŵankombwele kunnamya.
人群中有一个女人患有十二年的血漏病，治病花光了她所有积蓄，却始终没能医好。
44 Jwankongwe jo ŵannyichilile Che Yesu kunyuma ni ŵakwaiye lujenje lwa mwinjilo wao. Papopo ŵalamile magono.
她从人群后面挤上前来，摸着耶稣的斗篷，血立刻止住了。
45 Che Yesu ŵausisye achitiji, “Ana ŵaani ŵangwaiye?” Wose ŵatite ngapagwa mundu jwankwaiye. Nombe che Petulo ŵatite, “Ambuje, mpingo wa ŵandu unsyungwile ni kummijikanya!”
耶稣问：“谁在触摸我？”众人都说不是自己。 彼得说：“主啊，众人都簇拥在你身边，他们推推搡搡会碰到你。”
46 Nambo Che Yesu ŵatite, “Apali mundu jwangwaiye, nguimanyilila pakuŵa machili gangopweche.”
耶稣回答：“一定是有人触摸我，我知道，因为一股力量从我身体流出去了。”
47 Jwankongwe jula paŵaiweni kuti ngakukombola kulisisa, ŵalikopwesye achitetemelaga kwa lipamba ni ŵatindiŵele paujo pa Che Yesu. Pelepo ni ŵasasile mmbujo mwa wose ligongo lya kwakwaya Che Yesu ni iŵatite pakulamwa kwanakamo.
那女人见不能隐瞒，就战战兢兢地走上前，俯伏在他面前，当着众人的面讲述触摸他的原因，以及如何立刻痊愈。
48 Che Yesu ŵansalile jwankongwe jula kuti, “Mwanangu, chikulupi chenu chinnamisye. Njaule kwa chitendewele.”
耶稣对她说：“女儿，你的信任已经拯救了你，安心地去吧。”
49 Che Yesu akanaŵe kumalisya kuŵecheta jwaiche mundu jumo kutyochela ku nyuumba ja chilongola jula kukwasalila che Yailo kuti, “Mwanagwenu awile, nkapunda kunsausya jwakwiganya.”
耶稣说话的过程中，有人从会堂主管家里过来，说：“你的女儿死了，不必再劳烦老师了。”
50 Nambo Che Yesu paŵapilikene yeleyo ŵaasalile che Yailo, “Kasinjogopa, ngambe kukulupilila, nombewo chalame.”
耶稣听见这句话，就对主管说：“不要怕，只要你有信心，她必会痊愈。”
51 Paŵaiche pa nyuumba po nganansalila mundu jwine kuti ajinjile pamo nawo, ikaŵe che Petulo ni che Yohana ni che Yakobo ni achikulugwe ni atatigwe mwali jo.
到了主管的房子后，除了彼得、约翰、雅各和女孩的父母以外，他不准任何人与他走进屋子。
52 Ŵandu wose ŵaliji nkulila ni kwalilila malilo. Nambo Che Yesu ŵaasalile ŵanyawo, “Mmyalale, pakuŵa nganawa nambo agambile gona pe!”
众人都在为女孩痛哭哀号。 他说：“不要哭，她没有死，只是睡着了。”
53 Ni ŵanyawo ŵansechile pakuŵa ŵaimanyililaga kuti awile.
众人知道女孩已经死了，于是就嘲笑他。
54 Nambo Che Yesu ŵankamwile nkono mwali jula ni kummilanga “Mwanangu njimuche!”
他走进去拉着女孩的手，大声对她说：“孩子，起来！”
55 Umi wao waujilile ni papopo ŵajimi. Ni Che Yesu ŵaasalile kuti ŵape chakulya.
于是她就死而复生，立刻站起来。耶稣吩咐众人给她东西吃。
56 Achaŵelesi ŵao ŵasimosile nnope nambo Che Yesu ŵaakanyisye kuti akansalila mundu jwalijose yaitendekweyo.
她父母非常震惊。耶稣嘱咐他们不要把这件事告诉其他人。
