< Luka 7 >

1 Che Yesu paŵamasile kuŵecheta yeleyi kwa ŵandu ŵajawile ku Kapelenaumu.
Depois de Jesus terminar de dizer essas coisas ao povo, ele foi [com seus discípulos ]à [cidade de ]Cafarnaum.
2 Kweleko kwaliji ni chilongola jumo jwa ŵandu ŵangondo mia moja ŵa chiloma juŵaliji ni kapolo juŵankundile nnope. Jwele kapolo jo ŵaliji nkulwala chiŵandi ni kuwa.
Havia ali um oficial do exército romano que tinha um escravo de quem gostava muito. Este escravo estava tão doente que estava para morrer.
3 Chilongola jula paŵasipilikene ngani si Che Yesu, ŵaatumile achachekulu ŵane ŵa Ŵayahudi ajaule akaachondelele kuti aiche kukunlamya kapolo jwao.
Quando o oficial ouviu de Jesus, ele [chamou ]alguns anciãos dos judeus. Ele pediu que eles fossem a Jesus e pedissem para ele vir curar o escravo dele.
4 Paŵaiche ku Che Yesu, ŵanchondelele nnope achitiji, “Mundu ju akuŵajilwa kukamuchiswa,
quando chegaram aonde Jesus estava, pediram honestamente que Jesus [voltasse com eles]. Eles disseram, “Este oficial merece que você faça isso [para ele],
5 pakuŵa akwanonyela ŵandu ŵetu, sooni ni jwatutaŵile nyuumba ja kupopelela.”
porque ele ama nosso povo [judaico ]e [pagou o dinheiro para ]construir uma sinagoga para nós.
6 Nipele Che Yesu ŵalongene nawo. Paŵaliji nkuŵandichila kwika pa nyuumba ja chilongola jula, chilongola jula ŵaatumile achambusangagwe ŵaasalile Che Yesu kuti, “Ambuje nnalisausye nnope, pakuŵa une nganguŵajilwa mmwejo njinjile mu nyuumba jangu.
Aí Jesus foi com eles. Quando eles estavam perto da casa [do oficial], o oficial [decidiu que Jesus não precisava ir à casa dele. Então ele ]chamou alguns amigos. Ele [disse para eles ]irem a Jesus e dizerem o seguinte a ele: “Senhor, não venha. [Desde que eu sou um não judeu], não sou digno de você entrar em minha casa.
7 Ali ni ligongo naliweni nganguŵajilwa kwika kukwenu nansyene. Nambo mmechete liloŵe pe ni jwakutumichila jwangu chalame.
Por isso eu [também ]não me senti digno de vir a você. Porém, mande que meu servo [seja curado], e ele vai ser curado!
8 Pakuŵa noneji nombe ndili mundu jundi paasi pa ulamusi, sooni ngwete ŵangondo paasi pa une. Nansalilaga jumo ‘Njaule!’ Nombejo akwaula ni jwine, ‘Njise!’ Nombejo akwika ni kapolo jwangu, ‘Ntende achi!’ Nombejo akuchitenda.”
[Eu creio que isso vai acontecer], porque há pessoas que têm autoridade sobre mim [e obedeço a elas]. Também tenho soldados debaixo da minha [autoridade]. Quando digo a um deles, Vá! Ele vai. Quando digo a outro, Venha, ele vem. Quando digo a meu escravo, Faça isso! ele o faz. [E creio que o senhor fala com uma autoridade semelhante].”
9 Che Yesu paŵapikene yeleyo, ŵansimosile, nombejo ŵagalauchile ŵandu ŵajinji ŵala ŵaŵaliji nkwakuya ni ŵaasalile, “Nganinachiwone chikulupi chachikulungwa mpela achi namuno mu ŵandu ŵa Isilaeli!”
Quando [eles chegaram e ]disseram isso a Jesus, ele admirou-se do que [o oficial tinha dito]. Então ele virou-se e disse à multidão que estava andando com ele, “Digo a vocês, nunca vi ninguém que confie [em mim assim como este homem confia]. Ninguém em Israel, [onde eu ia esperar que as pessoas confiassem em mim], tem confiado em mim assim como ele!”
10 Ŵandu ŵaŵatumikwe ŵala paŵaiche kumusi kwa chilongola jula ŵansimene kapolo jwao jula ali alamile.
Quando aqueles homens voltaram à casa do oficial, souberam que o escravo estava bem.
11 Kundaŵi jakwe, Che Yesu ŵajawile mu musi umo waukuŵilanjikwa Naini, mpingo wa ŵandu ni ŵakulijiganya ŵao ŵalongene nawo.
Pouco depois disso Jesus foi a uma cidade chamada Naim. Seus discípulos e um grupo grande [de outras pessoas ]foram com ele.
12 Nipele paŵaliji aninkuŵandichila pannango wa musi, ŵakopochele ŵandu ali ajigele malilo ga jwanchanda, mwana jwajikajika pe jwa jwankongwe jwawililwe ni ŵankwakwe. Ni ŵandu achajinji wa musi ula ŵaliji pamo ni jwankongwe jula.
Quando eles se aproximaram do portão da cidade, [algumas pessoas ]estavam saindo com o corpo de um jovem [em uma esteira ]que acabara de morrer. A mãe dele era viúva, e este era seu único filho. Muitas pessoas da cidade estavam acompanhando-os.
13 Ambuje Che Yesu paŵammweni jwankongwe jo ŵankolele chanasa, ni ŵansalile, “Nkalila.”
Quando o Senhor a viu, tinha pena dela. Ele disse a ela, “Não chore!”
14 Nipele ŵajawile ni kuchikwaya chitagala chila ni ŵaŵajigele ŵala ŵajimi. Nipele ŵatite, “Mmwe nchanda! Ngunsalila, njimuche!”
Aí, [ignorando as regras judaicas que proibem que se aproxime de um morto], ele chegou perto e tocou na esteira [em que o homem estava deitado]. Os homens que a carregavam pararam. Ele disse, “Jovem, digo a você, levante-se!”
15 Jwamwe jula ŵajimwiche ni kutama ni ŵatandite kuŵecheta. Ni Che Yesu ŵauchisye achikulugwe.
O jovem sentou-se e começou a falar. Jesus o devolveu à sua mãe [para ele cuidar dela. ]
16 Ŵandu wose ŵakamwilwe ni lipamba ni ŵaliji nkwakusya Akunnungu achitiji, “Jwakulondola jwankulu jwa Akunnungu akopochele kukwetu. Akunnungu aiiche kukwakamusya ŵandu ŵao.”
Então todos [ali ]ficaram com muito temor. Louvaram a Deus, dizendo, “Um grande profeta tem chegado entre nós!” Eles também disseram, “Deus já veio para ajudar o seu povo!”
17 Ngani jo jajenele mu chilambo chose cha ku Yudea ni mu ilambo ine iyasyungwile.
[As pessoas ]falaram do que Jesus [tinha feito ]por todo o [distrito da ]Judeia e em outras áreas vizinhas.
18 Ŵakulijiganya ŵa che Yohana ŵaŵalanjile che Yohana yankati syele ngani syose. Nombewo ŵaaŵilasile ŵakulijiganya ŵaŵili mwa ŵakulijiganya ŵao.
Os discípulos de João [o batizador foram à prisão onde João estava e ]contou essas coisas a ele.
19 Ŵalajichisye kwa Ambuje Che Yesu akausye kuti, “Mmwe ni nkulupusyo jwakwika pane twalolele ŵane?”
Então [certo dia ]João chamou dois [dos seus discípulos ]e [lhes disse ]para ir ao Senhor e perguntar a ele se ele era [o Messias que Deus prometeu ]mandar, ou se deviam procurar outro.
20 Ŵandu ŵala paŵaiche ku Che Yesu ni ŵatite “Che Yohana Ŵakubatisya atulajisye kukwenu tummusye kuti, ‘Ana alakwe ni nkulupusyo jwakwika pane twalolele ŵane?’”
Quando esses dois homens chegaram a Jesus eles disseram, “João o batizador nos mandou para perguntar isto ao Senhor: O senhor é [o Messias que Deus prometeu ]mandar, ou nós (excl) devemos procurar outro?
21 Katema kakoko Che Yesu ŵaliji nkwalamya ŵandu ŵajinji ŵaŵaliji nkulagaswa ni ilwele ni ŵakulwala ni kugatyosya masoka ni ŵangalola achajinji kwatenda akombole kulola.
Naquele mesmo tempo Jesus estava curando muitas pessoas de suas doenças e de [outros ]problemas, estava [expulsando ]muitos espíritos maus, e estava fazendo com que muitos cegos pudessem enxergar de novo.
22 Nipele Che Yesu ŵaajanjile, “Njaule nkaasalile che Yohana yose inyiweni mwachinsyene ni kupilikana. Ŵangalola atakulola ni ŵangajenda atakwenda ni ŵaali ni matana akuswejeswa ni ŵangapilikana akupilikana ni ŵawile akusyuswa ni ŵakulaga akulalichilwa Ngani Jambone.
Então ele respondeu a esses dois homens, “Voltem a João e digam-lhe o que vocês me têm visto [fazer ]e o que [me ]têm ouvido [falar às pessoas. Estou fazendo com que ]os cegos veem[. Estou fazendo com que ]os coxos andem. [Estou ]curando leprosos. [Estou fazendo com que ]os surdos ouçam. [Estou ]fazendo com que os mortos vivam de novo, e [estou ]falando a boa mensagem de Deus aos pobres.
23 Asangalale jwele mundu jwangakuchimwa ni une!”
[Então Deus ]se agrada de qualquer um que não deixe de crer em mim [porque faço as coisas de modo diferente do que ele pensava que o Messias fizesse].
24 Pelepo ŵakulijiganya ŵa che Yohana paŵatyosile, Che Yesu ŵatandite kuusalila mpingo wa ŵandu yankati che Yohana achitiji, “Pamwajawile kukunnola che Yohana mwipululu mula mwalolele kuti chinchione chichi? Ana mwaganisye kuti chinkammone mundu jwali mpela litete lili nkupungunyikwa ni mbungo?
Quando os homens que João tinha mandado saíram, Jesus disse à multidão a respeito de João, “Quando vocês saíram para o deserto/sertão [para ver João], que fez com que vocês quisessem escutar a mensagem dele? [Ele deixava que outros o influenciassem para que ele sempre mudasse a natureza de sua mensagem, assim como ]o vento faz um caniço mexer-se para cá e para lá? [Não, ele não era assim].
25 Nipele mwajawile kukulola ichichi? Mwajawile kukunnola mundu jwawasile iwalo yakusalala? Ngwamba! Ŵakuwala iwalo yanti yele ni kutama mu upoche ali mu majumba ga chimwenye!
Pois que tipo de homem vocês foram ver? Ele era um homem que usava roupas caras? Não[, não era! ]Os que usam roupas bonitas e vivem em luxo/elegância estão nos palácios [dos reis, não no deserto/sertão].
26 Musalile, mwajawile kukulola ichichi? Mwajawile kukunnola jwakulondola jwa Akunnungu? Elo, sooni kupunda jwakulondola jwa Akunnungu.
Pois que [tipo de pessoa ]vocês foram ver? [Vocês foram ver João porque ele era ]profeta? Sim, mas vou dizer-lhes que [João era ]mais [importante ]do que um profeta [comum].
27 Ngani sya jweleju ni syasilembekwe mu Malembelo ga Akunnungu, ‘Nnole, nguntuma jwakutumichila jwangu annongolele juchankolochesye litala lyenu.’”
João foi aquele de quem [um profeta ]escreveu [estas palavras na escritura que Deus disse ao Messias]: Escutem! Vou mandar o meu mensageiro diante de você. Ele vai preparar [as pessoas ]para a vinda/chegada de você.
28 Che Yesu ŵapundile kuŵecheta ngunsalila, “Mwa ŵandu ŵaŵelekwe ni jwankongwe ngapagwa jwankulu kumpunda che Yohana Ŵakubatiswa. Nambo jwali jwannandi mu Umwenye wa Akunnungu ni jwankulu kupunda jwelejo.”
Digo a vocês que de todos aqueles que já nasceram, ninguém é maior [à vista de Deus ]do que João. Mas [cada um ]que [se junta àqueles que receberam ]Deus como o chefe [de sua vida, mesmo que seja uma pessoa ]insignificante, é maior do que João.
29 Ŵandu wose pamo ni ŵakukumbikanya nsongo ŵaŵabatiswe ni che Yohana paŵapilikene yeleyo ŵajitichisye kuti Akunnungu ali ŵa usyene.
Quando ouviram [o que Jesus disse], (ou, [o que João pregou]), todas as pessoas, inclusive os que recolhiam impostos, [que todos desprezavam/odiavam], concordaram que o caminho de Deus era certo. Ao [deixar que João ]os batizasse, [concordaram/aceitaram que o que Deus requeria que as pessoas fizessem para ele salvá-las era certo].
30 Nambo Mafalisayo ni ŵakwiganya Malajisyo ŵanganabatiswa ni che Yohana ŵakanile chikotopasyo cha Akunnungu chachikwagamba ŵanyawo.
Mas os fariseus e os homens que ensinavam as leis [judaicas não deixaram que ]João os batizasse porque rejeitaram o que Deus queria que eles fizessem.
31 Che Yesu ŵapundile kuŵecheta, “Chinaalandanye ni chichi ŵandu ŵa au uŵelesi wu? Ana akulandana ni chichi?
Então Jesus disse, “Deixe-me ilustrar/será que vocês sabem como são [muitos de ]vocês que têm ouvido o que [João e eu ]temos ensinado. Deixe-me dizer a vocês como vocês são.
32 Akulandana ni ŵanache ŵaŵatemi peuto pakusumichisya malonda ni kuŵilangana mpingo ni mpingo, ‘Twangombele ipeta, nambo nganintyala! Twanjimbile nyimbo sya pamalilo nambo nganinlila!’
Vocês são como crianças [jogando ]em uma área aberta. [Algumas delas ]estão chamando [para as outras], dizendo, Nós (excl) tocamos melodias alegres para vocês, mas vocês não dançaram. Então cantamos canções tristes de enterro para vocês, mas vocês não choraram!”
33 Pakuŵa che Yohana Ŵakubatisya ŵaiche, nombe ŵaliji nkutaŵa ni nganang'waga divai ni ŵanyamwe mwatite ‘Ali ni lisoka!’
[O que quero dizer é isto]: [Ninguém que vem com uma mensagem de Deus pode agradar vocês]. Quando João o batizador [pregou para vocês], ele não comeu a comida [comum ]nem bebeu vinho, [assim como faz a maioria das pessoas]. Mas vocês [o rejeitaram ]dizendo, Um demônio está controlando-o!
34 Nombe Mwana jwa Mundu aiche, akulya ni kung'wa ni ŵanyamwe mwatite, ‘Munnole aju jwakutolwa ju ni jwakolelwa ambusanga jwa ŵakukumbikanya nsongo ni ŵa sambi!’
Então [em contraste com isso], eu, que vim do céu, como [a mesma comida ]e bebo [vinho assim como fazem os outros]. Mas vocês [me rejeitam ]dizendo, Olhem! Ele come demais e bebe [vinho ]demais, e é amigo daqueles que recolhem impostos e de [outros ]pecadores!
35 Nambo lunda lwa Akunnungu lusalichikwe kuti luli lwambone ni wose ŵakwitichisya ŵala.”
Mas aqueles que verdadeiramente são filhos [de Deus ]aceitam que [o que Deus faz ]é realmente sábio.
36 Mfalisayo jumpepe ŵanlaliche Che Yesu kukulya chakulya kumangwao. Ŵajinjile nkati mwa jwele Mfalisayo jo, ŵatemi ni kulya.
Certo dia um dos fariseus [chamado Simão ]convidou Jesus para comer com ele. Então Jesus foi à casa do homem e sentou-se [para comer a comida].
37 Pamusi pala paliji ni jwankongwe jumpepe jwali ni sambi. Paŵapilikene kuti Che Yesu ali nkulya mu nyuumba ja Mfalisayo jula ŵajigele kachupa kakakolechekwe ni liganga lyalikuŵilanjikwa alabasta kakagumbele mauta gakununjila.
Tinha uma mulher naquela cidade [que muitos sabiam ter sido ]prostituta. Ela ouviu dizer que Jesus estava comendo na casa do fariseu. Aí ela levou para lá uma vasilha/jarra de pedra que continha óleo bem cheiroso.
38 Ŵaiche ni kwima pachiŵandi makongolo ga Che Yesu, achililaga, ni misosi jakwe japatuchile pa makongolo ga Che Yesu. Jwele jwankongwe jo ŵagatikite makongolo ga Che Yesu kwa umbo syakwe. Ŵagakomasisye makongolo kwa ngomo syakwe ni ŵagapachile mauta.
Ela ficou em pé atrás dos pés [de Jesus]. Enquanto chorava [porque estava triste por seus pecados], suas lágrimas caíram nos pés de Jesus. Então ela enxugou os pés dele com o seu cabelo, e beijou os pés dele, e ungiu-os com o óleo perfumado.
39 Jwele Mfalisayo juŵanlaliche Che Yesu paŵaiweni yeleyo, ŵaganisisye mu ntima mwakwe kuti, “Aju mundu ju akaŵe jwakulondola jwa Akunnungu, akaimanyi kuti jwankongwe jwakunkwaya ju ali jwanti uli, kuti ali ni sambi.”
Quando o fariseu que tinha convidado [Jesus ]viu isso, ele pensou dentro de si, “[Já que os profetas sabem das vidas dos outros], se Jesus fosse profeta, ele teria sabido quem é esta mulher que está tocando nele e que tipo de pessoa ela é. Ele teria sabido que ela é prostituta.
40 Che Yesu ŵansalile jwele Mfalisayo jo kuti “Che Simoni, ngwete chakunsalila.” Nombe che Simoni ŵajitichisye, “Elo jwakwiganya, mmechete.”
Jesus disse a ele, “Simão, tem algo que quero dizer a você. Simão respondeu, “Mestre, o que é?”
41 Che Yesu ŵatandite kuŵecheta, “Ŵandu ŵaŵili ŵankongwele mbiya mundu jumpepe, jumo ŵakongwele mbiya malinga ni malipilo ga masengo ga chaka chimo ni nusu ni jwine ŵakongwele mbiya malinga ni malipilo ga masengo ga mwesi umo ni nusu.
Jesus respondeu, “Dois homens deviam dinheiro a um homem que [ganhava seu dinheiro ]emprestando[-o a outros]. Um deles devia a ele quinhentos moedas de prata, e ou outro lhe devia cinquenta moedas de prata.
42 Paŵalepele kummuchisya, jwele mundu jo ŵalechelesye wose ŵaŵili. Mwa ŵandu ŵaŵili wo jwapi juchannonyele nnope jwakukongosya jula?”
Eles não podiam devolver [o que deviam], e por isso o homem disse que eles não tinham que devolver nada. Portanto, qual destes dois homens vai amar mais a esse homem?”
43 Che Simoni ŵajanjile, “Isyene ni ajula juŵannechelesye ligambo lyekulungwa nnope ni juchannonyele nnope Ambuje.” Che Yesu ni ŵatite, “Njanjile uchenene.”
Simão respondeu, “Suponho que o homem que devia mais dinheiro a ele vai amá-lo mais.” Jesus lhe disse, “Está certo.”
44 Nipele ŵangalauchile jwankongwe jo ni ŵaasalile che Simoni, “Ana ngati nkummona jwankongwe ju? Panajinjile mu nyuumba jenu nganimumba meesi ga kulikunda pa makongolo gangu nambo jwankongwe ju ŵambatuchisye misosi jakwe pa makongolo gangu ni kundikita ni umbo syakwe.
Então ele voltou-se para a mulher e disse a Simão, “Pense em que/você vê [o que tem feito ]esta mulher! Quando entrei em sua casa, você [não seguiu o nosso costume de dar as boas vindas aos seus hóspedes ao ]dar-me água [para lavar ]os meus pés, mas esta mulher tem molhado meus pés com suas lágrimas e depois os tem enxugado com seu cabelo.
45 Mmwejo nganimungomasya kwa kunonyela pejeje, nambo une chijinjilile mu nyuumba ji jwankongwe ju nganaleka kungomasya kwa kunonyela pa makongolo gangu.
Você não [seguiu o nosso costume de saudar ]beijando-me, mas desde que entrei ela não tem deixado de beijar os meus pés!
46 Mmwejo nganimumbakasya mauta muntwe, nambo ajuju ambachile mauta pa makongolo gangu.
Você não [seguiu o nosso costume de dar as boas vindas aos seus hóspedes ]ungindo a minha cabeça com azeite, mas ela ungiu os meus pés com óleo perfumado.
47 Ngunsalila kuti unonyelo wekulungwa ŵaulosisye ukumanyisya kuti alecheleswe sambi syakwe syasitupile. Nambo jwakulecheleswa indu yaili kanandi, akunonyela kanandi.”
Por isso vou dizer a você que mesmo que ela tenha pecado muito, [eu ]já a perdoei. [Pelo que tem feito ela mostra que me ]ama muito. Mas uma pessoa que [eu ]já perdoei que [pecou ]só um pouco vai [me ]amar [só um pouco].”
48 Nipele Che Yesu ŵansalile jwankongwe jo, “Sambi syenu silecheleswe.”
Aí ele disse à mulher, “Já perdoei [você pelas ]coisas más que tem feito.”
49 Ŵeŵala ŵaŵalyaga pamo ni Che Yesu ŵausyene achinsyene achitiji, “Ana mundu ju ali ŵaani, jwakukombola atamuno kulechelesya sambi?”
Então aqueles que estavam comendo com ele disseram entre si, [Este homem deve pensar que é Deus/Quem este homem pensa que é?], dizendo que pode perdoar [as pessoas pelos ]seus pecados!
50 Nombe Che Yesu ŵansalile jwankongwe jo, “Chikulupi chenu chinnamisye, njaule kwa chitendewele.”
Mas Jesus disse à mulher, “Porque você confiou [em mim, Deus ]salvou você [da culpa dos seus pecados. ]Que [Deus ]dê a você paz interior enquanto você andar!”

< Luka 7 >