< Luka 2 >

1 Gele moŵa go che Agusto juŵaliji jwankulu jwa mamwenye wa umwenye wa ku Loma ŵalajisye kuti ŵandu wose pachilambo alembekwe meena gao mu chitabu.
Por aquele tempo, [o Imperador ]Augusto mandou que [seus oficiais ]escrevessem os nomes de todos aqueles que vivessem em países [controlados pelo governo ]romano [para que o governo pudesse recolher impostos deles].
2 Kuŵalanjikwa ko kwaliji kwaandanda, katema che Kulenio paŵaliji jwankulu jwa chilambo cha ku Silia.
Esta foi a primeira vez que escreveram os nomes daqueles que viviam na [província da ]Síria, [que incluía o distrito da Judeia]. Fizeram isso enquanto Quirino era governador da província.
3 Nipele, ŵandu wose ŵajawile kukuŵalanjikwa, kila mundu ku musi wao.
Cada pessoa tinha que ir à cidade onde viviam seus [antepassados], para que [os oficiais ]pudessem escrever os seus nomes.
4 Che Yusufu nombe ŵatyosile ku Nasaleti chilambo cha ku Galilaya ni kwaula ku Beselehemu chilambo cha ku Yudea kuŵapagwile che Daudi, ligongo ŵaliji jwa lukosyo lu che Daudi.
Portanto, já que José era antepasssado do [Rei ]Davi, ele subiu de Nazaré, a cidade no [distrito ]da Galileia [onde vivia], para a cidade de Belém no [distrito ]da Judeia. Esta era a cidade onde [o Rei ]Davi [vivia antes].
5 Ŵajawile kukulembekwa pamo ni che Maliamu juŵantomele, juŵaliji pa chiilu.
José foi com Maria, [que as pessoas consideravam ser ]a sua esposa, que já era grávida. Foram para que pudessem colocar o nome dele e o da Maria [no livro de registro].
6 Paŵaliji ku Beselehemu ko, lyuŵa lya kuligopola ku che Maliamu lyaiche.
Quando chegaram [em Belém], não tinha lugar para eles ficarem/se hospedarem na casa onde ficam/se hospedam os viajantes. [Por isso eles ficaram no estábulo]. Quando chegou a hora de Maria dar à luz, ela deu à luz o seu primeiro filho ali. Ela o embrulhou em faixas de pano e o deitou em uma manjedoura onde as pessoas colocavam comida para os animais.
7 Ŵaligopwele mwanache jwao jwa litiwo jwannume, ŵammilijile iwalo ya chanache ni ŵangoneche mu lichinga mu chombo chakulichisya inyama, pakuŵa nganilipagwa lipesa kwa ŵelewo mu nyuumba ja achalendo.
8 Nipele pachilambo pala paliji ni ŵakuchinga mwitinji ŵaŵalindililaga kwakupisyangana mpingo wa ngondolo syao chilo.
Aquela noite, havia [uns ]pastores cuidando, [como sempre, ]das suas ovelhas no campo perto de [Belém].
9 Katumetume jwa kwinani jwa Akunnungu ŵakopochele chisisimuchile ni lulanga lwa ukulu wa Ambuje lwalanguchisye mbande syose. Nombewo ŵajogwepe kwannope.
Um anjo que o Senhor/Deus [tinha mandado ]apareceu a eles. Uma grande luz do céu/de Deus brilhou ao seu redor. [Por isso ]ficaram com muito medo.
10 Nambo katumetume jwa kwinani jo ŵaasalile, “Nkajogopa! Nnole, nanjigalile ngani jambone jakwasengwasya nnope ŵandu wose ŵa ku Isilaeli.
Mas o anjo disse a eles, “Não tenham medo! Cheguei para dizer a vocês boas notícias, que [farão ]vocês muito felizes. Esta mensagem é para todos [ouvirem]!
11 Pakuŵa lelo jino mu musi u che Daudi, apagwile Nkulupusyo kwaligongo lyenu, ali Kilisito Ambuje.
[A mensagem é que ]hoje nasceu um nenê em [Belém], a cidade onde vivia [o Rei ]Davi. Este nenê [um dia ]vai salvar vocês [da culpa dos seus pecados]. Ele vai ser o Messias, [seu ]Senhor.
12 Ni achichi chichiŵe chimanyisyo chenu, chimunsimane mwanache jwannandi ŵaŵilijile nguo sya chanache ni sooni ŵagoneche mu lichinga mu chombo chakulichisya inyama.”
Vou dizer a vocês como é que [vão reconhecê-lo ](ou, como vão saber [que o que eu digo é a verdade): Em Belém ]vocês vão achar um nenê [cuja mãe ]o tem enfaixado em faixas de pano e o tem colocado no lugar onde as pessoas colocam comida para os animais.”
13 Chitema pe kwaoneche mpingo wekulungwa wa achikatumetume ŵa kwinani uli pamo ni katumetume jula, ŵaakusisye Akunnungu, achitiji,
De repente um grupo grande de anjos do céu apareceu e juntou-se com o outro anjo. Todos eles louvaram a Deus, cantando:
14 “Ukulu kwa Akumanani, ni pachilambo pano chipagwe chitendewele kwa ŵandu ŵakwanonyela.”
“Que [todos os anjos ]no céu mais alto louvem a Deus! E na terra que as pessoas a quem Deus tem mostrado seu favor conheçam paz [com ele]!”
15 Achikatumetume ŵa kwinani ŵala paŵajaulangene kwinani, ŵakuchinga ŵasalilene, “Tujaulangane sambano jino ku Beselehemu, tukachilole chachikopochele chatumanyisisye Ambuje.”
Depois que os anjos deixaram eles e [voltaram ]para o céu, os pastores disseram uns aos outros, “Vamos a Belém para ver esta [coisa maravilhosa ]que já aconteceu e que o Senhor/Deus já nos contou!”
16 Nipele, ŵajawile kwa chitema ni ŵansimene che Maliamu ni che Yusufu ni mwanache jwannandi ali angoneche mu lichinga mu chombo chakulichisya inyama.
Então foram rápido. Acharam o [lugar onde ]Maria e José [estavam hospedados], e [viram ]o nenê deitado no lugar onde põem comida para os animais.
17 Ŵele ŵakuchinga paŵammweni mwanache jo, ŵaamanyisye ŵandu wose ngani jiŵajipikene kutyochela kwa achikatumetume nkati mwanache jo.
Aí eles contaram [a Maria e José e a outros ]o que o anjo tinha dito a eles a respeito desta criança.
18 Wose ŵaŵapikene jele ngani jiŵasalilwe ni ŵakuchinga ŵasimosile.
Todos os que ouviram o que os pastores disseram a eles ficaram maravilhados.
19 Nambo che Maliamu ŵapundile kugaŵika maloŵe go mu ntima mwao achigaganisyaga.
Mas Maria [não falou com outros a respeito do que o anjo disse]; ela apenas continuou a pensar muito naquilo.
20 Ŵakuchinga ŵala ŵausile mmangwao aninkwakusya ni kwalapa Akunnungu kwa yose iŵaipilikene ni kwiwona, yose yaliji mpela iŵatite pakusalilwa ni achikatumetume ŵa kwinani.
Os pastores voltaram [às suas ovelhas]. Continuaram a louvar muito a Deus por aquilo que tinham ouvido e visto, [pois] tudo [aconteceu ]exatamente como [os anjos ]disseram a eles.
21 Lyuŵa lya nane kutyochela paŵapagwile ŵamumbesye mwanache, ŵammilasile Che Yesu, liina lilyaliji apegwilwe ni katumetume jwa kwinani katema che Maliamu akanaŵe kuŵa ni chiilu.
Sete dias depois, quando [os sacerdotes ]circuncidaram o nenê, [os pais dele ]o chamaram Jesus. Foi esse o nome que o anjo [disse a eles para ]darem a ele antes de Maria ficar grávida.
22 Pagamasile moŵa ga kutama munnuli lyaiche lyuŵa lya kuswejeswa mpela Malajisyo ga Akunnungu gaŵapele che Musa igakuti kulajisya, che Yusufu ni che Maliamu ŵanjigele mwanache ni ŵajawile nawo ku Yelusalemu kukwaŵika paujo pa Ambuje.
Moisés tinha escrito muito tempo atrás em uma lei que Deus deu a ele, que quando uma mulher deu/tinha dado à luz o seu primeiro filho, os pais tinham que levá-lo ao templo em Jerusalém para que pudessem dedicá-lo ao Senhor/Deus. Então quando chegou o tempo deles fazerem estes rituais para que Deus os considerasse puros outra vez, Maria e José levaram Jesus para lá.
23 Mpela itite pakulembekwa mu Malajisyo, “Jwalijose jwakupagwa jwannume jwa litiwo chaŵilanjikwe jwanswela ni kutyosyekwa kwa ligongo lya masengo ga Ambuje.”
24 Nipele ŵajawile kuti akatyosye sadaka, njuŵa siŵili pane makandi gaŵili ga ngunda mpela itite pakusachilwa ni Malajisyo ga Ambuje.
O Senhor/Deus tinha mandado na sua lei que se a primeira criança de um casal fosse menino, os seus pais deviam oferecer em sacrifício a Deus duas pombas ou dois pardais novos. Por isso, José e Maria deram ao sacerdote dois pássaros para que ele pudesse oferecê-los.
25 Kele katema ko kwaliji ni mundu jumo ku Yelusalemu, liina lyakwe che Simeoni, ŵaliji nkupanganya yaili yambone paujo pa Akunnungu. Jweleju jwalindililaga katema ka kutuswa mitima kwa ŵandu ŵa ku Isilaeli. Mbumu jwa Akunnungu ŵaliji pamo nawo.
Naquela época havia um homem [idoso ]em Jerusalém cujo nome era Simeão. Ele fazia o que agradava a Deus e obedecia as leis de Deus. Ele estava esperando que [Deus ]animasse [o povo de ]Israel [mandando aquele que o salvaria/o Messias].
26 Mbumu jwa Akunnungu ŵammunukulile jwelejo kuti ngaawa akanaŵe kwawona Kilisito Nkulupusyo, jwasagulikwe juŵaliji chilanga cha Ambuje.
O Espírito Santo revelou para ele anteriormente que ele veria o Messias [prometido ]de Deus antes de morrer.
27 Nipele, che Simeoni ŵaiche pa Nyuumba ja Akunnungu ali alongweswe ni Mbumu Jwanswela. Kele katemako achaŵelesi ŵa Che Yesu ŵannyichenawo mwanache jwao pa Nyuumba ja Akunnungu kuti ŵapanganyichisye mpela chisyoŵelo cha Malajisyo.
[Quando José e Maria levaram seu nenê Jesus ao templo ]para fazer esses rituais, o Espírito dirigiu Simeão a entrar no [pátio ]do templo [e revelou a ele que Jesus era o Messias].
28 Che Simeoni ŵampochele mwanache mmakono mwao aninkwatogolela Akunnungu, achitiji,
Então ele tomou Jesus nos braços e louvou Deus dizendo,
29 “Ambuje, sambano nkunechelela kapolo jwenu nyaule kwa chitendewele, mpela intite pakulanga.
Senhor, o Senhor me prometeu que eu veria [aquele que faria com que ]o senhor [pudesse ]salvar [pessoas ]de todos os povos [da culpa dos seus pecados]. Ele será [como ]uma luz que revelará [a sua verdade ]aos não judeus, e ele vai fazer com que [as pessoas ]pensem bem do seu povo, o povo de Israel. Já que eu tenho visto este que o senhor prometeu mandar, agora deixe-me morrer em paz.”
30 Pakuŵa meeso gangu gauweni ukulupusyo wenu,
31 umuupanganyisye paujo pa ŵandu ŵa ilambo yose,
32 alu ni lulanga lwalukugopola nganisyo sya ŵandu ŵangaŵa Ŵayahudi ni ukulu kwa ŵandu ŵenu ŵa ku Isilaeli.”
33 Atatigwe Che Yesu ni achikulugwe ŵaliji nkugasimonga maloŵe gagaŵechetekwe nkati mwana.
Os pais dele ficaram maravilhados daquilo que [Simeão ]disse sobre [Jesus]. Então Simeão os abençoou, e disse a Maria,
34 Nipele che Simeoni ŵapele upile ni ŵaasalile che Maliamu achikulugwe Che Yesu, “Nnole, mwanache ju apagwile kwa ligongo lya kugwa kwa ŵandu ŵajinji ni kwinamuka kwa ŵandu ŵajinji ŵa ku Isilaeli. Nombe chaaŵe chimanyisyo chachichikanikwe ni ŵandu,
Observe o que eu digo: [Deus ]já determinou que por causa desta criança, muitos do povo de Israel vão [abandonar Deus], e muitos outros vão voltar a Deus. Mesmo que ele seja como um sinal [para advertir as pessoas], muitos vão ser contra ele/se opor a ele.
35 kuti nganisyo sya ŵandu ŵajinji siwoneche pangali kusisika. Nomwe mwasyene chiimpoteche mu ntima mwenu mpela nkusomwa ni chipula.”
Como resultado, ele vai esclarecer os [maus ]pensamentos de muitos. [Além disso, as coisas cruéis que eles farão a ele serão como ]uma espada que vai cortar sua alma/seu ser interior.
36 Sooni jwapali jwankongwe jumpepe, jwakulondola jwa Akunnungu juŵachekulwipe nnope, liina lyao lyaliji che Ana binti Fanueli jwa lukosyo lwa Asheli. Mu umwali wao ŵalombekwe ni kutama ni ŵankwakwe kwa yaka saba pe.
Também havia [na área do templo ]uma senhora muito idosa chamada Ana. Ela era profetisa. Seu pai Fanuel era membro da tribo de Aser. Quando fazia sete anos que ela estava casada, morreu o seu marido.
37 Nombewo ŵasigele ŵakuwililwa ni ŵankwakwe mpaka katema paŵaliji jwanchekulu jwa yaka semanini na nne. Katema kose ko ŵalonjelaga pa Nyuumba ja Akunnungu achitaŵaga ni kupopela muusi ni chilo.
Depois disso ela viveu até ter 84 anos, e ainda era viúva. Ela ficava [na área ]do templo o tempo todo, dia e noite, louvando a Deus. Frequentemente ela jejuava/deixava de comer enquanto orava.
38 Papopo pepo jwankongwe jo ŵalikopwesye paujo ni kwatogolela Akunnungu ni kusala ngani sya mwanache jo kwa ŵandu wose ŵaŵaliji nkulolela kuwombolwa ni kulecheleswa kwa Yelusalemu.
[Enquanto José e Maria e o nenê ]ainda [estavam no templo], ela chegou a eles. Ela agradeceu a Deus [pelo nenê]. Então ela falou de Jesus a muitos que esperavam que [Deus mandasse o Messias ]para livrar [o povo de ]Jerusalém.
39 Achaŵelesi ŵa Che Yesu paŵamasile kupanganya yose iyaliji mu malajisyo ga Ambuje, ŵausile kumangwao ku Nasaleti chilambo cha ku Galilaya.
Depois que José e Maria tinham completado os rituais que o Senhor/Deus requeria [dos pais quando nascesse seu primeiro filho], voltaram à sua própria cidade, Nazaré, no [distrito da ]Galileia.
40 Jwele mwanache jwakusile ni jwalimbangene, jwagumbele lunda ni ntuuka wa Akunnungu ŵaliji pamo nawo.
Quando o menino cresceu, ficou forte e muito sábio, e Deus se agradava dele/o abençoava.
41 Achaŵelesi ŵa Che Yesu ŵaliji ni chisyoŵelo cha kwaula ku Yelusalemu chaka ni chaka katema ka chindimba cha Pasaka ja Ŵayahudi.
Todos os anos os pais de Jesus iam a Jerusalém para [festejar ]a Páscoa.
42 Che Yesu paŵaliji ni yaka kumi na mbili, ŵapite pamo nawo ku chindimba cho mpela itite pakuŵa chisyoŵelo.
Então quando Jesus tinha doze anos, foram [a Jerusalém ]como sempre.
43 Pagamasile moŵa ga chindimba cho, ŵatandite ulendo wa kuuja mmangwao, nambo mwanache Che Yesu ŵasigele ku Yelusalemu pangaimanyilila achaŵelesi ŵao.
Quando terminou a festa da Páscoa, os pais de Jesus começaram a voltar para casa, mas Jesus ficou em Jerusalém. [Os pais dele ]não perceberam que [Jesus tinha ficado ali].
44 Ŵaganisisye kuti ŵaliji pamo mumpingo wa ŵandu ŵa ulendo, ŵajesile lyuŵa tetete, nipele ŵatandite kwasosa mwa achalongo achinjao ni achambusanga ŵao.
Eles pensavam que ele estava com os outros que estavam viajando com eles. Andaram o dia todo. Então começaram a procurá-lo entre seus parentes e amigos.
45 Paŵalepele kwaona ŵausile ku Yelusalemu achasosaga.
Eles não o acharam, por isso voltaram a Jerusalém para procurá-lo.
46 Pagapite moŵa gatatu, ŵansimene atemi pasikati ŵakwiganya Malajisyo pa Nyuumba ja Akunnungu, achapilikanilaga ni kwausya mausyo.
Dois dias depois, eles o acharam. Ele estava na [área ]do templo, sentado com os professores religiosos [dos judeus]. Estava ouvindo o que eles diziam, e fazendo perguntas a eles.
47 Wose ŵaŵapikene maloŵe gao ŵausimosile umanyilisi wakwe ni iŵatiji pakwanga kwa lunda.
Todos os que ouviram o que ele [disse ]ficaram maravilhados com o que ele entendia e com as [boas ]respostas que ele dava [às perguntas que os professores faziam].
48 Achaŵelesi ŵao paŵammweni ŵasimosile. Che Maliamu achikulugwe, ŵammusisye Che Yesu, “Ana mmwe mwanangu, ligongo lyachi ntutesile yeleyi? Nnole, atati ŵenu noneji twaliji nkunsosa tuli ni lipamba.”
Quando os pais dele o viram, ficaram muito maravilhados/pasmados. A mãe dele lhe disse, “Meu filho, por que é que você fez isso conosco? Seu pai e eu temos estado muito preocupados ao procurarmos (excl) você?”
49 Nombejo ŵajanjile, “Nambo mwansosaga ligongo lyachi? Nganinnyimanyilila kuti ngusachilwa kuŵa pa nyuumba ja Atati ŵangu?”
Ele disse a eles, [falando do templo como a casa de Deus o pai dele], “Maravilho-me de que vocês (dual) [não sabiam ]onde me achar. Vocês (dual) deviam saber/vocês não sabiam que era necessário que eu estivesse na casa do meu pai!”
50 Nambo achaŵelesi ŵao nganagamanyilila malumbo ga maloŵe gaŵasalilaga.
Mas eles não entendiam [o significado do ]que ele lhes disse.
51 Nipele ŵausile nawo ku Nasaleti ni ŵaliji nkwapilikanichisya. Achikulugwe ŵapundile kuiganisya indu yose mu ntima mwao.
Então ele voltou com eles a Nazaré. Ele sempre os obedecia. Mas a mãe dele continuava a pensar em todas essas coisas.
52 Nombe Che Yesu ŵapundile kula mu lunda ni lisusa ni ŵapundile kunonyelwa ni Akunnungu ni ŵandu.
[Com o passar dos anos], Jesus continuou a ficar mais sábio e mais alto. Deus e as pessoas continuaram a aprovar-se dele cada vez mais.

< Luka 2 >