< Luka 12 >
1 Katema kakoko ŵasongangene ŵandu ŵajinji mpaka kuliŵatana, Che Yesu ŵatandite kwasalila kaje ŵakulijiganya ŵao kuti, “Nlisepusye ni chilungo cha Mafalisayo, chachili cha ulamba.
Enquanto isso, quando uma multidão de muitos milhares se reunia, de tal forma que se pisavam uns aos outros, ele começou a dizer a seus discípulos: “Cuidado com o fermento dos fariseus, que é hipocrisia”.
2 Ngachipagwa chachiunichikwe chingachiunukukwa ni chachisisikwe chingachimanyika.
Mas não há nada encoberto que não será revelado, nem escondido que não será conhecido.
3 Lyele ligongo lyo chachili chose chimwaŵechete pa chipi, ŵandu chapikane pa lilanguka ni chimwasongonaga pa chisyepela, muchumba cheugalikwe, chichijenele muchilambo chose.
Portanto, o que quer que tenha dito na escuridão será ouvido na luz. O que você falou ao ouvido nas salas interiores será proclamado nos telhados da casa.
4 “Ngunsalila ŵanyamwe achambusanga ŵangu kuti ngasimwajogopa ŵelewo ŵakuchiulaga chiilu nambo ngapagwa chakupunda chakuchikombola kuchipanganya.
“Eu lhes digo, meus amigos, não tenham medo daqueles que matam o corpo, e depois disso não têm mais o que fazer.
5 Nambo chinannosye ŵakusachilwa kwajogopa, mwajogope Akunnungu pakuŵa amalaga kuulaga akwete ulamusi wakumponya ku jehanamu. Eloo, mwajogope ŵelewo. (Geenna )
Mas eu os advertirei a quem devem temer. Temam a quem, depois de matar, tem poder para lançar na Geena. Sim, eu lhes digo, temam-no. (Geenna )
6 “Ana ngati ikumanyika kuti ijojolo nsano ikusumichikwa kwa ndalama jajinandi nnope? Nambo ngapagwa chijuni chakuliŵalichikwa ni Akunnungu namuno chimo.
“Não são cinco pardais vendidos por duas moedas de assaria? Nem um deles é esquecido por Deus.
7 Atamuno umbo sya mitwe jenu Akunnungu akusimanyilila sili silingwa. Ngasinjogopa, ŵanyamwe ndi ŵakutopela kwannope kupunda ijojolo yejinji!
Mas os próprios pêlos de sua cabeça são todos contados. Portanto, não tenha medo. Você tem mais valor do que muitos pardais.
8 “Ngunsalila isyene, jwalijose jwakunyitichisya une pa ŵandu kuti jwele ali jwangune, iyoyo peyo Mwana jwa Mundu chachinjitichisya jwelejo mmbujo mwa achikatumetume ŵa kwinani ŵa Akunnungu.
“Digo-vos, todos aqueles que me confessarem diante dos homens, o Filho do Homem também confessará diante dos anjos de Deus;
9 Nambo, jwalijose jwakungana une pa ŵandu, nombejo chakanikwe mmbujo mwa achikatumetume ŵa kwinani ŵa Akunnungu.
mas aquele que me negar na presença dos homens será negado na presença dos anjos de Deus.
10 “Mundu jwalijose jwakwaŵechetela yangalumbana Mwana jwa Mundu chalecheleswe, nambo juchannyelusye Mbumu jwa Akunnungu, ngalecheleswa ng'oo.
Todos que disserem uma palavra contra o Filho do Homem serão perdoados, mas aqueles que blasfemarem contra o Espírito Santo não serão perdoados.
11 “Pachachinjigala kwa machili mmajumba ga kupopelela pane mmbujo mwa mamwenye ni ŵakulamula kuti nlamulikwe, nkapwelela kuti chinjanje chichi pane ichimmechete.
Quando o apresentarem diante das sinagogas, dos governantes e das autoridades, não esteja ansioso como ou o que você responderá ou o que você dirá;
12 Pakuŵa Mbumu jwa Akunnungu chanjiganye chakuŵecheta katema kakoko.”
pois o Espírito Santo lhe ensinará, nessa mesma hora, o que você deve dizer”.
13 Mundu jumo mumpingo wa ŵandu mula, ŵansalile Che Yesu kuti, “Jwakwiganya, mwasalile akulu ŵangu tusapulane ipanje yatulechele atati ŵetu.”
Um dos muitos lhe disse: “Professor, diga a meu irmão para dividir a herança comigo”.
14 Che Yesu ŵajanjile, “Ambusanga, ana ŵaani ŵamisile une kuŵa jwakulamula pasikati jenu pane jwakungaŵanyichisya ipanje yenu?”
Mas ele lhe disse: “Homem, quem me fez juiz ou árbitro sobre você?”
15 Nipele ŵaasalile wose kuti, “Nlisepusye ni tama ja indu yejinji pakuŵa umi wa mundu nganiupagwa mu winji wa indu yakwete.”
Ele disse a eles: “Cuidado! Guardai-vos da cobiça, pois a vida de um homem não consiste na abundância das coisas que ele possui”.
16 Nipele ŵatanjile chitagu chanti, “Kwaliji ni jwachipanje jumo juŵaliji ni ngunda uwasogwele nnope.
Ele lhes contou uma parábola, dizendo: “O solo de um certo homem rico produziu abundantemente”.
17 Jwachipanje jo ŵaganisisye muntima mwakwe achitiji, ‘Chindende uli pakuŵa une nganingola pakugosela magowolo gangu?’
Ele raciocinou dentro de si, dizendo: 'O que farei, porque não tenho espaço para armazenar minhas colheitas?'
18 Ŵatite ‘Chindende yelei, chingagumule ngokwe syangu ni kutaŵa jajikulungwa nnope. Mwelemo chingaŵiche magowolo gangu gose ga ngano ni ipanje yangu.’
Ele disse: 'Isto é o que farei'. Vou derrubar meus celeiros, construir celeiros maiores, e ali vou armazenar todos os meus grãos e minhas mercadorias.
19 Pelepo chinalisalile nansyene, ‘Sambano nkwete ipanje yejinji imwaligosele kwa yaka yejinji, mpumule, ndye ni kung'wa ni kusengwa!’
Direi à minha alma: “Alma, você tem muitos bens guardados por muitos anos”. Coma, coma, beba e se alegre”.
20 Nambo Akunnungu ŵaasalile, ‘Mmwejo Jwakuloŵela, achi chilo chino umi wenu chiujigalikwe ni yose indigosele ana chiiŵe ya ŵaani?’”
“Mas Deus disse a ele: 'Você é um tolo, esta noite sua alma é exigida de você'. As coisas que você preparou - quem serão elas?'
21 Che Yesu ŵamalichisye kuŵecheta, “Yele ni yaili kwa mundu jwakuligosela ipanje yejinji, nambo paujo pa Akunnungu ngakuŵalanjikwa kuti akwete chindu.”
Assim é aquele que coloca um tesouro para si mesmo, e não é rico para com Deus”.
22 Nipele Che Yesu ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao, “Kwaligongo lyo ngunsalila, ngasinlilagasya kwa ligongo lya umi wenu kuti chindye chichi atamuno kwa ligongo lya iilu yenu kuti chimmwale chichi.
Ele disse a seus discípulos: “Portanto, eu lhes digo: não estejam ansiosos por sua vida, pelo que comerão, nem ainda pelo seu corpo, pelo que vestirão”.
23 Pakuŵa umi upundile kwa yakulya ni chiilu chipundile kwa iwalo.
A vida é mais do que comida, e o corpo é mais do que roupa.
24 Ngalole makungulu, ngagakupanda namose kugungula, nganigakola ngokwe namose magulu nambo Akunnungu akugalisya. Ni ŵanyamwe ndi ŵakutopela kugapunda makungulu!
Considere os corvos: eles não semeiam, não colhem, não têm armazém ou celeiro, e Deus os alimenta. Quão mais valiosos são vocês do que as aves!
25 Nipele, ŵaani mwa ŵanyamwe kwakulichenjeusya nnope akukombola kulijonjechesya namose lyuŵa limo mmoŵa ga umi wakwe?
Qual de vocês, por estarem ansiosos, pode acrescentar um côvado à sua altura?
26 Nipele, iŵaga ngankukombola kuchitenda chachinandi mpela chelecho, ligongo chi nkuchenjeuchila ine yo?
Se então vocês não são capazes de fazer nem as mínimas coisas, por que estão ansiosos com o resto?
27 Nnole uluŵa umele wakwe. Ngaukupanganya masengo, atamuno ngaukuliluchila iwalo. Nambo ngunsalila kuti namose mwenye che Selemani ni ukulu wao wose nganawale yambone mpela limo lya uluŵa wo.
Considere os lírios, como eles crescem. Eles não labutam, nem giram; no entanto, eu lhe digo que nem mesmo Salomão, em toda a sua glória, estava vestido como um desses.
28 Nipele iŵaga Akunnungu akulitakusya yeleyo lisamba lya mwitinji lyalikumela lelo ni malaŵi likupatuka ni kwasikwa pa mooto, ana ngati chantakusye kwakupunda ŵanyamwe ŵandi ni chikulupi chamwana?
Mas se é assim que Deus veste a grama do campo, que hoje existe e amanhã é lançada no forno, quanto mais ele te vestirá, ó tu de pouca fé?
29 “Nipele, ngasinlajila ichinlye atamuno iching'we namose ngasimma ni lipamba.
“Não procure o que você vai comer ou o que você vai beber; nem esteja ansioso.
30 Pakuŵa yose yo ikuchenjeuchilwa ni ŵandu ŵangakulupilila ŵa ilambo ine ya pachilambo pano. Nambo mwanya Atati ŵenu akumanyilila kuti nkuilajila yele indu.
Pois as nações do mundo procuram depois de todas estas coisas, mas seu Pai sabe que você precisa destas coisas.
31 Nipele nsoseje kaje Umwenye wa Akunnungu ni indu ine chiijonjechekwe kukwenu.
Mas buscai o Reino de Deus, e todas estas coisas vos serão acrescentadas.
32 “Ngasinjogopa, ŵanyamwe mpingo wenondi! Pakuŵa Atati ŵenu yanonyele kumpa Umwenye wao.
“Não tenha medo, pequeno rebanho, pois é um bom prazer para seu Pai dar-lhe o Reino”.
33 Nsumisye inkwete nkaape ŵandu ŵakulaga mbiya syo. Nlipanganyichisye ilolo yangawisala ni kuligosela mbiko jangapunguka ni jangamala kwinani. Kwangaŵandichila ŵa wiyi atamuno konasika ni idudu.
Venda o que você tem e dê presentes para os necessitados. Façam para vocês bolsas que não envelheçam, um tesouro no céu que não falhece, onde nenhum ladrão se aproxima e nenhuma traça destrói.
34 Pakuŵa pajili mbiko jenu, pele ntima wenu ni pachiuŵe.
Pois onde estiver seu tesouro, lá estará também seu coração.
35 “Nliŵiche chile kwakutumichila ni kuleka imulichilo yenu ininkukolela.
“Deixe sua cintura ser vestida e suas lâmpadas queimadas”.
36 Mbe mpela achikapolo ŵakwalindilila ambuje ŵao kutyochela kuulombela kuti pakupoposya ŵaugulile nnango kwachitema.
Seja como os homens que estão de olho em seu senhor quando ele voltar da festa de casamento, para que quando ele vier e bater, eles possam abrir imediatamente para ele.
37 Ŵana upile ŵele achikapolo ŵachachasimana ali meeso pachauje Ambuje ŵao! Isyene ngunsalila kuti ambuje wo chaaŵe chile kwatumichila, chiŵatamiche pakulila ni kwatumichila.
Bem-aventurados os servos que o senhor encontrará vigiando quando ele vier. Certamente vos digo que ele se vestirá, os fará reclinar-se e virá para servi-los.
38 Iŵaga chauje pasikati chilo pane atamuno kuninkucha ni kwasimana ali meeso, ŵana upile achikapolo wo.
Eles serão abençoados se ele vier na segunda ou terceira vigília e os achar assim.
39 Nambo mmanyilileje kuti iŵaga nsyene nyuumba akakamanyilile katema chi chaiche jwa wiyi, akaliji meeso, ngakajileche nyuumba jakwe jininkugumulikwa.
Mas saiba que, se o dono da casa soubesse a que hora o ladrão estava chegando, ele teria observado e não teria permitido que sua casa fosse invadida.
40 Ŵanyamwe nombe nliŵiche chile, pakuŵa Mwana jwa Mundu akwika katema kangankulolela.”
Portanto, estejam prontos também, pois o Filho do Homem está chegando em uma hora que não se espera dele”.
41 Che Petulo ŵausisye Che Yesu kuti, “Ambuje, ana chitagu chi chikutugamba uweji pe pane ŵandu wose?”
Peter disse a ele: “Senhor, você está contando esta parábola para nós, ou para todos?
42 Ambuje ŵajanjile, “Ana kapolo jwakwimilila chi jwali jwakukulupilichika ni jwalunda, jwaŵichikwe ni ambujegwe kwajimilila achikapolo ŵao kuti ŵagaŵanyichisye yakulya pa katema kakusachilwa?
O Senhor disse: “Quem é então o fiel e sábio mordomo, que seu senhor colocará sobre sua casa, para lhes dar sua porção de alimento nos momentos certos?
43 Jwana upile kapolo juchasimanikwe ni ambujegwe ali nkupanganya yele katema pachauje.
Bem-aventurado aquele servo que seu senhor encontrará fazendo isso quando vier.
44 Isyene ngunsalila kuti ambujegwe chambiche kapolojo kwimilila ipanje yakwe yose.
Em verdade vos digo que ele o colocará sobre tudo o que ele tem.
45 Nambo, jwakutumichila ajilaga muntima mwakwe kuti, ambuje ŵangu akukaŵa kuuja ni kutanda kwaputa achikapolo achinjakwe achalume pane achakongwe ni kulya ni kung'wa ni kukolelwa,
Mas se aquele servo diz em seu coração: 'Meu senhor atrasa sua vinda', e começa a bater nos servos e nas criadas, e a comer, beber e se embriagar,
46 ambujegwe kapolo jula chauje pa lyuŵa lyangalilolela ni katema kangakukamanyilila chiŵakatanye ipande ipande ni kwaŵika liunjili limo ni ŵangakukulupilila.
então o senhor daquele servo virá em um dia em que ele não o espera e em uma hora que ele não sabe, e o cortará em dois, e colocará sua porção com os infiéis.
47 “Ni kapolo jwakumanyilila chakuchisaka ambujegwe, nambo ngakuliŵika chile kwa kupanganya yakusachilwa kupanganya ni ambujegwe, chaputikwe kwa nnope.
aquele servo que conhecia a vontade de seu senhor, e não preparou nem fez o que queria, será espancado com muitas riscas,
48 Nambo jwangakuimanyilila indu yakuisaka ambujegwe nombe akupanganya indu yaikuŵajilwa kulagaswa chaputikwe kwakanandi. Pakuŵa jwalijose juchapegwe yejinji chasachilwe kutyosya yejinji ni jwalijose jwapegwile kamulila yejinji chasachilwe kuusya yejinji nnope.
mas aquele que não sabia, e fez coisas dignas de riscas, será espancado com poucas riscas. A quem muito é dado, muito será exigido dele; e a quem muito foi confiado, muito mais será pedido dele.
49 “Nyiche kukukolesya mooto pachilambo, none ngasachile nnope kuulola uli ukolele!
“Eu vim para lançar fogo sobre a terra. Gostaria que já tivesse sido acendido.
50 Nambo ngwete ubatiso wa masausyo gangusachilwa nagakole, nguŵijikanywa nnope mpaka masausyo ga ubatiso wo pachigamale.
Mas eu tenho um batismo para ser batizado, e como estou angustiado até que ele seja realizado!
51 Ana nkuganisya kuti nyiche nacho chitendewele pachilambo pano? Ngunsalila, ngwamba, nambo nyiche kukuntindanya.
Você acha que eu vim para dar paz na terra? Eu lhe digo que não, mas sim divisão.
52 Kutandila sambano, ŵandu nsano ŵa uŵelesi umo chatindigane, ŵandu ŵatatu chaputane ni ŵandu ŵaŵili ni ŵandu ŵaŵili chaputane ni ŵandu ŵatatu.
Pois de agora em diante, haverá cinco em uma casa divididos, três contra dois, e dois contra três.
53 Atati chatindane ni mwanagwao nombe mwanache chatindane ni atatigwe, achikulu chatindane ni mwanagwe mwali nombe mwali chatindane ni achikulugwe, jwankongwe chatindane ni akwegwao nombe ŵelewo chatindane ni nkwegwao.”
Serão divididos, pai contra filho, e filho contra pai; mãe contra filha, e filha contra mãe; sogra contra nora, e nora contra sogra”.
54 Che Yesu ŵajisalile sooni mipingo ja ŵandu kuti, “Pankugawona maunde ganinkutyochela kulikutiŵilila lyuŵa, papopo ni nkuti lelo chijinye ula ni jikunya.
Ele disse também às multidões: “Quando você vê uma nuvem se levantando do oeste, imediatamente você diz: 'Um banho está vindo', e assim acontece.
55 Pajikupuga mbungo kutyochela kulujenda nkuti, ‘Lyuŵa chiliŵale lelo’ ni iyoyo peyo ikutyochela.
Quando sopra um vento do sul, você diz: 'Haverá um calor abrasador' e isso acontece.
56 Ŵanyamwe ŵa ulamba, nkukombola kulondola iichiŵe lelo kwakulola chilambo ni kwinani kwachichi nipele nkulepela kugamanyilila malumbo gakatemaka?
Seus hipócritas! Vocês sabem interpretar a aparência da terra e do céu, mas como é que desta vez não interpretam?
57 “Sooni kwachichi ngankulilamulila mwachimisyene chachili chambone chakuchipanganya?
“Por que vocês não julgam por si mesmos o que é certo?
58 Pakuŵa ikaliji yambone ntende yaili yose kwilana nawo jwammagongo nli mwitala. Iŵaga ngaŵa yeleyo chanjausye kwa jwakulamula nombejo chanjausye kwa jwangondo nombejo champonye mu nyuumba jakutaŵilwa.
Pois quando você estiver indo com seu adversário diante do magistrado, tente diligentemente no caminho para ser libertado dele, para que ele não o arraste até o juiz, e o juiz o entregue ao oficial, e o oficial o jogue na prisão.
59 Ngunsalila isyene kuti ngantyoka mwelemo mpaka pachimmalisye kulipa mbiya ja mbesi.”
Eu lhe digo, você não sairá de lá de forma alguma até que tenha pago o último centavo.”