Luka 12
1 Katema kakoko ŵasongangene ŵandu ŵajinji mpaka kuliŵatana, Che Yesu ŵatandite kwasalila kaje ŵakulijiganya ŵao kuti, “Nlisepusye ni chilungo cha Mafalisayo, chachili cha ulamba.
当时有成千上万的人聚在一起，甚至出现踩踏现象。耶稣就先对门徒说：“虚伪就像是法利赛人的‘酵母’，你们要提防。
2 Ngachipagwa chachiunichikwe chingachiunukukwa ni chachisisikwe chingachimanyika.
隐藏之事最终会显现，遮掩之事最终会暴露，为人所知。
3 Lyele ligongo lyo chachili chose chimwaŵechete pa chipi, ŵandu chapikane pa lilanguka ni chimwasongonaga pa chisyepela, muchumba cheugalikwe, chichijenele muchilambo chose.
你们在暗处说的话，必会被明处之人听见。你们在内室低语交谈的内容，必会在房顶处宣扬出去。
4 “Ngunsalila ŵanyamwe achambusanga ŵangu kuti ngasimwajogopa ŵelewo ŵakuchiulaga chiilu nambo ngapagwa chakupunda chakuchikombola kuchipanganya.
我的朋友，告诉你们，一个人的身躯死掉了，不用害怕，因为人死后什么都做不了。
5 Nambo chinannosye ŵakusachilwa kwajogopa, mwajogope Akunnungu pakuŵa amalaga kuulaga akwete ulamusi wakumponya ku jehanamu. Eloo, mwajogope ŵelewo. (Geenna g1067)
让我来告诉你们应当怕谁，如果一个人在杀了人之后，还有力量将这些死人投入哥和拿，这样的人才最可怕。 (Geenna g1067)
6 “Ana ngati ikumanyika kuti ijojolo nsano ikusumichikwa kwa ndalama jajinandi nnope? Nambo ngapagwa chijuni chakuliŵalichikwa ni Akunnungu namuno chimo.
五只麻雀只能卖两个小钱，但上帝不会忘记任何一只麻雀。
7 Atamuno umbo sya mitwe jenu Akunnungu akusimanyilila sili silingwa. Ngasinjogopa, ŵanyamwe ndi ŵakutopela kwannope kupunda ijojolo yejinji!
你们的头发甚至都已被数的一清二楚。不要怕，你们可比很多麻雀贵重得多。
8 “Ngunsalila isyene, jwalijose jwakunyitichisya une pa ŵandu kuti jwele ali jwangune, iyoyo peyo Mwana jwa Mundu chachinjitichisya jwelejo mmbujo mwa achikatumetume ŵa kwinani ŵa Akunnungu.
我告诉你们实话，凡是公开承认跟随我的人，人子在上帝的天使面前也会承认他。
9 Nambo, jwalijose jwakungana une pa ŵandu, nombejo chakanikwe mmbujo mwa achikatumetume ŵa kwinani ŵa Akunnungu.
凡是拒绝我的人，在上帝的天使面前也会被拒绝。
10 “Mundu jwalijose jwakwaŵechetela yangalumbana Mwana jwa Mundu chalecheleswe, nambo juchannyelusye Mbumu jwa Akunnungu, ngalecheleswa ng'oo.
说话得罪人子可以被赦免，但亵渎圣灵则不会得到赦免。
11 “Pachachinjigala kwa machili mmajumba ga kupopelela pane mmbujo mwa mamwenye ni ŵakulamula kuti nlamulikwe, nkapwelela kuti chinjanje chichi pane ichimmechete.
如果有人把你们拉到会堂，在官长和当权者的面前，你们不要思虑怎样辩护自己或该说什么。
12 Pakuŵa Mbumu jwa Akunnungu chanjiganye chakuŵecheta katema kakoko.”
到了时候，圣灵就会把当说的话教导你们。”
13 Mundu jumo mumpingo wa ŵandu mula, ŵansalile Che Yesu kuti, “Jwakwiganya, mwasalile akulu ŵangu tusapulane ipanje yatulechele atati ŵetu.”
民众中有一个人问耶稣：“老师，请让我的兄弟和我分家产。”
14 Che Yesu ŵajanjile, “Ambusanga, ana ŵaani ŵamisile une kuŵa jwakulamula pasikati jenu pane jwakungaŵanyichisya ipanje yenu?”
耶稣说：“我的朋友，谁指认我做你们分家产的法官？”于是他对众人说：
15 Nipele ŵaasalile wose kuti, “Nlisepusye ni tama ja indu yejinji pakuŵa umi wa mundu nganiupagwa mu winji wa indu yakwete.”
“你们要小心，小心所有的贪念，因为一个人的生命并非由拥有的多少而决定。”
16 Nipele ŵatanjile chitagu chanti, “Kwaliji ni jwachipanje jumo juŵaliji ni ngunda uwasogwele nnope.
然后他又对他们讲了一个故事，说：“从前有一个富翁，拥有一片肥沃的土地。
17 Jwachipanje jo ŵaganisisye muntima mwakwe achitiji, ‘Chindende uli pakuŵa une nganingola pakugosela magowolo gangu?’
他对自己说：‘我该怎么办呢？没有足够的地方存放粮食。’
18 Ŵatite ‘Chindende yelei, chingagumule ngokwe syangu ni kutaŵa jajikulungwa nnope. Mwelemo chingaŵiche magowolo gangu gose ga ngano ni ipanje yangu.’
随后他决定了：‘我知道该做什么了，我要拆掉这些谷仓，建造更大的谷仓，就能存放我所有的粮食，还能放下我拥有的其他物品。
19 Pelepo chinalisalile nansyene, ‘Sambano nkwete ipanje yejinji imwaligosele kwa yaka yejinji, mpumule, ndye ni kung'wa ni kusengwa!’
然后我就可以对自己说：你所拥有的足够你享用很多年，所以活的轻松点，吃喝快乐，享受生活！’
20 Nambo Akunnungu ŵaasalile, ‘Mmwejo Jwakuloŵela, achi chilo chino umi wenu chiujigalikwe ni yose indigosele ana chiiŵe ya ŵaani?’”
但上帝却对他说：‘你这愚蠢的人呐，你的生命今晚就会被夺走，你所存放的那些东西要给谁呢？’
21 Che Yesu ŵamalichisye kuŵecheta, “Yele ni yaili kwa mundu jwakuligosela ipanje yejinji, nambo paujo pa Akunnungu ngakuŵalanjikwa kuti akwete chindu.”
凡为自己积累财富、但在上帝面前并不富足的人，就会这样。”
22 Nipele Che Yesu ŵaasalile ŵakulijiganya ŵao, “Kwaligongo lyo ngunsalila, ngasinlilagasya kwa ligongo lya umi wenu kuti chindye chichi atamuno kwa ligongo lya iilu yenu kuti chimmwale chichi.
耶稣又对门徒说：“所以我告诉你们，不要担心生命、担心吃什么或者穿什么。
23 Pakuŵa umi upundile kwa yakulya ni chiilu chipundile kwa iwalo.
因为生命远比食物重要，身体远比衣服重要。
24 Ngalole makungulu, ngagakupanda namose kugungula, nganigakola ngokwe namose magulu nambo Akunnungu akugalisya. Ni ŵanyamwe ndi ŵakutopela kugapunda makungulu!
看看乌鸦，它们不种粮也不收获，没有仓库或谷仓，上帝仍养活它们。你们比飞鸟贵重得多了。
25 Nipele, ŵaani mwa ŵanyamwe kwakulichenjeusya nnope akukombola kulijonjechesya namose lyuŵa limo mmoŵa ga umi wakwe?
担心生命，难道能给自己的寿命延长一小时吗？
26 Nipele, iŵaga ngankukombola kuchitenda chachinandi mpela chelecho, ligongo chi nkuchenjeuchila ine yo?
如果连这么小的事都做不好，为什么还担心其他的事呢？
27 Nnole uluŵa umele wakwe. Ngaukupanganya masengo, atamuno ngaukuliluchila iwalo. Nambo ngunsalila kuti namose mwenye che Selemani ni ukulu wao wose nganawale yambone mpela limo lya uluŵa wo.
想想百合花和它们的生长方式，它们不工作也不纺布。但我告诉你们，即使是所罗门最荣耀之时的穿着，也比不上这花中的一朵呢。
28 Nipele iŵaga Akunnungu akulitakusya yeleyo lisamba lya mwitinji lyalikumela lelo ni malaŵi likupatuka ni kwasikwa pa mooto, ana ngati chantakusye kwakupunda ŵanyamwe ŵandi ni chikulupi chamwana?
想想田野上的一切，今天生长，明天就被拿去扔进火里，烹煮食物。尽管如此，但上帝仍然用漂亮的花朵装饰田野，更何况你们呢？
29 “Nipele, ngasinlajila ichinlye atamuno iching'we namose ngasimma ni lipamba.
不用思量未来吃什么喝什么，完全不用担心。
30 Pakuŵa yose yo ikuchenjeuchilwa ni ŵandu ŵangakulupilila ŵa ilambo ine ya pachilambo pano. Nambo mwanya Atati ŵenu akumanyilila kuti nkuilajila yele indu.
因为这只是世人所担心的事情。你们的天父知道你们需要这一切。
31 Nipele nsoseje kaje Umwenye wa Akunnungu ni indu ine chiijonjechekwe kukwenu.
你们只需寻找上帝之国，上帝就会将这一切赐予你们。
32 “Ngasinjogopa, ŵanyamwe mpingo wenondi! Pakuŵa Atati ŵenu yanonyele kumpa Umwenye wao.
你们这群绵羊啊，不要怕，因为你们的天父愿意把王国赐给你们。
33 Nsumisye inkwete nkaape ŵandu ŵakulaga mbiya syo. Nlipanganyichisye ilolo yangawisala ni kuligosela mbiko jangapunguka ni jangamala kwinani. Kwangaŵandichila ŵa wiyi atamuno konasika ni idudu.
你们应该卖掉自己的所有，把钱拿去施舍穷人，给自己找一个永远不会破损的钱包，在天堂继续使用不尽的财宝，那里没有贼人靠近，也没有虫蛀。
34 Pakuŵa pajili mbiko jenu, pele ntima wenu ni pachiuŵe.
因为你最在意的事情会显示出你是谁。
35 “Nliŵiche chile kwakutumichila ni kuleka imulichilo yenu ininkukolela.
穿好衣服做好准备，点上灯，
36 Mbe mpela achikapolo ŵakwalindilila ambuje ŵao kutyochela kuulombela kuti pakupoposya ŵaugulile nnango kwachitema.
像仆人等候自己的主人从婚筵回来一样，在主人回来敲门时，可以立刻给他开门。
37 Ŵana upile ŵele achikapolo ŵachachasimana ali meeso pachauje Ambuje ŵao! Isyene ngunsalila kuti ambuje wo chaaŵe chile kwatumichila, chiŵatamiche pakulila ni kwatumichila.
主人回来时，如果看见仆人还在清醒看家，这些仆人就有福了。我告诉你们实话，主人必然会穿上盛装，请他们吃饭，也必然会亲自招待他们。
38 Iŵaga chauje pasikati chilo pane atamuno kuninkucha ni kwasimana ali meeso, ŵana upile achikapolo wo.
即使主人在午夜或天亮之前回来，看见他们保持警惕并做好准备，这些仆人就有福了！
39 Nambo mmanyilileje kuti iŵaga nsyene nyuumba akakamanyilile katema chi chaiche jwa wiyi, akaliji meeso, ngakajileche nyuumba jakwe jininkugumulikwa.
但要记住，如果主人知道窃贼什么时候来，他就会保持警惕，不会让他闯进屋里。
40 Ŵanyamwe nombe nliŵiche chile, pakuŵa Mwana jwa Mundu akwika katema kangankulolela.”
你们也必须做好准备，因为人子会在你想不到的时候到来。”
41 Che Petulo ŵausisye Che Yesu kuti, “Ambuje, ana chitagu chi chikutugamba uweji pe pane ŵandu wose?”
彼得问：“主啊，你说这故事，是只说给我们听还是说给所有人？”
42 Ambuje ŵajanjile, “Ana kapolo jwakwimilila chi jwali jwakukulupilichika ni jwalunda, jwaŵichikwe ni ambujegwe kwajimilila achikapolo ŵao kuti ŵagaŵanyichisye yakulya pa katema kakusachilwa?
主说：“主人指派家中的一个人作为管家，负责管理家里的事务，然后按时分发粮食，这样的管家是不是值得信赖又聪明？
43 Jwana upile kapolo juchasimanikwe ni ambujegwe ali nkupanganya yele katema pachauje.
主人回来的时候，看见仆人能这样做，那仆人就有福了。
44 Isyene ngunsalila kuti ambujegwe chambiche kapolojo kwimilila ipanje yakwe yose.
告诉你们实话，主人会指派他管理主人的一切财产。
45 Nambo, jwakutumichila ajilaga muntima mwakwe kuti, ambuje ŵangu akukaŵa kuuja ni kutanda kwaputa achikapolo achinjakwe achalume pane achakongwe ni kulya ni kung'wa ni kukolelwa,
但如果那仆人对自己说：‘我的主人不会那么快回来’，然后动手打骂其他的仆人和使女，开始大吃大喝。
46 ambujegwe kapolo jula chauje pa lyuŵa lyangalilolela ni katema kangakukamanyilila chiŵakatanye ipande ipande ni kwaŵika liunjili limo ni ŵangakukulupilila.
主人会在他想不到的日期和时间回来，严厉处罚他，将其视为完全不可信赖之人。
47 “Ni kapolo jwakumanyilila chakuchisaka ambujegwe, nambo ngakuliŵika chile kwa kupanganya yakusachilwa kupanganya ni ambujegwe, chaputikwe kwa nnope.
仆人知道主人需要什么却不准备，不按照他的意思行事，必多受责打。
48 Nambo jwangakuimanyilila indu yakuisaka ambujegwe nombe akupanganya indu yaikuŵajilwa kulagaswa chaputikwe kwakanandi. Pakuŵa jwalijose juchapegwe yejinji chasachilwe kutyosya yejinji ni jwalijose jwapegwile kamulila yejinji chasachilwe kuusya yejinji nnope.
但有的仆人虽然做了会遭受惩罚之事，但由于并不知情，所以责罚会轻一些。如果一个人给你很多，就会向你要求很多，如果一个人受你之托做了很多事，就会要求你做很多事。
49 “Nyiche kukukolesya mooto pachilambo, none ngasachile nnope kuulola uli ukolele!
我来到这里，就是为了在大地上点起一把火，我非常希望它已经燃烧起来！
50 Nambo ngwete ubatiso wa masausyo gangusachilwa nagakole, nguŵijikanywa nnope mpaka masausyo ga ubatiso wo pachigamale.
但我还有必须进行的痛苦的洗礼，所以感觉很痛苦，希望它能尽快结束。
51 Ana nkuganisya kuti nyiche nacho chitendewele pachilambo pano? Ngunsalila, ngwamba, nambo nyiche kukuntindanya.
你们认为我来此是给人间带来和平吗？不是的，我告诉你们，我带来的是纷争。
52 Kutandila sambano, ŵandu nsano ŵa uŵelesi umo chatindigane, ŵandu ŵatatu chaputane ni ŵandu ŵaŵili ni ŵandu ŵaŵili chaputane ni ŵandu ŵatatu.
从今以后，如果一个家庭有五口人，他们会分成两派产生纷争，三个反对两个，或者两个反对三个。
53 Atati chatindane ni mwanagwao nombe mwanache chatindane ni atatigwe, achikulu chatindane ni mwanagwe mwali nombe mwali chatindane ni achikulugwe, jwankongwe chatindane ni akwegwao nombe ŵelewo chatindane ni nkwegwao.”
他们将彼此对立：父亲反对儿子，儿子反对父亲，母亲反对女儿，女儿反对母亲，婆婆反对媳妇，媳妇反对婆婆。”
54 Che Yesu ŵajisalile sooni mipingo ja ŵandu kuti, “Pankugawona maunde ganinkutyochela kulikutiŵilila lyuŵa, papopo ni nkuti lelo chijinye ula ni jikunya.
耶稣又对众人说：“你们看见西边有云彩升起，立刻就会说：‘要下大雨了’，事实果然如此。
55 Pajikupuga mbungo kutyochela kulujenda nkuti, ‘Lyuŵa chiliŵale lelo’ ni iyoyo peyo ikutyochela.
刮起南风，你们会说：‘天要热了’，真的就热了。
56 Ŵanyamwe ŵa ulamba, nkukombola kulondola iichiŵe lelo kwakulola chilambo ni kwinani kwachichi nipele nkulepela kugamanyilila malumbo gakatemaka?
伪君子啊！你们知道如何识别天地气象，为什么不知道分辨这个时代？
57 “Sooni kwachichi ngankulilamulila mwachimisyene chachili chambone chakuchipanganya?
你们为什么自己不能判断对错呢？
58 Pakuŵa ikaliji yambone ntende yaili yose kwilana nawo jwammagongo nli mwitala. Iŵaga ngaŵa yeleyo chanjausye kwa jwakulamula nombejo chanjausye kwa jwangondo nombejo champonye mu nyuumba jakutaŵilwa.
你和对手一起去法院，在路上应当尽力与他解决问题，否则他可能把你拉到法官面前，法官把你交给差役，把你关在监牢。
59 Ngunsalila isyene kuti ngantyoka mwelemo mpaka pachimmalisye kulipa mbiya ja mbesi.”
告诉你吧，除非你还清最后一分钱，否则无法从监狱出来。”
