< Masengo 2 >
1 Palyaiche lyuŵa lya Pentekosite ŵakukulupilila wose ŵasongangene peuto pamo.
No dia em que se comemorava [o festival de ]Pentecostes {quando [os judeus comemoravam o festival de ]Pentecostes}, os [cristãos ]estavam todos reunidos no mesmo lugar [em Jerusalém].
2 Chisisimuchile, lyapikaniche liloŵe mpela mbungo ja machili kutyochela kwinani ni lyagumbele mu nyuumba mose muŵatemi ŵandu.
[Ouviram ]de repente um barulho [vindo ]do céu, [que parecia ]o sopro de um vento bem forte. O barulho ecoava pela casa inteira onde eles estavam sentados.
3 Nipele, yakopochele indu iyaoneche mpela malamba ga mooto, yajenele ni yatusile pachanya pa kila jumo jwao.
Então eles viram [algo que parecia ]chamas de fogo. Essas chamas se separavam [umas das outras], pousando [uma delas na cabeça de ]cada um dos cristãos.
4 Wose ŵagumbele Mbumu jwa Akunnungu ni ŵatandite kuŵecheta iŵecheto ineine mpela Mbumu iŵatite pakwakombolesya.
Então todos os cristãos ficaram completamente controlados/habilitados pelo Espírito Santo {o Espírito Santo controlou/habilitou completamente todos os cristãos}, capacitando-os a falar outras línguas [MTY] [que não tinham aprendido.]
5 Ku Yelusalemu kula kwaliji ni Ŵayahudi, ŵandu ŵakwajitichisya Akunnungu ŵaŵakopochele mu misi jinejine pa chilambo pano.
Naquela altura, havia em Jerusalém [muitos ]judeus, que foram comemorar o Pentecostes. [Eles eram pessoas que tentavam sempre obedecer às leis judaicas. Haviam chegado ]de muitos e diversos [HYP] países.
6 Ŵandu paŵapilikene liloŵe lyo, mpingo wekulungwa wa ŵandu wasongangene. Ni wose ŵasimosile nnope pakuŵa mundu jwalijose ŵaapikanaga ŵanyawo achiŵechetaga chiŵecheto chakwe nsyene.
Ao ouvir aquele barulho [forte, parecido com o vento], reuniu-se uma multidão [no local onde se encontravam os cristãos]. Aquelas pessoas não sabiam o que pensar, pois todas elas ouviam os cristãos falarem na língua de cada uma delas (OU, Elas ficaram maravilhadas, pois cada uma ouvia [um dos ]cristãos falar na língua própria dela).
7 Ni wose ŵasimosile akuno achitiji, “Ana wose utukwapilikana achiŵechetaga yelei nganaŵa ŵandu ŵa ku Galilaya?
Ficaram maravilhadas e diziam [umas às outras]: “Todos esses homens que estão falando, têm/não têm [RHQ] residido [sempre ]no [distrito ]de Galileia, [não podendo portanto saber nossas línguas]?”
8 Ana iŵele uli ŵanyaŵa pakuŵecheta uweji tukupilikana jwalijose mchiŵecheto chetu twachinsyene?
[Nós (incl) não entendemos ]como esses homens conseguem/Como é que esses homens podem [RHQ] falar nossas próprias línguas?! [Mas ]cada um de nós os ouve fazer [justamente isso]!
9 Ŵampepe mwa uweji ali Ŵapalisi ni Ŵamedi ni Ŵaelami, ŵane akutamanga ku Mesopotamia ni ku Yudea ni ku Kapadokia ni ku Ponto ni ku Asia ni
[Alguns de nós somos das regiões da ]Pártia, da Média e do Elão, e [outros ]residem [na ]Mesopotâmia, na Judeia, na Capadócia, no Ponto e na Ásia.
10 ku Filigia ni ku Pamfilia ni ku Misili ni ilambo ya ku Libia kuŵandikana ni ku Kulene, ŵane mwa uweji ali achalendo kutyochela ku Loma.
Há pessoas da Frígia e da Panfília, do Egito e das regiões da Líbia [que ficam perto ]da [cidade ]de Cirene. [Outros de nós ]vieram de Roma para visitar [Jerusalém].
11 Ŵayahudi ni ŵandu ŵaŵajinjile mu dini ja Chiyahudi, ŵane ŵakopochele ku Kilete ni ku Alabia. Uweji wose tukwapikana ŵandu wo ali nkuŵecheta mu iŵecheto yetu twachinsyene yankati masengo gamakulungwa ga Akunnungu.”
[Entre estes há ]judeus [natos], bem como não judeus que aceitaram a doutrina dos judeus. Outrossim, alguns de nós somos oriundos da [ilha de ]Creta e da [região de ]Arábia. [Contudo], enquanto [estas pessoas ]falam nossas línguas [MTY] nós (incl) as ouvimos relatando as coisas grandes/poderosas [que ]Deus tem feito!”
12 Wose ŵasimosile ni kukangana akuno achiusyanaga kuti, “Chelechi malumbo gakwe chichi?”
Todas [essas pessoas ]ficaram maravilhadas e não sabiam [o que pensar daquilo que estava acontecendo]. Portanto, elas se perguntavam umas às outras: “O que significa isso”?
13 Nambo ŵane ŵanyelwisye achitiji, “Ŵandu ŵa akolelwe.”
Mas [alguns ]outros zombavam [daqueles que criam em Jesus], dizendo: “[Esses caras/essas pessoas estão falando assim porque ]beberam demais do vinho novo!”
14 Nambo che Petulo ŵajimi pamo ni achinduna likumi ni jumo ŵala ni ŵatandite kwasalila ŵandu kwa kunyanyisya, “Ŵanyamwe Ŵayahudi achinjangu ni ŵandu wose ŵankutama pa Yelusalemu pano nninde nansalile ni ŵanyamwe mumbilikanile chenene maloŵe gangu.
Então, levantando-se Pedro em companhia dos [outros ]onze [apóstolos, ]ele falou em voz alta à [multidão de ]pessoas, dizendo: “[Meus ]irmãos judeus e vocês [outros ]que estão visitando Jerusalém, escutem-me e eu lhes explicarei o que está acontecendo.
15 Ŵandu ŵa nganakolelwa mpela inkuti pakuganisya, pakuŵa sambano jino jili saa tatu ja kundaŵi.
[Alguns de ]vocês acham que [nós ](excl) [estamos bêbados], mas não estamos. São [apenas ]nove horas da manhã, [e nós nunca ficamos bêbados a esta hora ]do dia!
16 Usyene uli awu, chachikopochele chi ni chechila chasasile che Yoeli jwakulondola jwa Akunnungu paŵatite,
Pelo contrário, isto [que nos acontece é ]a coisa [milagrosa ]descrita [há muito tempo ]pelo profeta Joel {que o profeta Joel descreveu [há muito tempo]}. [Joel ]escreveu: “Deus diz:
17 ‘Akunnungu akuti, pa gele moŵa ga mbesi, chinaape ŵandu wose Mbumu jwangu. Achiŵana ŵenu ŵachilume ni ŵachikongwe chaachilondola, ni achachanda ŵenu chaachilola yakulola, ni achachekulu ŵenu chachisagamila.
“Durante os últimos dias, [antes de eu julgar todos os seres humanos, ]darei meu Espírito abundantemente/generosamente às pessoas [SYN] por toda a parte. [Consequentemente, ]seus filhos e filhas contarão [às pessoas ]mensagens recebidas de mim. Os jovens entre vocês contemplarão visões [mandadas por mim, ]e os velhos entre vocês terão sonhos [que eu lhes mandarei. ]
18 Elo, iyoyo achikapolo ŵangu achalume ni achakongwe, moŵa go chinaape Mbumu jwangu, nombewo chaachilondola.
Durante aqueles dias eu darei abundantemente/generosamente do meu Espírito, [inclusive ]aos cristãos de ambos os sexos [que são ]escravos/servos [de outros, ]portanto eles contarão [às pessoas ]mensagens recebidas de mim.
19 Chinjitendekanya yakusimonjeka kwiunde, ni imanyisyo pa chilambo, kuchiwe ni miasi ni mooto ni lyosi lyakutopela,
Eu farei acontecerem coisas espantosas no céu e farei milagres na terra, os quais mostrarão [que eu sou poderoso. ]Na terra [CHI] [provocarei guerras, então as pessoas derramarão seu ]sangue [e morrerão. ]Haverá fogo e fumaça bem espessa/escura.
20 Lyuŵa chilichigalauka kuŵa chipi, ni lwesi chiluŵe lwechejeu mpela miasi, likaniiche lyelila lyuŵa lya Ambuje lyekulungwa ni lya ukulu.
[No céu, ]o sol [aparecerá ]escuro [às pessoas], e a lua [lhes parecerá ]vermelha. [Essas coisas acontecerão ]antes do dia importante e esplêndido/espantoso [MTY] [quando eu], o Senhor [Deus, aparecerei e julgarei todo o mundo. ]
21 Pelepo, jwalijose juchapopele kwa liina lya Ambuje chakulupuswe.’
[Antes daquele tempo, ]todos os que [me ]pedirem [MTY] [para salvá-los da culpa do pecado ]serão salvos {[Eu ]o Senhor salvarei todos os que [me ]pedirem [MTY] para [salvá-los da culpa dos pecados].}’”
22 “Ŵanyamwe Ŵaisilaeli, mpilikanichisye maloŵe ga! Akunnungu ŵammanyisye kukwenu Che Yesu jwa ku Nasaleti kwa ilosyo ni yakusimonjeka ni imanyisyo iŵaipanganyisye Akunnungu mwa ŵanyamwe kwa litala lyakwe mpela inkuti pakwimanyilila mwachinsyene.
[Pedro continuou: ]“[Meus ]conterrâneos de Israel, escutem-me! [Quando ]Jesus, da [cidadezinha de ]Nazaré, [viveu ]entre vocês, foi-lhes comprovado por Deus {Deus comprovou a vocês} [que Ele o tinha mandado/o enviou, ]capacitando Jesus a praticar muitos milagres estupendos que comprovaram/mostraram [que Ele tinha vindo/veio de Deus. ]Vocês mesmos sabem que [isso é verdade. ]
23 Pakuŵa kutyochela kundanda Akunnungu asyene ŵasachile kuti ŵanyamwe mummulaje Che Yesu, ni ŵanyamwe mwammuleje kwa kwalechela ŵandu ŵangalumbana ŵaŵambe pansalaba.
[Mas mesmo sabendo isso, ]vocês [deixaram alguém ]entregar o homem [Jesus ]nas mãos dos seus inimigos. [Contudo, ]isso já tinha sido programado por Deus {Deus já tinha providenciado isso} e Ele sabia tudo que aconteceria. Então vocês instigaram certos homens [SYN] que não obedecem a lei de Deus a matá-lo. Eles assim fizeram, pregando-o numa cruz.
24 Nambo Akunnungu ŵansyusisye, ni ŵankulupwisye mu ipwetesi ya chiwa pakuŵa nginikomboleka kuti chiwa chaugalile.
Jesus sofreu terrivelmente [ao morrer, mas Deus ]não O deixou morto, pois era impossível que Ele [PRS] permanecesse morto. Deus fez com que Ele ficasse vivo novamente.
25 Pakuŵa che Daudi ŵankunguluchile Che Yesu yeleyi, ‘Naaweni Ambuje mmbujo mwangu moŵa gose, pakuŵa ali kundyo kwangu ngandinganyika.
[Há muito tempo, o Rei ]Davi escreveu [aquilo que ]o Messias [disse: ] ‘Eu via continuamente [que ]o Senhor [Deus está ]perto de mim. Ele está a meu lado/comigo [MTY], portanto, não terei medo [das pessoas que desejam fazer-me mal. ]
26 Kwa ligongo lyo ntima wangu wasangalele, sooni nagombile ilulu yakusengwa. Chiilu changu chichitame mu chilolelo,
Por causa disso, eu [SYN] [te ]louvo, [ó Deus], com alegria. Também tenho plena confiança de que [tu vais fazer meu corpo ]ficar vivo [de novo. ]
27 pakuŵa, alakwe Akunnungu nganjileka mbumu jangu kwiuto kwa ŵandu ŵawile, natamuno kwitichisya Jwanswela jwenu asigale ali awile mwilembe. (Hadēs )
Tu não vais permitir que meu Espírito permaneça no lugar onde habitam os mortos. Tu nem vais deixar meu corpo apodrecer, [pois ]estou consagrado a ti e sempre [te ]obedeço. (Hadēs )
28 Muunosisye matala ga umi, chimung'umbasye kusengwa kwa upagwe wenu!’
Tu me disseste que [vais fazer-me ]viver [novamente após ter morrido. ]Tu vais fazer-me muito feliz, [pois ]estarás comigo [para sempre’”.]
29 “Achalongo achinjangu, ngusaka nansalile pangasisa yankati indu iyaasimene atati ŵetu che Daudi. Ŵelewo ŵajasiche ni kusichikwa, ni sooni lilembe lyakwe lili papapa pamangwetu mpaka lelo jino.
[Pedro falou ]com ousadia: “Meus irmãos judeus, posso dizer-lhes com confiança/desembaraço que [nosso ]antepassado [real], Davi, morreu, sendo enterrado [o corpo ]dele {que [as pessoas ]enterraram o [corpo ]dele}. E o lugar [onde as pessoas ]enterraram seu corpo [ainda ]fica, até hoje, aqui perto.
30 Nambo pakuŵa che Daudi ŵaliji jwakulondola jwa Akunnungu, ŵaimanyi kuti Akunnungu ŵaalumbilile ni chilumbilo kuti jumo jwa wisukulu wao chaachintenda mwenye mpela yatite kuŵa che Daudi.
Portanto [nós (incl) sabemos que Davi, com estas palavras, não se referia a si mesmo. Mas], por ser profeta, [ele proferiu as palavras do Messias. ]Davi sabia que Deus lhe tinha prometido fortemente que faria com que um dos descendentes dele se tornasse rei [MTY], à semelhança do próprio Davi. (OU, fosse [o Messias que ]governaria [o povo de Deus, ]como Davi [o ]tinha governado.)
31 Che Daudi ŵalongolele kwiwona indu ichaitendekanye Akunnungu, nipele ŵaŵechete yankati kusyuka kwa Kilisito Chiwombosyo paŵatite, ‘Nganalekwa kwiuto kwa ŵandu ŵawile, atamuno chiilu chao nganichiola.’ (Hadēs )
[Deus capacitou ]Davi para saber de antemão [o que Ele faria, ]portanto ele [pôde ]dizer que Deus faria o Messias viver de novo [após ter morrido. ]Ele disse que Deus não deixaria que Ele/o Messias permanecesse morto, nem que o corpo dele apodrecesse”. (Hadēs )
32 Nipele, Akunnungu ni ŵaŵansyusisye Che Yesu jo ni uweji wose tuli ŵa umboni wa indu yo.
[Depois ]de [morrer ]este [homem], Jesus, Deus fez com que Ele ficasse vivo [novamente e Ele viverá eternamente]. Todos nós, [seus seguidores, ]vimos [e sabemos ]que Jesus se tornou vivo novamente.
33 Che Yesu paŵakwesiswe ni kuŵichikwa ni Akunnungu kundyo kwao, ŵampochele Mbumu jwa Akunnungu kutyochela kwa Atati ŵao mpela iŵatite pakulanga. Atupele mbumu jo, chelecho ni chinkuchiwona ni kuchipilikana sambano.
Jesus tem sido honrado grandemente por Deus {Deus honrou Jesus grandemente}, o qual [O fez governar ]ao lado dele, [MTY] [no céu. ]Jesus recebeu o Espírito Santo de [Deus ]seu Pai, [bem como ]Deus tinha prometido. [Por isso ]Jesus nos deu generosamente/abundantemente o Espírito Santo, [e Ele revela isso pelo que ]vocês estão vendo e ouvindo.
34 Pakuŵa che Daudi nsyene nganakwela mpaka kwinani, nambo ŵatite, ‘Ambuje ŵaasalile Ambuje ŵangu, ntame apano kundyo kwangu,
[Nós (incl) sabemos que Davi não falava de si mesmo, ]pois Davi não subiu ao céu [à semelhança de Jesus. Além disso, ]Davi mesmo disse o seguinte [sobre o Messias: ] ‘O Senhor [Deus ]disse a meu Senhor [o Messias: ]“Reine aqui a meu lado,
35 mpaka pachinaatende ŵammagongo ŵenu kuŵa chitengu cha kuŵichila makongolo genu.’”
enquanto derroto totalmente [MTY] seus inimigos’”.
36 “Ŵandu wose ŵa ku Isilaeli akusachilwa amanyilile kwa isyene kuti jwejula Che Yesu jumwaŵambile pansalaba, Akunnungu antesile kuŵa Ambuje ni Kilisito Chiwombosyo.”
[Pedro concluiu]: “[Quero], portanto, [que vocês e ]todos [os demais ]israelitas/judeus [MTY] saibam isto com certeza: Deus fez com que este Jesus fosse [nosso ]Senhor/Governante e o Messias. [Mas Deus considera que ]foram vocês que pregaram Jesus numa cruz”.
37 Ni ŵandu paŵapilikene yeleyo, yaapeteche mmitima ni ŵausisye Che Petulo ni achinduna ŵane ŵala kuti, “Achalongo achinjetu, ana tutende chichi?”
Quando as pessoas ouviram [as palavras de Pedro], sentiram-se bem culpados. [IDM] Portanto perguntaram a ele e aos demais apóstolos: “Conterrâneos/Amigos, o que nós (excl) devemos fazer [para que Deus nos perdoe”?]
38 Che Petulo ŵaajanjile, “Mundu jwalijose aleche sambi syakwe ni kubatiswa kwa ulamusi u Che Yesu Kilisito ni Akunnungu channechelesye sambi syenu ni kupochela chilanga cha Akunnungu chachili Mbumu jwa Akunnungu.
Pedro lhes [respondeu: ]“Cada um de vocês deve voltar-se a Deus, abandonando seu comportamento pecaminoso. Então será batizado {[nós ](excl) vamos batizá-lo}, se [crê agora ]em Jesus Cristo. Então [Deus ]lhe dará o Espírito Santo.
39 Pakuŵa chilanga chila chaliji kwa ligongo lyenu ni kwa ligongo lya achiŵana ŵenu ni kwa ligongo lya ŵandu wose ŵakutama kwakutalika, ni mundu jwali jose juchaŵilanjikwe ni Ambuje Akunnungu ŵetu.”
[Deus ]prometeu [fazer isso ][MTY] para vocês e seus descendentes, como também para todos [os outros que crerem nele, ]inclusive aqueles que [moram ]longe [daqui]. O Senhor nosso Deus [dará seu Espírito ]a todos os que Ele convidar [a pertencer ao povo dele]”.
40 Kwa maloŵe gamajinji che Petulo ŵaajamwiche ŵandu ni kwachondelela achitiji, “Nlikulupusye mwachinsyene mu uŵelesi wangalumbana wu.”
Pedro falou muito mais, dirigindo- se com força/confiança a eles. Ele lhes rogou: “[Peçam a Deus ]que Ele os salve {para salvá-los}, [para que Ele não os castigue quando vier castigar ]estas pessoas iníquas/perversas [que rejeitaram Jesus”!]
41 Ŵandu ŵajinji ŵajitichisye maloŵe gakwe ni kubatiswa. Pa lyuŵa lyo ŵandu elufu tatu ŵajonjesyeche.
Por isso as pessoas que acreditaram na mensagem de Pedro foram batizadas {os [discípulos ]batizaram as pessoas que acreditaram na mensagem de Pedro}. Houve um grupo de uns três mil [daqueles ][SYN] [que ]se uniram aos [cristãos ]naquele dia.
42 Ŵelewo wose ŵapundile kujiganyikwa ni achinduna ŵa Che Yesu, ŵatemi pamo chiulongo, ŵalile chakulya cha Ambuje pamo ni kupopela.
Eles obedeciam continuamente aquilo que os apóstolos ensinavam, e também se reuniam continuamente [com os demais cristãos]. Outrossim, eles costumavam [tomar juntos as refeições, celebrando a Ceia do Senhor, ]e oravam [juntos ]continuamente.
43 Yakusimonjeka ni imanyisyo yejinji yatendekwe ni achinduna ŵala ni jwalijose ŵakamwilwe ni woga.
Todos os habitantes [SYN] [de Jerusalém ]reverenciavam grandemente [a Deus, pois ]os apóstolos praticavam com frequência muitos tipos de atos milagrosos.
44 Ŵakukulupilila wose ŵatemi pamo ni iŵakwete yose ŵagaŵene.
Todos os que criam [em Jesus ]estavam unidos [e se congregavam/se encontravam regularmente.] Também compartilhavam tudo que possuíam uns com os outros.
45 Ni ŵasumisye indu ni ipanje yao ni kugaŵilana mbiya mundu jwalijose yaikuti pakunsoŵa.
[De vez em quando alguns ]deles vendiam [uma parte das ]suas terras e [outras ]coisas que possuíam, e davam [uma parte ]do dinheiro [da venda ]aos outros [irmãos do grupo, ]segundo suas necessidades.
46 Lyuŵa ni lyuŵa ŵachinganganaga pa Nyuumba ja Akunnungu. Ŵalyaga chakulya pamo mmajumba gao kwa kusangalala ni kwa ntima weswela.
Diariamente eles continuavam congregando-se/encontrando-se no [pátio ]do templo. Diariamente compartilhavam a comida [SYN] uns [com os outros ]com alegria e generosidade, ao tomarem juntos as refeições, e [celebravam a Ceia do Senhor ]nos lares.
47 Ŵaalapile Akunnungu ni ŵandu wose ŵaanonyele ŵandu wo. Ni lyuŵa ni lyuŵa Ambuje ŵaajonjechesye ŵandu ŵaŵaliji nkukulupuswa.
[Comportando-se dessa forma, ]louvavam a Deus, e todos [os demais ]habitantes [de Jerusalém tinham ]uma opinião favorável [sobre eles. Enquanto essas coisas aconteciam, ]o Senhor [Jesus ]aumentava diariamente [o número de pessoas salvas ]{[que Ele salvava]} [da culpa dos seus pecados.]