< Masengo 19 >
1 Nipele, yaliji che Apolo paŵaliji ku Kolinto, che Paolo ŵapite kuchilambo cha ikwesya ni ŵaiche ku Efeso. Kweleko ŵaasimene ŵakulijiganya ŵane ŵa Che Yesu,
Enquanto Apolo estava em Corinto, Paulo, tendo passado pelo país superior, chegou a Éfeso e encontrou alguns discípulos.
2 ni ŵausisye, “Ana pamwakulupilile Che Yesu mwampochele Mbumu jwa Akunnungu?” Ni ŵanyawo ŵajanjile, “Ngwamba! Natamuno kupilikana kose nganitupilikane kuti apali Mbumu jwa Akunnungu.”
Ele lhes disse: “Vocês receberam o Espírito Santo quando acreditaram”? Disseram-lhe: “Não, nós nem sequer ouvimos que existe um Espírito Santo”.
3 Ni che Paolo ŵausisye, “Nambi mwabatiswe ubatiso chi?” Ni ŵanyawo ŵajanjile, “Ubatiso u che Yohana.”
Ele disse: “Em que então você foi batizado?” Eles disseram: “No batismo de João”.
4 Che Paolo ŵatite, “Ubatiso u che Yohana waliji wakulosya kuti ŵandu alesile sambi. Che Yohana ŵaasalile ŵandu ŵaakulupilile ŵatachiika panyuma pao, ŵelewo ali Che Yesu.”
Paulo disse: “João de fato batizou com o batismo do arrependimento, dizendo ao povo que eles deveriam crer naquele que viria depois dele, ou seja, em Cristo Jesus”.
5 Paŵapilikene yeleyo ŵabatiswe kwa liina lya Ambuje Che Yesu.
Quando ouviram isto, foram batizados em nome do Senhor Jesus.
6 Nipele, che Paolo ŵaŵisile makono gao pa ŵanyawo, ni Mbumu jwa Akunnungu ŵaatuluchile ni ŵatandite kuŵechetanga iŵecheto ineine, iyoyo ŵatandite kulalichila utenga wa Akunnungu.
Quando Paulo impôs suas mãos sobre eles, o Espírito Santo veio sobre eles e eles falaram com outras línguas e profetizaram.
7 Ŵandu wose wo ŵaliji mpela ŵandu likumi ni ŵaŵili.
Eram cerca de doze homens no total.
8 Che Paolo ŵajinjilaga mu nyuumba ja kupopelela jila kwa miesi jitatu ni ŵaachisyaga kuti akulupilile Umwenye wa Akunnungu.
Ele entrou na sinagoga e falou corajosamente durante um período de três meses, raciocinando e persuadindo sobre as coisas relativas ao Reino de Deus.
9 Nambo ŵandu ŵane ŵaliji ŵakukakatima mitima ni ŵakanile kukulupilila, ŵatandite kuŵechetanga yangalumbana nkati ŵandu ŵakulikuya Litala lya Ambuje pasikati ja ŵandu. Pelepo che Paolo ŵaalesile, ŵaajigele ŵakulijiganya ŵa Ambuje ni ŵaliji nkukunguluka nawo moŵa gose mu chuumba chakulijiganyila chi che Tulona.
Mas quando alguns foram endurecidos e desobedientes, falando mal do Caminho diante da multidão, ele se afastou deles e separou os discípulos, raciocinando diariamente na escola de Tirano.
10 Yeleyo yatendekwe yaka iŵili mpaka ŵandu wose ŵaŵatamaga ku Asia ni Ŵayahudi pamo ni Ŵagiliki, ŵapilikene Liloŵe lya Ambuje.
Isto continuou por dois anos, para que todos aqueles que viviam na Ásia ouvissem a palavra do Senhor Jesus, tanto judeus como gregos.
11 Akunnungu ŵapanganyisye yakusimonjeka yejinji kwa makono ga che Paolo.
Deus fez milagres especiais pelas mãos de Paulo,
12 Ŵandu ŵajigalaga namose iguo ya mwana ni iwalo ine iŵaikwaiye che Paolo, ŵaijawisye kwa ŵakulwala ni ŵakulwala wo ŵalamiswe ilwele yao, ni aŵala ŵaŵakwete masoka gaakopweche.
para que até mesmo lenços ou aventais fossem levados de seu corpo para os doentes, e as doenças saíssem deles, e os espíritos malignos saíssem.
13 Ŵayahudi ŵampepe ŵakugaŵinga masoka mwa ŵandu, ŵajesilejesile akuno ni akunokuno achilingaga kulikolanga liina lya Ambuje Che Yesu, kwa ŵele ŵaŵakwete masoka achitiji, “Ngunsalila kwa liina lya Ambuje Che Yesu jwakulalichilwa ni che Paolo, ntyoche.”
Mas alguns dos judeus itinerantes, exorcistas, se encarregaram de invocar sobre aqueles que tinham os espíritos malignos o nome do Senhor Jesus, dizendo: “Nós vos conjugais por Jesus a quem Paulo prega”.
14 Ŵaŵatendaga yeleyo, ŵaliji ŵanache nsano ni ŵaŵili wa che Sikewa Jŵambopesi Jwankulu jwa Chiyahudi.
Eram sete filhos de um tal Sceva, um chefe sacerdote judeu, que o fizeram.
15 Nambo lisoka lila lyaajanjile ŵanyawo, “Che Yesu ngwamanyilila ni che Paolo nombejo ngummanyilila, nambo ŵanyamwe ndi ŵaani?”
O espírito maligno respondeu: “Jesus eu sei, e Paulo eu sei, mas quem é você?”
16 Nipele jwamasoka jo ŵasumbile ni kwagalagasya mpaka ŵanache ŵa che Sikewa wo ŵautwiche mu nyuumba jo ali matakope ni maŵanga gakwe.
O homem em quem o espírito maligno saltou sobre eles, dominou-os e prevaleceu contra eles, de modo que eles fugiram daquela casa nus e feridos.
17 Ngani ji jamanyiche kwa jwalijose juŵatamaga ku Efeso, kutandila Myahudi kwichila Ŵagiliki. Wose ŵakamwilwe ni lipamba, ni ŵalikusisye liina lya Ambuje Che Yesu.
Isto ficou conhecido de todos, tanto judeus como gregos, que viviam em Éfeso. O medo caiu sobre todos eles, e o nome do Senhor Jesus foi ampliado.
18 Ŵajinji mwa ŵele ŵaŵakulupilile Che Yesu ŵaiche ni ŵajitichisye paujo pa ŵandu yangalimate iŵaitesile.
Muitos também daqueles que haviam acreditado vieram, confessando e declarando seus atos.
19 Ŵane ŵaŵatendaga usaŵi ndanda jo, ŵajigele itabu yao iŵaitendelaga usaŵi yo ni kwijocha paujo pa ŵandu. Ŵaŵalasile ntengo wa itabu yo ni kusimana mbiya syesijinji.
Muitos dos que praticavam artes mágicas juntaram seus livros e os queimaram à vista de todos. Eles contaram seu preço, e acharam que eram cinqüenta mil moedas de prata.
20 Kwanti yeleyo, Liloŵe lya Ambuje lyapundile ni kwenela ni kola machili nnope.
Então a palavra do Senhor estava crescendo e se tornando poderosa.
21 Payamasile yeleyo, che Paolo ŵasachile kwaula ku Yelusalemu achipitilaga ku Makedonia ni ku Akaya. Ŵatite, “Pachiiche kweleko, ikuumajila kwaula ku Loma nombe.”
Agora, após estas coisas terem terminado, Paulo determinou no Espírito, quando passou pela Macedônia e pela Acaia, ir a Jerusalém, dizendo: “Depois de lá ter estado, também devo ver Roma”.
22 Ni ŵalajisye ŵaŵili mwa ŵakwakamuchisya ŵao, che Timoseo ni che Elasto, kuti ŵalongolele ku Makedonia ni nsyene ŵasigalile mu Asia kwa katema.
Having enviou para a Macedônia dois dos que o serviram, Timothy e Erastus, ele mesmo ficou na Ásia por um tempo.
23 Katema ko ni katema kakatyochele utinda wekulungwa ku Efeso ko ligongo lya Litala lya Ambuje.
Por volta dessa época, não surgiram pequenos distúrbios relativos ao Caminho.
24 Jwapali mundu liina lyakwe che Demetilio jwakusyana madini ga feza. Jweleju ŵaliji ni masengo ga kolosya inyago ya nyuumba sya mwana sisyaliji mpela nyuumba ja nnungu jwankongwe jwakuŵilanjikwa Atemi. Masengo go gaapokasisye kwannope ŵamasengo ŵao.
Para um certo homem chamado Demetrius, um ourives que fez santuários de prata de Artemis, trouxe não poucos negócios aos artesãos,
25 Che Demetilio ŵasongangenye ŵamasengo ŵao pamo ni ŵandu ŵane ŵaŵaliji ŵamasengo mpela gagogo pego ni kwasalila, “Ŵandumwe, nkumanyililanga kuti ipanje yetu itukupata yi ikukopoka mmalonda gagaga pega.
que ele reuniu com os operários de ocupação semelhante, e disse: “Senhores, vocês sabem que por este negócio temos nossa riqueza.
26 Sano nkulola ni kulipikanila mwachinsyene che Paolo yakuti pakupanganya, nombe ngaŵa pa Efeso pe nambo pa Asia pose. Che Paolo ju ŵaachisisye ni kwagalausya ŵandu ajitichisye kuti achiminungu ŵapanganyiswe ni makono ga ŵandu ngaŵa achiminungu ŵa usyene.
Vocês vêem e ouvem que não somente em Éfeso, mas em quase toda a Ásia, este Paulo persuadiu e afastou muitas pessoas, dizendo que não são deuses que são feitos com as mãos.
27 Nipele kupikaniche kuti malonda getu ga chigajaluche. Ni ngaŵa malonda getu pega, nambo ni nyuumba ja nnungu jwankongwe Atemi ngajichimbichikwa kose. Ni mbesi jakwe lumbili lwa ŵelewo ŵakunlamba ŵa Asia wose ni ŵandu wose ŵa mchilambo chiuchimala.”
Não só existe o perigo de que este nosso comércio venha a cair em descrédito, mas também de que o templo da grande deusa Ártemis seja contado como nada e sua majestade destruída, que toda a Ásia e o mundo veneram”.
28 Ŵandu ŵala paŵapilikene yeleyo yaachimile kwannope ni kutanda gumilanga achitiji, “Jwankulu ali Atemi jwa Ŵaefeso!”
Quando ouviram isso, ficaram cheios de raiva e gritaram, dizendo: “Grande é Ártemis dos Efésios”!
29 Musi wose wagumbele utindiganyo. Ni ŵaakamwile che Gayo ni che Alisitako, ŵaŵatamaga ku Makedonia ŵaŵaliji mu ulendo umo ni che Paolo, ni ŵaajawisye kwa kwanguya kuluŵala lwa micheso.
A cidade inteira se encheu de confusão, e eles correram com um só acordo para o teatro, tendo tomado Gaio e Aristarco, homens da Macedônia, companheiros de viagem de Paulo.
30 Che Paolo nsyene ŵasachile kwinjila mu mpingo wa ŵandu mula nambo ŵakwakuya ŵala ŵankanyisye.
Quando Paulo quis entrar para o povo, os discípulos não permitiram que ele entrasse.
31 Achakulu ŵane ŵa chilambo cha ku Asia ŵaliji achambusanga ŵao che Paolo, ŵapelechele utenga wakwachondelela kuti akalijausya nsyene ku luŵala lwa micheso ko.
Certos também dos Asiarcas, sendo seus amigos, enviaram-lhe e imploraram-lhe que não se aventurasse no teatro.
32 Katema ko kila mundu jwagumisile, ŵane achi ni ŵane achila, pakuŵa nkungulu ula waliji jugulijuguli, ŵajinji nganaimanyililanga ligongo lya kusongangana kwao.
Alguns, portanto, gritaram uma coisa, e outros outra, pois a assembléia estava em confusão. A maioria deles não sabia porque haviam se reunido.
33 Pakuŵa Ŵayahudi ŵantesile che Alekisanda akopoche mmbujo mwa ŵandu, ŵandu ŵampepe mu mpingo mula ŵaganisisye kuti ali jwelejo. Nipele che Alekisanda ŵajongwele nkono ni kwamyalasya achisakaga kuliŵalanga paujo pa mpingo wa ŵandu.
Eles tiraram Alexandre da multidão, os judeus o apresentaram. Alexandre acenou com sua mão, e teria feito uma defesa ao povo.
34 Nambo paŵammanyilile kuti ŵaliji Myahudi, wose ŵagumisile kwana kamo kwa masaa gaŵili, “Jwankulu ali Atemi jwa Ŵaefeso!”
Mas quando perceberam que ele era judeu, todos com uma só voz durante cerca de duas horas gritaram: “Grande é Ártemis dos Efésios!
35 Mbesi, jwakulemba jwa pamusi po ŵakombwele kwamyalasya, ŵaasalile, “Ŵanyamwe ŵandu ŵa ku Efeso, kila mundu pelepa akumanyilila kuti ŵandu ŵa musi wa Efeso wu, ni ŵakujilindilila nyuumba ja nnungu Atemi, ni ŵakuligosa liganga lyeswela lilyagwile kutyochela kwinani lila.
Quando o funcionário da cidade acalmou a multidão, ele disse: “Vocês, homens de Éfeso, que homem há que não saiba que a cidade dos Efésios é guardiã do templo da grande deusa Ártemis, e da imagem que caiu de Zeus?
36 Ngapagwa jwalijose jwakukombola kukanila yeleyo. Nipele mmyalalanje, nkatenda chachili chose kwakwanguya.
Seeing então que estas coisas não podem ser negadas, você deve ficar quieto e não fazer nada precipitado.
37 Mwaŵilasile ŵandu ŵa pelepa namuno nganajinyelusya nyuumba ja nnungu pane kuntukana nnungu jwetu jwankongwe.
Pois você trouxe estes homens aqui, que não são nem ladrões de templos nem blasfemadores de sua deusa.
38 Nipele, iŵaga che Demetilio ni ŵamasengo ŵao akwete magambo gao nkati ŵandu ŵa, mikungulu jipali ni achakulu ŵa ilambo nombe nawo apali, akukombola kuŵechetelana kweleko.
Se, portanto, Demétrio e os artesãos que estão com ele têm um caso contra alguém, os tribunais estão abertos e há procônsules. Deixe-os apresentar queixa uns contra os outros.
39 Nambo iŵaga kwana magambo gane njausye ku nkungulu waukukundikwa.
Mas se você procurar algo sobre outros assuntos, isso será resolvido na assembléia regular.
40 Pakuŵa akakombwele kutuŵechetela ligongo lya kutindiganya kwatukutesile lelo jino. Kutindiganya ku nganilipagwa ligongo ni sooni ngatukombola kusala ligongo lya kutenda nkungulu wu.”
Pois, de fato, corremos o risco de sermos acusados de motim de hoje, não havendo nenhuma causa. Com relação a isso, não poderíamos dar conta desta comoção”.
41 Paŵamasile kuŵecheta yeleyo, ŵamwasisye ŵandu ŵaŵasongangene wo.
Quando ele falou assim, ele dispensou a assembléia.