馬太福音 13
1 當那一天，耶穌從房子裏出來，坐在海邊。
Whisiku lila u Yesu asogoye munyumba na khale hunshenje yibahavi.
2 有許多人到他那裏聚集，他只得上船坐下，眾人都站在岸上。
Empoga ingosi yiwongene whahu zyongole, ahinjiye mkasi yitoli nakhale mhati yakwe. Empoga yonti yahemeleye hunshenje yibahari.
3 他用比喻對他們講許多道理，說：「有一個撒種的出去撒種；
Tena u Yesu ayanjile amazu aminji hushifwani, ayanjile, “Enya, utote abhalile atote.
4 撒的時候，有落在路旁的，飛鳥來吃盡了；
Lwatotaga baadhi yimbeyu zyagwiye hunshenje yidala ni nyonyi zyahenzele zyajobile.
5 有落在土淺石頭地上的，土既不深，發苗最快，
Imbeyu izyamwawo zyagwiye pamwanya yipakhome, ambazyo saga zyapatile ilongo lyakwelane. Gafla zyamelile afwatanaje ilongo sagalya li nishimo.
6 日頭出來一曬，因為沒有根，就枯乾了；
Tena isenya lwalyatukula zyapembwilwe kwa sababu sagazuali namazi zyahoma.
7 有落在荊棘裏的，荊棘長起來，把它擠住了；
Imbeyu izyamwawo zyagwiye muhati yimakwi gimivwa. Amakwi gimivwa gatalimpine humwanya gaziziba.
8 又有落在好土裏的，就結實，有一百倍的，有六十倍的，有三十倍的。
Imbeyu izyamwawo zyagwiye mwilongo ilinza na pape imbeyu, zimo mara mia moja hani, zimo sitini ni zyamwawo thelasini.
9 有耳可聽的，就應當聽！」
Wali namakutu ayevwaje.
10 門徒進前來，問耶穌說：「對眾人講話，為甚麼用比喻呢？」
Abhanafunzi bhahenzele nahumozye u Yesu, “Yenu uyanga numukutano hushifwani?”
11 耶穌回答說：「因為天國的奧祕只叫你們知道，不叫他們知道。
U Yesu abhajibu abhawozya, “Mupewilwe uganilizi wa manye isiri ziumwene wahumwanya, ila humwao sagabhapewilwe.
12 凡有的，還要加給他，叫他有餘；凡沒有的，連他所有的，也要奪去。
Ila wowonti walinasho, whamwene anzahonjezewe hani, na ayipata ifaida ingosi. Ila wasagaalinasho hata shila shali nasho ayifyolwa.
13 所以我用比喻對他們講，是因他們看也看不見，聽也聽不見，也不明白。
Esho alihizya anawo hushifwani husababu hata bhalola, sagabhalola lyoli. Na hata bhahevwa sagabhahevwa wala ahelewe.
14 在他們身上，正應了以賽亞的預言，說： 你們聽是要聽見，卻不明白； 看是要看見，卻不曉得；
Ukwe wa Isaya wutimiye humwawo, wula wuwuyanga, “Iwamuhevwa sagamuhevwa, ila hunamuna yoyonti ela sagamumanya.
15 因為這百姓油蒙了心， 耳朵發沉， 眼睛閉着， 恐怕眼睛看見， 耳朵聽見， 心裏明白，回轉過來， 我就醫治他們。
Na moyo gabhantu ebha galihisi, shikhome ahevwe, na bhagubishe amaso gawo, ili bhasawezye alole humaso gawo, au ahovwe humakutu gawo, au amanye humoyo gawo, esho bhangewushilaga tena, nenzagahubhaponyle.'
16 「但你們的眼睛是有福的，因為看見了；你們的耳朵也是有福的，因為聽見了。
Ila amambo genyu gasayiwilwe, afwatanaje galola, namakutu genyu afwatanaje gawhevwa.
17 我實在告訴你們，從前有許多先知和義人要看你們所看的，卻沒有看見，要聽你們所聽的，卻沒有聽見。」
Lyoli iwhumbawozya akuwe abhinji na bhantu bhihaki bhali ni hamu yalole amambo gala gamuhu galola, sagabhawezizye hugalole. Bhasongwelwe awhevwe amambo gula gamuhugevwa, sagabhagevwelwe.
18 「所以，你們當聽這撒種的比喻。
Eshi tejelezi umufano gwatote.
19 凡聽見天國道理不明白的，那惡者就來，把所撒在他心裏的奪了去；這就是撒在路旁的了。
Isala yeyonti lwahevwa izu liumwene na asalyelewe, epo umibhi awhenza nahushifwampe shishi malishe atotwe muhati yimoyo gwakwe. Ene mbeyu ela yitotilwe hunshenje yidala.
20 撒在石頭地上的，就是人聽了道，當下歡喜領受，
Uwene watolile mukhome yoyola ahulyevwa izu na huliposhele whadigane hulusongo.
21 只因心裏沒有根，不過是暫時的，及至為道遭了患難，或是受了逼迫，立刻就跌倒了。
Bado sagaalinamazi muhati yakwe, ila ajimbilila humuda ufupi uwakati amashida au mayemba lwagafumila kwa sababu yizu abomela gafla.
Watotile mhati yimivwa, ono yoyola wahevwa izu ila amatatizo gense nu gobezi wi utabhazi guhulifuniha lila izu lisahapape amatunda. (aiōn g165)
23 撒在好地上的，就是人聽道明白了，後來結實，有一百倍的，有六十倍的，有三十倍的。」
Watotilwe mwilongo ilinza, ono yoyola wahulyevwa izu na hulyelewe ono yoyola wapapa amatunda na whendelele apape lyeka hani yimala mia, ilyamwowo sitini, iyamwawo thelathini.”
24 耶穌又設個比喻對他們說：「天國好像人撒好種在田裏，
U Yesu abhapiye usifwani ishamwawo. Ayanga, “Umwene wa humwanya ulenganiswa nu muntu watotile imbeyu inyinza mugonda gwakwe.
25 及至人睡覺的時候，有仇敵來，將稗子撒在麥子裏就走了。
Ila abhantu lwabhasinzila, umibhi wakwe ayenza nape atota amagogo mhati yingano tena abhala mweene.
26 到長苗吐穗的時候，稗子也顯出來。
Pamande ingano lwayamela na fumye amazawo gakwe, nape amagogo gajitokezyezye.
27 田主的僕人來告訴他說：『主啊，你不是撒好種在田裏嗎？從哪裏來的稗子呢？』
Na awombi bhamwenesho gonda bhahenza bhamozya, 'Gosi, sagawatotile imbeyu inyinza mogonda gwaho? Iliwele eshi lili namagogo?
28 主人說：『這是仇敵做的。』僕人說：『你要我們去薅出來嗎？』
Abhawozya, umibhi awombile eli.' Awombi bhamozezye, “Eshi uwhanzaje tibhale tigasenye?”
29 主人說：『不必，恐怕薅稗子，連麥子也拔出來。
We gonda ayanjile, 'Ndadi, umuda gwamusenya amagogo munzasenye pamo ni ngano.
30 容這兩樣一齊長，等着收割。當收割的時候，我要對收割的人說，先將稗子薅出來，捆成捆，留着燒；惟有麥子要收在倉裏。』」
Galeshi gakule pamo hadi umuda gwa vune. Isala zimavuno nayiyanga whavunaji, 'Kwanza senyi amagogo nagapinyi mpoga mpoga nahugapembe, ila kusanyi ingano mwighala lyane.”
31 他又設個比喻對他們說：「天國好像一粒芥菜種，有人拿去種在田裏。
Tena u Yesu abhafumizizye ishifani ishawawo. Ayanga, uwumwene wa humwanya ulengene ni mbeyu yiharadali ambayo umuntu ahejile na huyitote mogonda gwakwe.
32 這原是百種裏最小的，等到長起來，卻比各樣的菜都大，且成了樹，天上的飛鳥來宿在它的枝上。」
Imbeyu ene huwuhakika ndodo ashile imbeyu izyamwawo zyonti. Ila nkayamela ibha ngosi ashile amakwi gonti gamubustani, libha likwi, ikiasi aje inyonyi zya humwanya ziwhenza na zenje vitenjeli mmatawi gakwe.”
33 他又對他們講個比喻說：「天國好像麵酵，有婦人拿來，藏在三斗麵裏，直等全團都發起來。」
Abhawozya ishifani ishamwawo tena, “Uwumwene wahumwanya hansi usafu wula yiyegwiwilwe noshe nahuyisanganye huvipimilo vitatu huwusu hadi vitute.
34 這都是耶穌用比喻對眾人說的話；若不用比喻，就不對他們說甚麼。
Ego gonti u Yesu gayanjile whempoga yabhantu hushifwani. Na nila shifwani sagayanjile shoshonti humwawo.
35 這是要應驗先知的話，說： 我要開口用比喻， 把創世以來所隱藏的事發明出來。
Eli lyali aje shila shashamalishe ayangwe ashilile akuwe shiwezye atimile, pala payangaga, “Nayiwhasama ilomu lyane hushifwani. Nayiyanga amambo gala gagaleho gafisiwilwe afume umusingi gwense.”
36 當下，耶穌離開眾人，進了房子。他的門徒進前來，說：「請把田間稗子的比喻講給我們聽。」
Tena u Yesu abhaleshile amakutano na bhale kukhaya. Abhanafunzi bhakwe bhamaliye nayanje, “Tifafabulile ishifani shimagogo gahugonda.”
37 他回答說：「那撒好種的就是人子；
U Yesu ajibu nayanje, “Watolile imbeyu inyinza yumwana wa Adamu.
38 田地就是世界；好種就是天國之子；稗子就是那惡者之子；
Ugonda anse; ni mbeyu inyinza, ebha bhana bhiemwene. Amagogo bhana bhola umibhi, numibhi wazitotile yusetano.
Na mavuno mwisho wense, na wavunaji yuntumi. (aiōn g165)
Hansi shila amagogo shagakusanywa na pembwe mmoto, asho shesho shayayibha pamwisho wense. (aiōn g165)
41 人子要差遣使者，把一切叫人跌倒的和作惡的，從他國裏挑出來，
Umwana wa Adamu ayihusontelezya untumi wakwe, na wonganye afume umwene wakwe amambo gonti gagasababisizye imbibhi na bhala bhabha womba imbibhi.
42 丟在火爐裏；在那裏必要哀哭切齒了。
Bhayihubhataga wonti mwitanulu li moto, ambaho whayibha iholo nasye amino.
43 那時，義人在他們父的國裏，要發出光來，像太陽一樣。有耳可聽的，就應當聽！」
Epo abhantu bhi haki lwabha yizelupa hansi isenya mwiwumwene wa Baba wawo. Umwene wali namakutu na ayevwaje.
44 「天國好像寶貝藏在地裏，人遇見了就把它藏起來，歡歡喜喜地去變賣一切所有的，買這塊地。
Umwene wahumwanya ulihansi ihazina yifisiwilwe mugonda. Umuntu ayilola nahuyifise. Katika ulusongo lwakwe abhala akazye vyonti vyalinavyo nakale ogonda.
45 天國又好像買賣人尋找好珠子，
Tena, uwumwene wa humwanya uli hansi umuntu wawomba ibiashara ahanza ilulu yi thamani.
46 遇見一顆重價的珠子，就去變賣他一切所有的，買了這顆珠子。
Umuda gwayilola ela yi thamani, abhala akazya kila hantu shali nasho na huyikale.
47 天國又好像網撒在海裏，聚攏各樣水族，
Uwomwene wa humwanya ulihansi ulwego wauli muhati yibahari, naluwonganya iviwumbe vinamuna yonti.
48 網既滿了，人就拉上岸來，坐下，揀好的收在器具裏，將不好的丟棄了。
Lwalwamema ulwego bhaluvutiye pamwanya. Tena bhakhala pansi bhawonganya ivintu ivinza muhati yivyombo, ila vyasaga vili ni thamani vyatagwilwe uhutali.
Yayibha inamuna ene humwisho wense. Antumi bhayihenza nahubhatenje abhantu abhabhibhi afume mu myongoni mubhihaki. (aiōn g165)
50 丟在火爐裏；在那裏必要哀哭切齒了。」
Na tagwe muhati yitanuli limoto, uho whayibha akhole nasye amino.
51 耶穌說：「這一切的話你們都明白了嗎？」他們說：「我們明白了。」
Mumenye amambo gonti ega? Bhanafunzi bhajibule, “Ee.”
52 他說：「凡文士受教作天國的門徒，就像一個家主從他庫裏拿出新舊的東西來。」
Tena u Yesu abhawozya, “Kila simbi wali mwanafunzi wiwumwene alengene numwenebho nyumba wafumya muhazina yakwe ivintu ivipya nivihale.”
53 耶穌說完了這些比喻，就離開那裏，
Baada ya Yesu lwamala amifano gonti ego, asogola isehemu eyo.
54 來到自己的家鄉，在會堂裏教訓人，甚至他們都希奇，說：「這人從哪裏有這等智慧和異能呢？
Tena u Yesu afiha humukowa gwakwe nahubhafundizye abhantu mwishibhanza. Amatokeo gajwe bhaswijile nayanje, “Hoshi umuntu ono whapatile injele ene na mayele ega?
55 這不是木匠的兒子嗎？他母親不是叫馬利亞嗎？他弟兄們不是叫雅各、約西 、 西門、猶大嗎？
Umuntu ono saga mwana wa Seremala? Umariamu saga mayewakwe? Na aholo bhakwe saga yu Yakobo, Yusufu, Simoni nu Yuda?
56 他妹妹們不是都在我們這裏嗎？這人從哪裏有這一切的事呢？」
Na ayilombo bhakwe filinabho penepa pamwetu? Eshi umuntu ono agaje whi ega gonti?”.
57 他們就厭棄他。耶穌對他們說：「大凡先知，除了本地本家之外，沒有不被人尊敬的。」
Abhavisizye, ila u Yesu abhawozezye, “Ukuwe sagakosa abhe ninshinshi ila humwawo na honse yawo.
58 耶穌因為他們不信，就在那裏不多行異能了。
Na sagawezizye awombe amayele aminji kwa sababu sagabhali nolweteho anawo.
