路加福音 6
1 有一個安息日，耶穌從麥地經過。他的門徒掐了麥穗，用手搓着吃。
Lao esa, nandaa no atahori Yahudi ra fai hahae tao ues na, Yesus no mana tungga nara laoꞌ tungga atahori osin. Boe ma ana mana tungga nara oru are-gandum mbuleꞌ, mana sia mata nara. Basa ma raisi de raa.
2 有幾個法利賽人說：「你們為甚麼做安息日不可做的事呢？」
Sia naa, hambu atahori hira mia partei Farisi toꞌu rahereꞌ hohoro-lalane adat Yahudi. Rita Yesus ana mana tungga nara tao taꞌo naa, boe ma ara oꞌolaꞌ E rae, “Taꞌo bee de Ana mana tungga mara ralena-langga hai hohoro-lalane agama ma? Ara tao ues nandaa no fai hahae aoꞌ! Mete se sini nae! Ara oru are-gandum. Afiꞌ taꞌo naa!’.
3 耶穌對他們說：「經上記着大衛和跟從他的人飢餓之時所做的事，連這個你們也沒有念過嗎？
Te Yesus olaꞌ nae, “Ona bee, ee? Hei nda misinedꞌa baꞌi Daud dudꞌuit na sa do? Baꞌi Daud no ana mana tungga nara ambu nara korororoꞌ huu ndoe rala seli ena. Boe ma ara risiꞌ lala hule-oꞌeꞌ rala reu, de haꞌi roti fo malangga agama ra fee neu Lamatuaꞌ ena, de raa. Tao-tao te akaꞌ malangga agama ra fo bole raa roti naa. Atahori laen hokoꞌ. Baꞌi Daud se raa, te nda hambu atahori fee salaꞌ neu se sa. Hei onaꞌ nda baca mita Lamatualain Susura Meumaren sa!
4 他怎麼進了上帝的殿，拿陳設餅吃，又給跟從的人吃？這餅除了祭司以外，別人都不可吃。」
5 又對他們說：「人子是安息日的主。」
Pasa ndiki mara fo rena malolole! Au ia, Atahori Matetuꞌ a. Au uꞌena hak uꞌetuꞌ, atahori bisa tao saa, nandaa no fai hahae tao ues.”
6 又有一個安息日，耶穌進了會堂教訓人，在那裏有一個人右手枯乾了。
Faiꞌ sa, nandaa no fai hahae tao ues esa fai, Yesus neu nanori mia ume hule-oꞌeꞌ. Sia naa, hambu touꞌ sa liman seri maꞌamateꞌ.
7 文士和法利賽人窺探耶穌，在安息日治病不治病，要得把柄去告他。
Sia naa o, hambu meser agama hira ro atahori mia partei agama Farisi mana sangga slak fo rae raꞌatutudaꞌ Yesus. De ara mamakuꞌ a mete ma Ana nae tao nahaiꞌ atahori lima maꞌamate seseriꞌ a, nandaa no fai hahae tao ues. No taꞌo naa, ara ratudꞌu salan sia naa neuꞌ a ena.
8 耶穌卻知道他們的意念，就對那枯乾一隻手的人說：「起來！站在當中。」那人就起來，站着。
Te Yesus nahine masud nara ena. Naa de Ana noꞌe atahori lima maꞌamate seseriꞌ a nae, “Aꞌa, e! Uma mumburiiꞌ sia taladꞌaꞌ ia, dei!” Boe ma ana neu nambariiꞌ memaꞌ.
9 耶穌對他們說：「我問你們，在安息日行善行惡，救命害命，哪樣是可以的呢？」
Basa ma Yesus natane atahori naa ra nae, “Au utane sobꞌa nggi, dei. Tungga hita hohoro-lalane agaman, hita bisa tao saa nandaa no fai hahae tao ues? Hita tao maloleꞌ do, tao deꞌulakaꞌ? Ata fee masodꞌaꞌ neu atahori, do tao nembelulutu masodꞌa nara?”
10 他就周圍看着他們眾人，對那人說：「伸出手來！」他把手一伸，手就復了原。
Boe ma Yesus mete rereoꞌ se, de Ana olaꞌ no atahori lima mana maꞌamate seseriꞌ a nae, “Loo limam!” Ana o loo, ma liman hai neuꞌ ena boe.
11 他們就滿心大怒，彼此商議怎樣處治耶穌。
Rita taꞌo naa, ma Yesus musu nara ramanasa seli. De ara ator dalaꞌ rae, “Ata musi sangga dalaꞌ laen, fo taꞌatutudꞌaꞌ E!”
12 那時，耶穌出去，上山禱告，整夜禱告上帝；
Nda doꞌ sa fai, ma Yesus nisiꞌ leteꞌ sa de hule-oꞌe. Ana hule-oꞌe tetembaꞌ sa temeao sia naa.
13 到了天亮，叫他的門徒來，就從他們中間挑選十二個人，稱他們為使徒。
Mbila fefetu anan, ma Ana noꞌe nala ana mana tungga nara. Mia basa se, Ana tengga nala atahori sanahulu rua dadꞌi neu dedꞌenun. Atahori fo Ana tenggaꞌ ra, naeni:
14 這十二個人有西門（耶穌又給他起名叫彼得），還有他兄弟安得烈，又有雅各和約翰，腓力和巴多羅買，
Simon (fo Yesus noꞌe nae ‘Petrus’), Anderias (Simon odꞌin), Yakobis, Yohanis (Yakobis odꞌin), Filipus Bartolomeos,
15 馬太和多馬，亞勒腓的兒子雅各和奮銳黨的西門，
Mateos, Tomas, Yakobis (Alpius anan), Simon (mana tungga partei poletik Selot),
16 雅各的兒子猶大，和賣主的加略人猶大。
Yudas (Yakobis anan), ma Yudas Iskariot (mana seo hendi Yesus).
17 耶穌和他們下了山，站在一塊平地上；同站的有許多門徒，又有許多百姓，從猶太全地和耶路撒冷，並泰爾、西頓的海邊來，都要聽他講道，又指望醫治他們的病；
Leleꞌ onda mia leteꞌ a, Yesus no ana mana tungga nara rambariiꞌ mia rae tetuꞌ. Sia naa o, atahori hetar raꞌabꞌue. Ara, rema mia profinsi Yudea, mia kota Yerusalem, mia Tirus no Sidꞌon, kota karuaꞌ ia ra sia tasi suun.
18 還有被污鬼纏磨的，也得了醫治。
Ara rema rae rena Yesus, ma hambu ruma rae roꞌe E fo Ana naꞌahahaiꞌ atahori mamahedꞌi ra. Boe ma Ana tao nahaiꞌ se. Ana o naꞌahahaiꞌ atahori nitu taoꞌ ra, ma use-oi nitu mia atahori naa ra.
19 眾人都想要摸他；因為有能力從他身上發出來，醫好了他們。
Basa atahori rae nggama E, huu mete ma ara nggama dai E, na, hambu koasa kalua mia E fo tao nahaiꞌ se.
20 耶穌舉目看着門徒，說： 你們貧窮的人有福了！ 因為上帝的國是你們的。
Basa ma Yesus heoꞌ mbali ana dedꞌenu nara, de nanori nae, “Atahori mana tudꞌa-loloeꞌ re! Hei onton, huu Lamatualain mesaꞌ ne, hei Mane malolem.
21 你們飢餓的人有福了！ 因為你們將要飽足。 你們哀哭的人有福了！ 因為你們將要喜笑。
Atahori mana ndoeꞌ re! Hei onton, huu dei fo Lamatualain fee nggi miꞌibeta. Atahori mana nggae luu-mbinu no rala susaꞌ re! Hei onton, huu, dei fo rala mara ramahoꞌo.
22 「人為人子恨惡你們，拒絕你們，辱罵你們，棄掉你們的名，以為是惡，你們就有福了！
Atahori mana hambu doidꞌosoꞌ huu tungga Au, Atahori Matetuꞌ ia! Hei onton, huu dei fo Lamatuaꞌ bala-bꞌae nggi sia sorga. Onaꞌ mae atahori mburu-oeꞌ ro nggi, do tao maꞌafoo nara malole mara, ma tabꞌu-roroo nggi do, use-oi nggi onaꞌ atahori deꞌulakaꞌ o, hei onton, huu dei fo Lamatuaꞌ nasanedꞌa nggi sia sorga. De mete ma atahori tao raꞌasususaꞌ nggi taꞌo naa, o, tao rala mara ramahoꞌo a! No maꞌahee! Afi heran, te atahori mana tao raꞌasususaꞌ hei aleꞌ ia, bei-baꞌi nara mana tao doidꞌoso Lamatualain mana ola-ola maꞌahulu nara. De mete ma hei hambu sususaꞌ mataꞌ naa, tao rala mara mimihoꞌo, huu dei fo Lamatuaꞌ bala-bꞌae nggii naen seli sia sorga.
23 當那日，你們要歡喜跳躍，因為你們在天上的賞賜是大的。他們的祖宗待先知也是這樣。
24 但你們富足的人有禍了！ 因為你們受過你們的安慰。
Te atahori mamasuꞌi re! Hei soe, huu hei masodꞌa nemehoꞌot ma, losaꞌ ia ena.
25 你們飽足的人有禍了！ 因為你們將要飢餓。 你們喜笑的人有禍了！ 因為你們將要哀慟哭泣。
Atahori maꞌabetaꞌ re! Hei soe, huu dei fo hei hambu fai ndoes manaseliꞌ Atahori mana kidꞌo-kedꞌe leliꞌ re! Hei soe, huu susa-sonaꞌ a nema tao nggi nggae luu-mbinu.
26 「人都說你們好的時候，你們就有禍了！因為他們的祖宗待假先知也是這樣。」
Atahori mana maꞌahe hadꞌa-hormat re! Hei soe, huu maꞌahulun bei-baꞌi mara, koa-boꞌu mana ola-olaꞌ ombo-koson ra!
27 「只是我告訴你們這聽道的人，你們的仇敵，要愛他！恨你們的，要待他好！
Boe ma Yesus olaꞌ nakandoo nae, “Pasa ndikim fo rena malolole! Musi sue musu mara, ma tao dꞌala maloleꞌ neu atahori mana mburu-oeꞌ ro nggo.
28 咒詛你們的，要為他祝福！凌辱你們的，要為他禱告！
Hule-oꞌe moꞌe Lamatualain tao dꞌala maloleꞌ fee neu atahori mana sumba-ndon nggo. Ma moꞌe Ana tao dꞌala maloleꞌ fee neu atahori mana fua salaꞌ mata-mataꞌ neu nggo.
29 有人打你這邊的臉，連那邊的臉也由他打。有人奪你的外衣，連裏衣也由他拿去。
Mete ma atahori mbasa nasum seri, na, soro fo ana mbasa nasum seri fai. Mete ma hambu atahori rambas nala badꞌu matobꞌim, na, fee badꞌum neu e boe.
30 凡求你的，就給他。有人奪你的東西去，不用再要回來。
Mete ma hambu atahori roꞌe sudꞌiꞌ a sa ma esa, na, fee neuꞌ ena. Boe ma mete ma ana haꞌi nendi saa ma esa, na, hela neu fo ana hambu e leo. Afiꞌ muu moꞌe baliꞌ e fai!
31 你們願意人怎樣待你們，你們也要怎樣待人。
Musi tao atahori ra, onaꞌ saa fo ho mae fee se tao neu nggo boe.
32 你們若單愛那愛你們的人，有甚麼可酬謝的呢？就是罪人也愛那愛他們的人。
Ho hiiꞌ a mutudꞌu susueꞌ neu atahori mara. Naa maloleꞌ. Te naa, lenan, sa? Huu atahori deꞌulakaꞌ ra o sue atahori nara boe!
33 你們若善待那善待你們的人，有甚麼可酬謝的呢？就是罪人也是這樣行。
Mete ma taoꞌ a maloleꞌ neu akaꞌ atahori mana tao maloleꞌ neu nggo, naa lenan saa? Huu atahori deꞌulakaꞌ ra o bala-bꞌae maloleꞌ no maloleꞌ taꞌo naa boe.
34 你們若借給人，指望從他收回，有甚麼可酬謝的呢？就是罪人也借給罪人，要如數收回。
Mete ma ho fee pindan doi ma neu akaꞌ atahori mana bisa fee baliꞌ, na, naa lenan sa? Huu atahori deꞌulaka ra o fee pindan doi nara reu atahori feaꞌ ra boe, sadꞌi mbila do fini esan, na, ara simbo baliꞌ manadaiꞌ.
35 你們倒要愛仇敵，也要善待他們，並要借給人不指望償還，你們的賞賜就必大了，你們也必作至高者的兒子，因為他恩待那忘恩的和作惡的。
Te manaselin, taꞌo ia: Sue musu mara! Ma tao dꞌala maloleꞌ fee se. Saa fo ara parlu, na, fee pindan. Afiꞌ dꞌuꞌa-dꞌuꞌaꞌ mae, ara fee baliꞌ, do hokoꞌ. No taꞌo naa, dei fo Lamatualain bala-bꞌae baliꞌ nggo. Boe ma dadꞌi muu Lamatualain Mana Seliꞌ anan. Huu masodꞌam onaꞌ Amam mana hiiꞌ a tao maloleꞌ fee atahori deꞌulakaꞌ ra. Ana o tao maloleꞌ neu atahori mana nda rahine roꞌe makasi sa.
36 你們要慈悲，像你們的父慈悲一樣。」
Dadꞌi musi mutudꞌu susueꞌ neu atahori, onaꞌ Amam mana sia sorga natudꞌu susueꞌ neu nggo.
37 「你們不要論斷人，就不被論斷；你們不要定人的罪，就不被定罪；你們要饒恕人，就必蒙饒恕 ；
Yesus nanori nakandoo nae, “Afiꞌ nile leli atahori, fo atahori afiꞌ nile leli nggo boe. Afiꞌ fua salaꞌ neu atahori, fo atahori afiꞌ fua salaꞌ neu nggo boe. Fee ambon neu atahori sala nara, naa fo ara o fee ambon neu sala mara boe.
38 你們要給人，就必有給你們的，並且用十足的升斗，連搖帶按，上尖下流地倒在你們懷裏；因為你們用甚麼量器量給人，也必用甚麼量器量給你們。」
Mete ma ho fee atahori saa fo ara parlu, na, dei fo ho o simbo boe. Huu dei fo Lamatuaꞌ mete-seꞌu nggo fo simbo naeꞌ lenaꞌ fai. Naa onaꞌ atahori ombo fufue naen seli nisiꞌ balek uꞌukuꞌ rala neu, de nggonggonggar e ma ndeni e, fo ombo nesofe seluꞌ e losa mbori rae neu. Ho simboꞌ a nanaen onaꞌ naa boe. Mete ma ho fee mbeiꞌ a, na ho simbo bꞌaliꞌ mbeiꞌ a boe. Te mete ma ho fee naeꞌ na, ho o simbo baliꞌ nanaen seli boe.”
39 耶穌又用比喻對他們說：「瞎子豈能領瞎子，兩個人不是都要掉在坑裏嗎？
Yesus o nanori nendiꞌ nekendandaaꞌ boe. Ana dui nae, “Atahori pokeꞌ nda bisa natudꞌu dalaꞌ fee atahori pokeꞌ sa. Te hokoꞌ naa ruꞌa se tudꞌa ndolaꞌ rala reu!
40 學生不能高過先生；凡學成了的不過和先生一樣。
Ana sakolaꞌ nda mahineꞌ lenaꞌ meser na sa! Te mete ma ana tungga malolole meser na nenorin, ana bisa dadꞌi onaꞌ meser na boe.
41 為甚麼看見你弟兄眼中有刺，卻不想自己眼中有樑木呢？
Ho hiiꞌ a mete maꞌabebesa atahori sala ana nara. Te sala monaem na, nda mae naa salaꞌ sa. Naa onaꞌ ho mita rae dekeꞌ sa sia atahori matan. Tao-tao te balok monaeꞌ sa natabꞌaꞌ sia mata ma, te nda medꞌa sa!
42 你不見自己眼中有樑木，怎能對你弟兄說：『容我去掉你眼中的刺』呢？你這假冒為善的人！先去掉自己眼中的樑木，然後才能看得清楚，去掉你弟兄眼中的刺。」
Taꞌo bee de mumburani olaꞌ mae, “Toronooꞌ! Uma fo au nggue hendi rae dekeꞌ sia matam dei.” Tao-tao te nda mita saa-saa sa boe, huu hambu balok natabꞌa sia matam naa! Woe! Memaꞌ ho, atahori mana dea-ralaꞌ tebꞌe! Haꞌi hendi balok naa mia matam dei. Dei fo feꞌe mita, fo tulun nggue hendi rae dekeꞌ sia nonoom matan.”
43 「因為，沒有好樹結壞果子，也沒有壞樹結好果子。
Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ sa nae, “Hau huu maloleꞌ, nda bisa nabꞌoa bꞌoa nda maloleꞌ sa. Boe ma hau huu nda maloleꞌ sa, nda bisa nabꞌoa bꞌoa maloleꞌ sa.
44 凡樹木看果子，就可以認出它來。人不是從荊棘上摘無花果，也不是從蒺藜裏摘葡萄。
Atahori rahine rae hau huuꞌ sa maloleꞌ do hokoꞌ, mia hau naa bꞌoa nara. Basa atahori bubꞌuluꞌ rae, atahori nda seu jambu bꞌoaꞌ, do anggor boaꞌ mia hau huu manggouꞌ sa.
45 善人從他心裏所存的善就發出善來；惡人從他心裏所存的惡就發出惡來；因為心裏所充滿的，口裏就說出來。」
Onaꞌ naa boe atahori rala meumareꞌ, ana tao dꞌala maloleꞌ. Te atahori rala manggenggeoꞌ, ana tao dꞌala deꞌulakaꞌ. Huu atahori dedꞌea-oꞌolan, natudꞌu eni dudꞌuꞌan.”
46 「你們為甚麼稱呼我『主啊，主啊』卻不遵我的話行呢？
Basa ma Yesus tute oꞌolan fai nae, “Hei akaꞌ moꞌe Au mikindooꞌ a mae, ‘Malangga’. Te taꞌo bee de hei nda nau tungga Au oꞌola ngga sa?
47 凡到我這裏來，聽見我的話就去行的，我要告訴你們他像甚麼人：
Atahori mana rema rena Au, ma tao tungga oꞌola Ngga, eni, onaꞌ
48 他像一個人蓋房子，深深地挖地，把根基安在磐石上；到發大水的時候，水沖那房子，房子總不能搖動，因為根基立在磐石上 。
atahori mana nae tao ume manggateeꞌ. Ana ali malolole naꞌahuluꞌ fanderen ndolan sia rae isiꞌ losa hambu fatu manggateeꞌ. Basa de ana tao fanderen sia fatu naa ata, dei de feꞌe naririi ume a. Mete ma oe mandaliꞌ a nandali nema o, ume naa nda nanggonggaꞌ sa, huu fanderen na manggateeꞌ.
49 惟有聽見不去行的，就像一個人在土地上蓋房子，沒有根基；水一沖，隨即倒塌了，並且那房子壞的很大。」
Te atahori mana rena no rala banggi-bꞌanggiꞌ ma nda tungga Au oꞌola ngga sa, eni onaꞌ atahori mana naririi umen, te nae sadꞌi dadꞌi. Ana nda tao fanderen sa, te dꞌama ume a siaꞌ a rae isiꞌ sia loe suun. De leleꞌ oe mandaliꞌ a nandali nema ma, nandali nendi ume a!”
