利未記 25
1 耶和華在西奈山對摩西說：
Og Herren tala atter til Moses på Sinaifjellet, og sagde:
2 「你曉諭以色列人說：你們到了我所賜你們那地的時候，地就要向耶和華守安息。
«Tala til Israels-folket, og seg til deim: «Når de kjem til det landet som eg vil gjeva dykk, so skal landet halda helg for Herren og kvila:
3 六年要耕種田地，也要修理葡萄園，收藏地的出產。
Seks år skal du så åkeren din, og seks år skal du kylla vintrei dine, og sanka det som jordi gjev av seg;
4 第七年，地要守聖安息，就是向耶和華守的安息，不可耕種田地，也不可修理葡萄園。
men det sjuande året skal vera ei kviletid for landet, ei helg som er vigd åt Herren: då skal du ikkje så åkeren din, og ikkje kylla vintrei.
5 遺落自長的莊稼不可收割；沒有修理的葡萄樹也不可摘取葡萄。這年，地要守聖安息。
Det kornet som renn upp av seg sjølv etter fjorgrøda, skal du ikkje skjera, og druvorne på det ukyllte vintreet skal du ikkje sanka: Eit kvileår skal det vera for landet.
6 地在安息年所出的，要給你和你的僕人、婢女、雇工人，並寄居的外人當食物。
Og det som jordi ber i kviletidi, skal vera til føda for dykk alle: for deg og drengen din og tenestgjenta di og leigekaren og buseten som held til hjå deg;
7 這年的土產也要給你的牲畜和你地上的走獸當食物。」
og bufeet ditt og villdyri som er i landet, skal og eta av all den grøda som veks.
8 「你要計算七個安息年，就是七七年。這便為你成了七個安息年，共是四十九年。
So skal du telja fram sju kvileår, sju gonger sju, so tidi som svarar til dei sju kvileåri, vert ni og fyrti år;
9 當年七月初十日，你要大發角聲；這日就是贖罪日，要在遍地發出角聲。
og den tiande dagen i den sjuande månaden skal du blåsa i lur; på soningsdagen skal de lata luren ljoma i heile landet dykkar.
10 第五十年，你們要當作聖年，在遍地給一切的居民宣告自由。這年必為你們的禧年，各人要歸自己的產業，各歸本家。
Og de skal helga det femtiande året, og lysa ut fridom for alle som i landet bur. Det skal vera eit jubelår for dykk; då skal de koma attende kvar til sin odel og venda heim att kvar til si ætt.
11 第五十年要作為你們的禧年。這年不可耕種；地中自長的，不可收割；沒有修理的葡萄樹也不可摘取葡萄。
Eit jubelår skal det femtiande året vera for dykk: ikkje skal de så, og ikkje skal de hausta det sjølvsådde kornet, og ikkje skal de sanka druvorne av det ukyllte vintreet.
12 因為這是禧年，你們要當作聖年，吃地中自出的土產。
For det er eit jubelår: det skal vera heilagt for dykk; på marki skal de henta maten etter kvart som de treng honom.
13 「這禧年，你們各人要歸自己的地業。
I jubelåret skal kvar få att odelsgarden sin.
14 你若賣甚麼給鄰舍，或是從鄰舍的手中買甚麼，彼此不可虧負。
Når du sel noko til landsmannen din eller kjøper noko av honom, so skal de ikkje gjera urett mot kvarandre.
15 你要按禧年以後的年數向鄰舍買；他也要按年數的收成賣給你。
Kjøper du jord av honom, so skal du telja dei åri som er lidne frå jubelåret, og han skal rekna etter kor mange åringar det er att.
16 年歲若多，要照數加添價值；年歲若少，要照數減去價值，因為他照收成的數目賣給你。
Etter som det då er mange eller få år att, skal prisen auka eller minka; for det er berre eit visst tal med avlingar han sel deg.
17 你們彼此不可虧負，只要敬畏你們的上帝，因為我是耶和華－你們的上帝。」
Gjer ikkje urett mot kvarandre; hav age for dykkar Gud! Kom i hug: eg, Herren, er dykkar Gud!
18 「我的律例，你們要遵行，我的典章，你們要謹守，就可以在那地上安然居住。
Lyd loverne mine, og haldt bodi mine og liv etter deim, so skal de bu trygt i landet;
19 地必出土產，你們就要吃飽，在那地上安然居住。
landet skal gjeva dykk grøda si, og de skal hava nøgdi å liva av, og sitja der trygt.
20 你們若說：『這第七年我們不耕種，也不收藏土產，吃甚麼呢？』
Og dersom de spør: «Kva skal me eta i det sjuande året, når me ikkje sår og ikkje samlar inn grøda vår?»
21 我必在第六年將我所命的福賜給你們，地便生三年的土產。
so må de vita at i det sette året vil eg senda dykk mi velsigning, og de skal få so rik ei grøda, at ho rekk til for tri år.
22 第八年，你們要耕種，也要吃陳糧，等到第九年出產收來的時候，你們還吃陳糧。」
Når de sår i det åttande året, skal de endå eta av fyrrårsavlen; alt til grøda kjem det niande året, skal de leva av den gamle avlen.
23 「地不可永賣，因為地是我的；你們在我面前是客旅，是寄居的。
Jordi må de ikkje selja for ollo; for det er eg som eig landet; de er berre framande og leiglendingar hjå meg.
24 在你們所得為業的全地，也要准人將地贖回。
Difor skal det i heile landet dykkar gjelda løysingsrett for jord:
25 你的弟兄若漸漸窮乏，賣了幾分地業，他至近的親屬就要來把弟兄所賣的贖回。
Dersom det gjeng ut for grannen din, og han lyt selja noko av garden sin, so skal næmaste odelsmannen koma og løysa att det som skyldingen hans hev selt.
26 若沒有能給他贖回的，他自己漸漸富足，能夠贖回，
Finst det ingen som kann løysa att jordi for honom, og han sjølv fær so mykje med hand at han kann greida løysingsummen,
27 就要算出賣地的年數，把餘剩年數的價值還那買主，自己便歸回自己的地業。
so skal han rekna frå dei åri som er lidne sidan han selde, og gjeva den han selde til lika for det som att er; då vert eigedomen hans;
28 倘若不能為自己得回所賣的，仍要存在買主的手裏直到禧年；到了禧年，地業要出買主的手，自己便歸回自己的地業。
men er han ikkje god til å greida det han skal ut med, so skal jordi høyra kjøparen til alt til jubelåret; i jubelåret vert ho fri og kjem under den gamle eigaren.
29 「人若賣城內的住宅，賣了以後，一年之內可以贖回；在一整年，必有贖回的權柄。
Når ein sel eit stovehus i ein by med murar ikring, so gjeld løysingsretten berre for ei tid; so lenge som eit år etter huset vart selt, skal han hava rett til å løysa det att.
30 若在一整年之內不贖回，這城內的房屋就定准永歸買主，世世代代為業；在禧年也不得出買主的手。
Vert ikkje huset attløyst fyrr eit fullt år er lide, so skal det - so framt det ligg i ein by med murar ikring - falla under den som hev kjøpt det, og høyra honom og etterkomarane hans til for godt, og det vert ikkje fritt i jubelåret.
31 但房屋在無城牆的村莊裏，要看如鄉下的田地一樣，可以贖回；到了禧年，都要出買主的手。
Men husi i småbyar som det ikkje er murar ikring, skal reknast til landet; dei kann løysast att, og i jubelåret vert dei frie.
32 然而利未人所得為業的城邑，其中的房屋，利未人可以隨時贖回。
Er det levitbyarne det gjeld, husi i dei byarne som høyrer Levi-sønerne til, so varer løysingsretten for alle tider.
33 若是一個利未人不將所賣的房屋贖回，是在所得為業的城內，到了禧年就要出買主的手，因為利未人城邑的房屋是他們在以色列人中的產業。
Og um nokon av Levi-sønerne ikkje løyser att eit hus han hev selt, so vert huset fritt i jubelåret, so framt det ligg i fedrebyen hans; for husi i dei byarne som høyrer levitarne til, er deira odel millom Israels-folket.
34 只是他們各城郊野之地不可賣，因為是他們永遠的產業。」
Heller ikkje må beitemarki kring byarne deira seljast; ho skal høyra deim til for alle tider.
35 「你的弟兄在你那裏若漸漸貧窮，手中缺乏，你就要幫補他，使他與你同住，像外人和寄居的一樣。
Når det gjeng ut for grannen din, og han ikkje kann greida seg lenger, so skal du halda handi yver honom, og han skal liva hjå deg som ein framand eller busete.
36 不可向他取利，也不可向他多要；只要敬畏你的上帝，使你的弟兄與你同住。
Du må ikkje taka renta eller yvermål av honom; du skal hava age for din Gud, og lata grannen din liva med deg.
37 你借錢給他，不可向他取利；借糧給他，也不可向他多要。
Du må ikkje låna honom pengar på den måten at han skal gjeva deg renta, eller mat på den måten at han skal gjeva deg noko attpå.
38 我是耶和華－你們的上帝，曾領你們從埃及地出來，為要把迦南地賜給你們，要作你們的上帝。」
Kom i hug: Eg er Herren, dykkar Gud, som fylgde dykk ut or Egyptarlandet og vil gjeva dykk Kana’ans-landet og vera dykkar Gud.
39 「你的弟兄若在你那裏漸漸窮乏，將自己賣給你，不可叫他像奴僕服事你。
Når grannen din vert utarma og lyt selja seg til deg, so skal du ikkje lata honom gjera slavearbeid for deg.
40 他要在你那裏像雇工人和寄居的一樣，要服事你直到禧年。
Han skal vera hjå deg som ein leigekar eller busete, og arbeide hjå deg til jubelåret;
41 到了禧年，他和他兒女要離開你，一同出去歸回本家，到他祖宗的地業那裏去。
då skal han flytja frå deg, både han og borni hans, og fara heim att til ætti si og fedregarden.
42 因為他們是我的僕人，是我從埃及地領出來的，不可賣為奴僕。
For dei er mine tenarar, eg henta deim ut or Egyptarlandet; dei må ikkje seljast som ein sel ein slave.
43 不可嚴嚴地轄管他，只要敬畏你的上帝。
Du må ikkje vera hard med deim; du skal hava age for din Gud.
44 至於你的奴僕、婢女，可以從你四圍的國中買。
Vil du få deg tenestdrengjer eller tenestgjentor som skal vera din eigedom, so kann du kjøpa både drengjer og gjentor av heidningarne som bur rundt ikring dykk,
45 並且那寄居在你們中間的外人和他們的家屬，在你們地上所生的，你們也可以從其中買人；他們要作你們的產業。
og like eins av borni åt innflytjarane som held til hjå dykk; av deim og etterkomarane deira som bur hjå dykk og er fødde i landet dykkar, kann de kjøpa dykk tenarar som de må eiga,
46 你們要將他們遺留給你們的子孫為產業，要永遠從他們中間揀出奴僕；只是你們的弟兄以色列人，你們不可嚴嚴地轄管。
og kann lata borni dykkar få i arv etter dykk med full eigedomsrett; deim kann de bruka til slavar so lenge de vil; men brørne dine, Israels-borni, må du ikkje gjera deg til herre yver - bror yver bror!
47 「住在你那裏的外人，或是寄居的，若漸漸富足，你的弟兄卻漸漸窮乏，將自己賣給那外人，或是寄居的，或是外人的宗族，
Når ein framand eller innflutt mann hjå deg kjem til velstand hjå dykk, og landsmannen din som bur innmed han, vert utarma, og lyt selja seg til den innflutte framande mannen, eller til ein som er runnen av framand rot,
48 賣了以後，可以將他贖回。無論是他的弟兄，
so kann han løysast ut att, etter han hev selt seg. Ein av brørne hans lyt då løysa honom ut,
49 或伯叔、伯叔的兒子，本家的近支，都可以贖他。他自己若漸漸富足，也可以自贖。
eller farbroren eller son åt farbroren eller ein annan av det næmaste skyldfolket i ætti hans; og fær han utkoma til det, so kann han løysa seg ut sjølv.
50 他要和買主計算，從賣自己的那年起，算到禧年；所賣的價值照着年數多少，好像工人每年的工價。
Når han då gjer upp med den han hev selt seg til, skal dei rekna ut tidi frå det året han selde seg og til jubelåret: kjøpesummen skal bytast med åretalet, og det skal vera som han hadde vore leigekar hjå honom og arbeidt etter dagen.
51 若缺少的年數多，就要按着年數從買價中償還他的贖價。
Er det endå mange år att, so skal han i utløysnad leggja so mykje av kjøpesummen som svarar til dei åri;
52 若到禧年只缺少幾年，就要按着年數和買主計算，償還他的贖價。
og er det få år att til jubelåret, so skal han gjera upp med honom for deim; han skal i utløysnad gjeva det som svarar til dei åri han er attskuldig.
53 他和買主同住，要像每年雇的工人，買主不可嚴嚴地轄管他。
Han skal vera jamgod med ein leigekar som arbeider hjå ein mann år for år; du skal ikkje tola at dei fer hardt med honom.
54 他若不這樣被贖，到了禧年，要和他的兒女一同出去。
Vert han ikkje utløyst på den måten som nemnt er, so vert han fri i jubelåret, både han og borni hans.
55 因為以色列人都是我的僕人，是我從埃及地領出來的。我是耶和華－你們的上帝。」
For meg høyrer Israels-sønerne til, og er tenarane mine - mine tenarar er dei; eg henta deim ut or Egyptarlandet, eg, Herren, dykkar Gud.
