申命記 32
1 諸天哪，側耳，我要說話； 願地也聽我口中的言語。
Sikilizeni, enyi mbingu, nami nitasema; sikia, ee nchi, maneno ya kinywa changu.
2 我的教訓要淋漓如雨； 我的言語要滴落如露， 如細雨降在嫩草上， 如甘霖降在菜蔬中。
Mafundisho yangu na yanyeshe kama mvua, na maneno yangu na yashuke kama umande, kama manyunyu juu ya majani mabichi, kama mvua tele juu ya mimea myororo.
3 我要宣告耶和華的名； 你們要將大德歸與我們的上帝。
Nitalitangaza jina la Bwana. Naam, sifuni ukuu wa Mungu wetu!
4 他是磐石，他的作為完全； 他所行的無不公平， 是誠實無偽的上帝， 又公義，又正直。
Yeye ni Mwamba, kazi zake ni kamilifu, njia zake zote ni haki. Mungu mwaminifu ambaye hakosei, yeye ni mnyofu na mwenye haki.
5 這乖僻彎曲的世代向他行事邪僻； 有這弊病就不是他的兒女。
Wamefanya mambo ya upotovu mbele zake; kwa aibu yao, wao si watoto wake tena, lakini ni kizazi kilicho kiovu na kilichopotoka.
6 愚昧無知的民哪，你們這樣報答耶和華嗎？ 他豈不是你的父、將你買來的嗎？ 他是製造你、建立你的。
Je, hii ndiyo njia ya kumlipa Bwana, enyi watu wajinga na wasio na busara? Je, yeye siye Baba yenu, Muumba wenu, aliyewafanya ninyi na kuwaumba?
7 你當追想上古之日， 思念歷代之年； 問你的父親，他必指示你； 問你的長者，他必告訴你。
Kumbuka siku za kale; tafakari vizazi vya zamani vilivyopita. Uliza baba yako, naye atakuambia, wazee wako, nao watakueleza.
8 至高者將地業賜給列邦，將世人分開， 就照以色列人的數目立定萬民的疆界。
Aliye Juu Sana alipowapa mataifa urithi wao, alipogawanya wanadamu wote, aliweka mipaka kwa ajili ya mataifa sawasawa na hesabu ya wana wa Israeli.
9 耶和華的分本是他的百姓； 他的產業本是雅各。
Kwa kuwa fungu la Bwana ni watu wake, Yakobo kura yake ya urithi.
10 耶和華遇見他在曠野－ 荒涼野獸吼叫之地， 就環繞他，看顧他， 保護他，如同保護眼中的瞳人。
Katika nchi ya jangwa alimkuta, katika nyika tupu ivumayo upepo. Alimhifadhi na kumtunza; akamlinda kama mboni ya jicho lake,
11 又如鷹攪動巢窩， 在雛鷹以上兩翅搧展， 接取雛鷹，背在兩翼之上。
kama tai avurugaye kiota chake, na kurukaruka juu ya makinda yake, ambaye hutanda mabawa yake kuwadaka, na huwachukua kwenye mabawa yake.
12 這樣，耶和華獨自引導他， 並無外邦神與他同在。
Bwana peke yake alimwongoza; hakuwepo mungu mgeni pamoja naye.
13 耶和華使他乘駕地的高處， 得吃田間的土產； 又使他從磐石中咂蜜， 從堅石中吸油；
Akamfanya apande sehemu zilizoinuka za nchi, akamlisha kwa mavuno ya mashamba. Akamlea kwa asali toka mwambani, na kwa mafuta kutoka mwamba mgumu,
14 也吃牛的奶油， 羊的奶，羊羔的脂油， 巴珊所出的公綿羊和山羊， 與上好的麥子， 也喝葡萄汁釀的酒。
kwa jibini na maziwa kutoka makundi ya ngʼombe na kutoka makundi ya mbuzi, kwa mafuta ya wana-kondoo na mbuzi, kwa kondoo dume wazuri wa Bashani, na kwa ngano nzuri. Ukanywa damu ya zabibu inayotoa povu.
15 但耶書崙漸漸肥胖，粗壯， 光潤，踢跳，奔跑， 便離棄造他的上帝， 輕看救他的磐石；
Yeshuruni alinenepa na kupiga teke; alikuwa na chakula tele, akawa mzito na akapendeza sana. Akamwacha Mungu aliyemuumba, na kumkataa Mwamba Mwokozi wake.
16 敬拜別神，觸動上帝的憤恨， 行可憎惡的事，惹了他的怒氣。
Wakamfanya Mungu kuwa na wivu kwa miungu yao migeni, na kumkasirisha kwa sanamu zao za machukizo.
17 所祭祀的鬼魔並非真神， 乃是素不認識的神， 是近來新興的， 是你列祖所不畏懼的。
Wakatoa dhabihu kwa pepo, ambao si Mungu: miungu wasiyoijua, miungu iliyojitokeza siku za karibuni, miungu ambayo baba zenu hawakuiogopa.
18 你輕忽生你的磐石， 忘記產你的上帝。
Mkamwacha Mwamba, aliyewazaa ninyi; mkamsahau Mungu aliyewazaa.
19 耶和華看見他的兒女惹動他， 就厭惡他們，說：
Bwana akaona hili, akawakataa, kwa sababu alikasirishwa na wanawe na binti zake.
20 我要向他們掩面， 看他們的結局如何。 他們本是極乖僻的族類， 心中無誠實的兒女。
Akasema, “Nitawaficha uso wangu, nami nione mwisho wao utakuwa nini, kwa kuwa wao ni kizazi kilichopotoka, watoto ambao si waaminifu.
21 他們以那「不算為神」的觸動我的憤恨， 以虛無的神惹了我的怒氣。 我也要以那「不成子民」的觸動他們的憤恨， 以愚昧的國民惹了他們的怒氣。
Wamenifanya niwe na wivu kwa kile ambacho si mungu, na kunikasirisha kwa sanamu zao zisizokuwa na thamani. Nitawafanya wawaonee wivu wale ambao si taifa. Nitawafanya wakasirishwe na taifa lile lisilo na ufahamu.
Kwa maana moto umewashwa kwa hasira yangu, ule uwakao hadi kwenye vina vya mauti. Utateketeza dunia pamoja na mazao yake, na kuwasha moto katika misingi ya milima. (Sheol h7585)
23 我要將禍患堆在他們身上， 把我的箭向他們射盡。
“Nitalundika majanga juu yao na kutumia mishale yangu dhidi yao.
24 他們必因飢餓消瘦， 被炎熱苦毒吞滅。 我要打發野獸用牙齒咬他們， 並土中腹行的，用毒氣害他們。
Nitatuma njaa kali dhidi yao maradhi mabaya, yateketezayo na tauni ya kufisha; nitawapelekea meno makali ya wanyama mwitu, na sumu ya nyoka wale watambaao mavumbini.
25 外頭有刀劍，內室有驚恐， 使人喪亡，使少男、童女、 吃奶的、白髮的，盡都滅絕。
Barabarani upanga utawakosesha watoto; nyumbani mwao hofu itatawala. Vijana wao wa kiume na wa kike wataangamia, pia watoto wachanga na wazee wenye mvi.
26 我說，我必將他們分散遠方， 使他們的名號從人間除滅。
Nilisema ningewatawanya na kufuta kumbukumbu lao katika mwanadamu.
27 惟恐仇敵惹動我， 只怕敵人錯看，說：是我們手的能力， 並非耶和華所行的。
Lakini nilihofia dhihaka za adui, adui asije akashindwa kuelewa, na kusema, ‘Mikono yetu imeshinda; Bwana hakufanya yote haya.’”
28 因為以色列民毫無計謀， 心中沒有聰明。
Wao ni taifa lisilo na akili, hakuna busara ndani yao.
29 惟願他們有智慧， 能明白這事，肯思念他們的結局。
Laiti wangekuwa na hekima wangefahamu hili, na kutambua mwisho wao utakuwa aje!
30 若不是他們的磐石賣了他們， 若不是耶和華交出他們， 一人焉能追趕他們千人？ 二人焉能使萬人逃跑呢？
Mtu mmoja angewezaje kufukuza elfu moja, au wawili kufukuza elfu kumi, kama si kwamba Mwamba wao amewauza, kama si kwamba Bwana amewaacha?
31 據我們的仇敵自己斷定， 他們的磐石不如我們的磐石。
Kwa kuwa mwamba wao si kama Mwamba wetu, sawasawa na vile adui zetu wanavyokiri.
32 他們的葡萄樹是所多瑪的葡萄樹， 蛾摩拉田園所生的； 他們的葡萄是毒葡萄， 全掛都是苦的。
Mzabibu wao unatoka kwenye mzabibu wa Sodoma, na kutoka kwenye mashamba ya Gomora. Zabibu zake zimejaa sumu, na vishada vyake vimejaa uchungu.
33 他們的酒是大蛇的毒氣， 是虺蛇殘害的惡毒。
Mvinyo wao ni sumu ya nyoka, sumu yenye kufisha ya swila.
34 這不都是積蓄在我這裏， 封鎖在我府庫中嗎？
“Je, hili sikuliweka akiba na kulifungia kwenye vyumba vyangu vya hazina?
35 他們失腳的時候，伸冤報應在我； 因他們遭災的日子近了； 那要臨在他們身上的必速速來到。
Ni juu yangu kulipiza kisasi; nitalipiza. Wakati utakapowadia, mguu wao utateleza; siku yao ya maafa ni karibu, na maangamizo yao yanawajia haraka.”
36 耶和華見他百姓毫無能力， 無論困住的、自由的都沒有剩下， 就必為他們伸冤， 為他的僕人後悔。
Bwana atawahukumu watu wake, na kuwahurumia watumishi wake atakapoona nguvu zao zimekwisha wala hakuna yeyote aliyebaki, mtumwa au aliye huru.
37 他必說：他們的神， 他們所投靠的磐石，
Atasema: “Sasa iko wapi miungu yao, mwamba walioukimbilia,
38 就是向來吃他們祭牲的脂油， 喝他們奠祭之酒的，在哪裏呢？ 他可以興起幫助你們， 護衛你們。
miungu wale waliokula mafuta ya dhabihu zao na kunywa mvinyo wa sadaka zao za vinywaji? Wainuke basi, wawasaidie! Wawapeni basi ulinzi!
39 你們如今要知道： 我，惟有我是上帝； 在我以外並無別神。 我使人死，我使人活； 我損傷，我也醫治， 並無人能從我手中救出來。
“Tazama basi, Mimi mwenyewe, Mimi Ndiye! Hakuna mungu mwingine ila Mimi. Mimi ninaua na Mimi ninafufua, Mimi nimejeruhi na Mimi nitaponya, wala hakuna awezaye kuokoa kutoka mkononi mwangu.
40 我向天舉手說： 我憑我的永生起誓：
Ninainua mkono wangu kuelekea mbinguni na kusema: Hakika kama niishivyo milele,
41 我若磨我閃亮的刀， 手掌審判之權， 就必報復我的敵人， 報應恨我的人。
wakati ninapounoa upanga wangu unaometameta na mkono wangu unapoushika ili kutoa hukumu, nitalipiza kisasi juu ya adui zangu na kuwalipiza wale wanaonichukia.
42 我要使我的箭飲血飲醉， 就是被殺被擄之人的血。 我的刀要吃肉， 乃是仇敵中首領之頭的肉。
Nitailevya mishale yangu kwa damu, wakati upanga wangu ukitafuna nyama: damu ya waliochinjwa pamoja na mateka, vichwa vya viongozi wa adui.”
43 你們外邦人當與主的百姓一同歡呼； 因他要伸他僕人流血的冤， 報應他的敵人， 潔淨他的地，救贖他的百姓。
Furahini, enyi mataifa, pamoja na watu wake, kwa kuwa atailipiza damu ya watumishi wake, atalipiza kisasi juu ya adui zake na kufanya upatanisho kwa ajili ya nchi na watu wake.
44 摩西和嫩的兒子約書亞去將這歌的一切話說給百姓聽。
Mose na Yoshua mwana wa Nuni wakaja, wakanena maneno yote ya wimbo watu wakiwa wanasikia.
45 摩西向以色列眾人說完了這一切的話，
Mose alipomaliza kuyasoma maneno haya yote kwa Israeli wote,
46 又說：「我今日所警教你們的，你們都要放在心上；要吩咐你們的子孫謹守遵行這律法上的話。
akawaambia, “Yawekeni moyoni maneno yote ambayo nimewatangazia kwa makini siku hii ya leo, ili kwamba mpate kuwaagiza watoto wenu wayatii kwa bidii maneno yote ya sheria hii.
47 因為這不是虛空、與你們無關的事，乃是你們的生命；在你們過約旦河要得為業的地上必因這事日子得以長久。」
Siyo maneno matupu tu kwenu, bali ni uzima wenu. Kwa hayo mtaishi maisha marefu katika nchi mnayovuka Yordani kuimiliki.”
48 當日，耶和華吩咐摩西說：
Siku hiyo hiyo Bwana akamwambia Mose,
49 「你上這亞巴琳山中的尼波山去，在摩押地與耶利哥相對，觀看我所要賜給以色列人為業的迦南地。
“Kwea katika mapangano ya Mlima Abarimu hadi kilima cha Nebo kilichoko Moabu, ngʼambo ya Yeriko, na uitazame Kanaani, nchi ninayowapa Waisraeli kama milki yao wenyewe.
50 你必死在你所登的山上，歸你列祖去，像你哥哥亞倫死在何珥山上，歸他的列祖一樣。
Utafia kwenye mlima huo unaokwea na kukusanyika pamoja na watu wako, kama ndugu yako Aroni alivyofia juu ya Mlima Hori naye akakusanyika kwa watu wake.
51 因為你們在尋的曠野，加低斯的米利巴水，在以色列人中沒有尊我為聖，得罪了我。
Hii ni kwa sababu ninyi wawili mlivunja uaminifu nami mbele ya Waisraeli kwenye maji ya Meriba-Kadeshi katika Jangwa la Sini, na kwa sababu hamkuuinua utakatifu wangu miongoni mwa Waisraeli.
52 我所賜給以色列人的地，你可以遠遠地觀看，卻不得進去。」
Kwa hiyo, utaiona tu nchi kwa mbali; wewe hutaingia nchi ninayowapa watu wa Israeli.”
