马太福音 5
1 耶稣看见这许多的人，就上了山，既已坐下，门徒到他跟前来，
Yesu mpwalabona likoto linene lya bantu balikumukonkela, walatanta pa mulundu ne kwikala panshi pamo ne beshikwiya bakendi,
2 他就开口教训他们，说：
walatatika kubeyisha kambeti,
3 虚心的人有福了！ 因为天国是他们的。
“Bakute colwe abo bacinka manungo pali Lesa, pakwinga Bwami bwa kwilu ni bwabo.
4 哀恸的人有福了！ 因为他们必得安慰。
bakute colwe, bantu balalilinga, pakwinga Lesa nakabaumbulushe.
5 温柔的人有福了！ 因为他们必承受地土。
bakute colwe, bantu balicepesha, pakwinga nibakatambule ico Lesa ncalabalaya.
6 饥渴慕义的人有福了！ 因为他们必得饱足。
bakute colwe, bantu balanyumfunga nsala ne nyotwa ya kwinsa cilayandanga Lesa, pakwinga nibakekutishiwe.
7 怜恤人的人有福了！ 因为他们必蒙怜恤。
bakute colwe bantu bakute nkumbo kubanabo, pakwinga Lesa nakabanyumfwile nkumbo.
8 清心的人有福了！ 因为他们必得见 神。
bakute colwe, bantu baswepa myoyo, pakwinga nibakabone Lesa.
9 使人和睦的人有福了！ 因为他们必称为 神的儿子。
bakute colwe bantu balaletenga lumuno, pakwinga nibakakwiweti bana ba Lesa.
10 为义受逼迫的人有福了！ 因为天国是他们的。
Bakute colwe bantu balapenshewanga, pacebo cakwinsa calulama, pakwinga Bwami bwa kwilu nibwabo.
11 “人若因我辱骂你们，逼迫你们，捏造各样坏话毁谤你们，你们就有福了！
“Mwalelekwa, omulatukanwanga, kupenshewa, ne kumubepesha bintu bingi bbyaipa pacebo cakwambeti munkonkelenga.
12 应当欢喜快乐，因为你们在天上的赏赐是大的。在你们以前的先知，人也是这样逼迫他们。”
Kamusamwani, kayi kamukondwani, pakwinga cilambo cenu kwilu nicinene. Naboyo bashinshimi, amwe kamutana musemwa, balabapenshewa munshila yopeleyo.”
13 “你们是世上的盐。盐若失了味，怎能叫它再咸呢？以后无用，不过丢在外面，被人践踏了。
“Amwe mulyeti mucele wa bantu bonse pacishi capanshi, nomba na mucele usambuluka, nicani celela kubweshulula mbuli ncowanga? Ulabulu ncito, nikutayowa pansa kaulyataulwa ne bantu.
14 你们是世上的光。城造在山上是不能隐藏的。
“Amwe mulyeti mumuni wishikumunikila bantu bonse mucishi. Munshi webakwa pa mulundu nkawelela kubula kubonekela.
15 人点灯，不放在斗底下，是放在灯台上，就照亮一家的人。
Paliya muntu ukute kubangilisha lampi nekwifwekelela munongo, nsombi bakute kubika pacakubikapo lampi, kwambeti umunikile bantu bonse bali mung'andomo,
16 你们的光也当这样照在人前，叫他们看见你们的好行为，便将荣耀归给你们在天上的父。”
Cimo cimo nenjamwe munikani pamenso abantu, kwambeti babona ncito shenu shaina, bakatembaule Bameshenu ba kwilu.
17 “莫想我来要废掉律法和先知。我来不是要废掉，乃是要成全。
“Kamutayeyeti ndesakupwisha Milawo ya Mose, ne biyisho bya bashinshimi. Ame ndiyakwisa kwipwisha sobwe, nsombi kwisa kwikwanilisha.
18 我实在告诉你们，就是到天地都废去了，律法的一点一画也不能废去，都要成全。
Cakubinga ndamwambilishingeti kwilu necishi capanshi kabitanabipwa, paliya libala nilikaba ling'aneconi lya Mulawo lyeshi likafumemo, mpaka byonse bikakwanilishiwe.
19 所以，无论何人废掉这诫命中最小的一条，又教训人这样做，他在天国要称为最小的。但无论何人遵行这诫命，又教训人遵行，他在天国要称为大的。
Neco muntu labulunga kukonka mulawo umo uli mumilawo iyi, nambi kauli ung'aneconi, ne kwiyishako nabambi kwambeti naboyo babule kukonka, nakabe mung'ana mu Bwami bwa kwilu. Nomba muntu uliyense lakonkonga Milawo, ne kwiyishako nabambi kwambeti naboyo baikonke, nakabe mukulene mu Bwami bwa kwilu.
20 我告诉你们，你们的义若不胜于文士和法利赛人的义，断不能进天国。”
Encondamwambililingeti, na bululami bwenu nkabwapita bululami bwa beshikwiyisha milawo ya Mose ne Bafalisi, nteti mukengilemo mu Bwami bwa kwilu pimbi.
21 “你们听见有吩咐古人的话，说：‘不可杀人’；又说：‘凡杀人的难免受审判。’
“Mwalanyumfwa kwambeti, kaindi bantu balambilweti ‘Kotashina, uliyense lashini munendi welela komboloshewa ku nkuta.’
Nsombi lino ame ndamwambilingeti, muntu uliyense lakalalilinga mukwabo welela kupewa mulandu ku nkuta, Uliyense lambilinga munendi eti, ‘Omuluya’ Welela komboloshewa ku Nkuta. Nomba uliyense lambilinga munendi eti, ‘Cishilu’ Nendi welela kuyamu mulilo wa Gehena. (Geenna g1067)
23 所以，你在祭坛上献礼物的时候，若想起弟兄向你怀怨，
“Neco na ulesa necipo cakobe cakubenga kuli Lesa pa nteme, kayi wanuka kwambeti, munobe ukute mulandu nenjobe,
24 就把礼物留在坛前，先去同弟兄和好，然后来献礼物。
koshiya cipo cakobeco pambali pa nteme, koya unyumfwane mulumuno ne munobe, wenseco bwela ubenge cipo cakobe kuli Lesa panteme.
25 你同告你的对头还在路上，就赶紧与他和息，恐怕他把你送给审判官，审判官交付衙役，你就下在监里了。
“Kamufwambananga kunyumfwana ne muntu ngolepishili kamutana mushika ku nkuta. Kutineti ingaukutwala ku momboloshi, nendi momboloshi, ingaukubika mu makasa a mushilikali uyo welela kukuwala mu jele.
26 我实在告诉你，若有一文钱没有还清，你断不能从那里出来。”
Cakubinga ndakwambilishinga, nukekale mujele mpaka ukapwishe kulipila mwelo wamali a mulandu.”
27 “你们听见有话说：‘不可奸淫。’
“Mwalanyumfwa kwambeti kaindi bantu balambilweti, ‘Kotapombola.’
28 只是我告诉你们，凡看见妇女就动淫念的，这人心里已经与她犯奸淫了。
Nomba lino ame ndamwambilingeti muntu uliyense lamulangishishinga mutukashi cakumukumbwa, lamupombolo kendi mumoyo wakendi.
Na linso lyakobe lilakwipishinga, ulikolobolemo ulitaye. Caina kutayako lubasu lumo lwa mubili wakobe, kupita kuba ne mubili wakwana ne kuwalwa mu Gehena. (Geenna g1067)
Kayi na cikasa cakobe cakululyo cilakwipishinga, ucitimbule ucitaye. Caina kutayako lubasu lumo lwamubili wakobe, kupita kuba ne mubili wakwana ne kuwalwa mu Gehena. (Geenna g1067)
31 “又有话说：‘人若休妻，就当给她休书。’
“Kayi kaindi balambilweti, ‘Na muntu uleka mukashendi, amulembele ne kumupa cipepala cabushike.’
32 只是我告诉你们，凡休妻的，若不是为淫乱的缘故，就是叫她作淫妇了；人若娶这被休的妇人，也是犯奸淫了。”
Nomba ame lino ndamwambilingeti, uliyense lalekenga mukashendi pacebo cimbi cabula kuba cabupombo, uyo mukashi ebwa kumutuloba naumbi lenshi bupombo, nendi mutuloba uyo lamwebe ukute mulandu wabupombo.
33 “你们又听见有吩咐古人的话，说：‘不可背誓，所起的誓总要向主谨守。’
“Kayi mwalamfweti, kaindi bantu balambilweti, ‘Kotaumbila cabwepeshi, nsombi cinse ncowalalumbila kuli Lesa.’
34 只是我告诉你们，什么誓都不可起。不可指着天起誓，因为天是 神的座位；
Nomba ame ndamwambilingeti, lekani kulumbila sobwe. Kamutalumbilangeti, kwilu kwine nditu! pakwinga kwilu ekuli cipuna ca Mwami Lesa,
35 不可指着地起誓，因为地是他的脚凳；也不可指着耶路撒冷起誓，因为耶路撒冷是大君的京城；
Kamutalumbilangeti, pacishi capanshi nditu! pakwinga pacishi capanshi epakulyata myendo yakendi Lesa. kayi kamutalumbilangeti ‘Pali Yelusalemu nditu!’ Pakwinga Yelusalemu ni munshi wa Mwami mukulene.
36 又不可指着你的头起誓，因为你不能使一根头发变黑变白了。
Kamutalumbilangeti, ‘Mutwi wakame nditu,’ Pakwinga nkamwelela kusandula mishishi kuba ituba nambi ishipa.
37 你们的话，是，就说是；不是，就说不是；若再多说就是出于那恶者。”
Kamwambangoweti, ‘Ee’ Nambi ‘ne.’ Cakusankanyapo pali ibi cilafumunga kuli Waipa usa.”
38 “你们听见有话说：‘以眼还眼，以牙还牙。’
Mwalanyumfweti kaindi bantu balambilweti, Linso kubenga linso, lino kubenga lino.
39 只是我告诉你们，不要与恶人作对。有人打你的右脸，连左脸也转过来由他打；
Nomba ame lino ndamwambilingeti “Kamutabweshelanga caipa kumuntu lamwipishili sobwe. Na muntu ukuma kulicili lya kululyo, akume kayi kulicili lya kucipiko.
40 有人想要告你，要拿你的里衣，连外衣也由他拿去；
Na muntu ukupa mulandu, ne kukukakatisheti umupe mwinjila wakobe, muleke amantile kumo ne munganjo.
41 有人强逼你走一里路，你就同他走二里；
Muntu uliyense amukakatisha kwenda nendi mushinso wakilomita imo, wende nendi mushinso wamakilomita abili.
42 有求你的，就给他；有向你借贷的，不可推辞。”
Muntu amusenga cintu mupeni. Kayi muntu ayandanga kubweleka cintu kulinjobe kotamukanina.”
43 “你们听见有话说：‘当爱你的邻舍，恨你的仇敌。’
Mwalanyumfweti kaindi bantu balambilweti, Kosuna munobe, mupele mulwani wakobe.
44 只是我告诉你们，要爱你们的仇敌，为那逼迫你们的祷告。
Nomba ame lino ndamwambilingeti, basuneni balwani benu ne kubapaililako kuli Lesa abo balamupenshenga.
45 这样就可以作你们天父的儿子；因为他叫日头照好人，也照歹人；降雨给义人，也给不义的人。
Mwenseco, emposhimubele limo bana ba Bameshenu balikwilu, bakute kuleta lumwi pa bantu baipa ne baina. Kayi bakute kulokela mfula pa bantu baina ne baipa.
46 你们若单爱那爱你们的人，有什么赏赐呢？就是税吏不也是这样行吗？
Na kamusunakowa bantu bamusuni, ngamutambulapo cilambo cini kuli Lesa? Beshimisonko nabo nte ncobakute kwinsa copeleco?
47 你们若单请你弟兄的安，比人有什么长处呢？就是外邦人不也是这样行吗？
Kayi nakamupa mitende banse benu bonka, mulenshipo cani capita nabambi? Sena bantu batamwinshi Lesa nkabakute kwinsa copeleco?
48 所以，你们要完全，像你们的天父完全一样。”
Kamubani babula kampenda, mbuli Bameshenu bakwilu ncobabula kampenda.
