士师记 8
1 以法莲人对基甸说：“你去与米甸人争战，没有招我们同去，为什么这样待我们呢？”他们就与基甸大大地争吵。
Basi Waefraimu wakamuuliza Gideoni, “Mbona mmetutenda hivi? Kwa nini hukutuita ulipokwenda kupigana na Wamidiani?” Wakawalaumu kwa ukali sana.
2 基甸对他们说：“我所行的岂能比你们所行的呢？以法莲拾取剩下的葡萄不强过亚比以谢所摘的葡萄吗？
Gideoni akawajibu, “Nilichofanya mimi ni nini kulinganisha na kile ninyi mlichofanya? Je, kuokoa masazo ya zabibu za Efraimu si bora kuliko mavuno kamili ya zabibu ya Abiezeri?
3 神已将米甸人的两个首领俄立和西伊伯交在你们手中；我所行的岂能比你们所行的呢？”基甸说了这话，以法莲人的怒气就消了。
Mungu amewatia Orebu na Zeebu, hao viongozi wa Wamidiani, mikononi mwenu. Je, mimi niliweza kufanya nini kulinganisha na mlichofanya ninyi?” Aliposema hili, hasira yao dhidi yake ikatulia.
4 基甸和跟随他的三百人到约旦河过渡，虽然疲乏，还是追赶。
Gideoni akiwa pamoja na wale watu 300 waliofuatana naye, wakiwa wamechoka na wenye njaa lakini bado wakiwafuatia, wakafika Yordani na kuuvuka.
5 基甸对疏割人说：“求你们拿饼来给跟随我的人吃，因为他们疲乏了；我们追赶米甸人的两个王西巴和撒慕拿。”
Akawaambia watu wa Sukothi, “Tafadhali lipatieni jeshi langu mikate, kwa maana wamechoka, nami ningali ninawafuatia Zeba na Salmuna, wafalme wa Midiani.”
6 疏割人的首领回答说：“西巴和撒慕拿已经在你手里，你使我们将饼给你的军兵吗？”
Lakini maafisa wa Sukothi wakasema, “Je, mikono ya Zeba na Salmuna tayari mnayo sasa ili tuweze kulipatia jeshi lako mikate?”
7 基甸说：“耶和华将西巴和撒慕拿交在我手之后，我就用野地的荆条和枳棘打伤你们。”
Gideoni akajibu, “Kwa ajili ya hilo tu, Bwana atakapowatia Zeba na Salmuna mkononi mwangu, nitaichana nyama ya miili yenu kwenye miiba ya nyikani na kwenye michongoma.”
8 基甸从那里上到毗努伊勒，对那里的人也是这样说；毗努伊勒人也与疏割人回答他的话一样。
Kutoka hapo alikwea mpaka Penieli na kutoa ombi lile lile, lakini nao watu wa Penieli wakamjibu kama watu wa Sukothi walivyokuwa wamemjibu.
9 他向毗努伊勒人说：“我平平安安回来的时候，我必拆毁这楼。”
Hivyo akawaambia watu wa Penieli, “Nitakaporudi baada ya kushinda, nitaubomoa mnara huu.”
10 那时西巴和撒慕拿，并跟随他们的军队都在加各，约有一万五千人，就是东方人全军所剩下的；已经被杀约有十二万拿刀的。
Wakati huu Zeba na Salmuna walikuwa Karkori wakiwa na jeshi lenye watu wapatao 15,000 wale wote waliokuwa wamesalia wa mataifa ya mashariki, kwa kuwa watu wapatao 120,000 wenye panga walikuwa wameuawa.
11 基甸就由挪巴和约比哈东边，从住帐棚人的路上去，杀败了米甸人的军兵，因为他们坦然无惧。
Basi Gideoni akakwea kwa njia ya wasafiri mashariki ya Noba na Yogbeha na kulishambulia jeshi ambalo halikushuku lolote.
12 西巴和撒慕拿逃跑；基甸追赶他们，捉住米甸的二王西巴和撒慕拿，惊散全军。
Zeba na Salmuna, hao wafalme wawili wa Midiani, wakakimbia lakini yeye Gideoni akawafuata na kuwakamata, akalishinda hilo jeshi lao lote.
13 约阿施的儿子基甸由希列斯坡从阵上回来，
Gideoni mwana wa Yoashi akarudi kutoka vitani kwa kupitia Mwinuko wa Heresi.
14 捉住疏割的一个少年人，问他：“疏割的首领长老是谁？”他就将首领长老七十七个人的名字写出来。
Akamkamata kijana mmoja wa Sukothi na kumuuliza maswali, naye yule kijana akamwandikia majina ya maafisa sabini wa Sukothi, ambao ni viongozi wa mji.
15 基甸到了疏割，对那里的人说：“你们从前讥诮我说：‘西巴和撒慕拿已经在你手里，你使我们将饼给跟随你的疲乏人吗？’现在西巴和撒慕拿在这里。”
Ndipo Gideoni akaja na kuwaambia watu wa Sukothi, “Tazama, hapa wapo Zeba na Salmuna mlionisimanga kwa ajili yao mkisema, ‘Je, mikono ya Zeba na Salmuna tayari mnayo sasa ili tuweze kulipatia jeshi lako mikate?’”
16 于是捉住那城内的长老，用野地的荆条和枳棘责打疏割人；
Akawachukua hao viongozi wa mji na kuwafundisha watu wa Sukothi somo kwa kuwaadhibu kwa miiba na michongoma ya nyikani.
17 又拆了毗努伊勒的楼，杀了那城里的人。
Pia akaubomoa mnara wa Penieli na kuwaua watu wa mji.
18 基甸问西巴和撒慕拿说：“你们在他泊山所杀的人是什么样式？”回答说：“他们好像你，各人都有王子的样式。”
Kisha akawauliza Zeba na Salmuna, “Ni watu wa aina gani mliowaua huko Tabori?” Wakajibu, “Ni watu kama wewe, kila mmoja wao akiwa na nafasi ya uana wa mfalme.”
19 基甸说：“他们是我同母的弟兄，我指着永生的耶和华起誓，你们从前若存留他们的性命，我如今就不杀你们了。”
Gideoni akajibu, “Hao walikuwa ndugu zangu, wana wa mama yangu hasa. Hakika kama aishivyo Bwana, kama mngekuwa mmewaacha hai, mimi nisingewaua ninyi.”
20 于是对他的长子益帖说：“你起来杀他们。”但益帖因为是童子，害怕，不敢拔刀。
Akamgeukia Yetheri, mwanawe mzaliwa wa kwanza, akasema, “Waue hawa!” Lakini Yetheri hakuufuta upanga wake, kwa sababu aliogopa, kwa kuwa alikuwa bado kijana mdogo tu.
21 西巴和撒慕拿说：“你自己起来杀我们吧！因为人如何，力量也是如何。”基甸就起来，杀了西巴和撒慕拿，夺获他们骆驼项上戴的月牙圈。
Zeba na Salmuna wakasema, “Njoo ufanye hivyo wewe mwenyewe. ‘Alivyo mtu, ndivyo zilivyo nguvu zake.’” Hivyo Gideoni akatoka mbele na kuwaua, naye akayaondoa mapambo kwenye shingo za ngamia zao.
22 以色列人对基甸说：“你既救我们脱离米甸人的手，愿你和你的儿孙管理我们。”
Waisraeli wakamwambia Gideoni, “Ututawale, wewe, wanao na wana wa wana wako, kwa kuwa umetuokoa kutoka mikononi mwa Wamidiani.”
23 基甸说：“我不管理你们，我的儿子也不管理你们，惟有耶和华管理你们。”
Lakini Gideoni akawaambia, “Mimi sitatawala juu yenu, wala wanangu hawatatawala juu yenu. Bwana ndiye atakayetawala juu yenu ninyi.”
24 基甸又对他们说：“我有一件事求你们：请你们各人将所夺的耳环给我。”（原来仇敌是以实玛利人，都是戴金耳环的。）
Naye akasema, “Ninalo ombi moja, kwamba kila mmoja wenu anipatie kipuli kutoka kwenye fungu lake la nyara.” (Ilikuwa desturi ya Waishmaeli kuvaa vipuli vya dhahabu.)
25 他们说：“我们情愿给你”，就铺开一件外衣，各人将所夺的耳环丢在其上。
Wakajibu, “Tutafurahi kuvitoa.” Hivyo wakatanda vazi chini na kila mwanaume akatupia juu yake pete kutoka kwenye fungu lake la nyara.
26 基甸所要出来的金耳环重一千七百舍客勒金子。此外还有米甸王所戴的月环、耳坠，和所穿的紫色衣服，并骆驼项上的金链子。
Uzito wa pete za dhahabu alizoomba zilifikia shekeli 1,700, bila kuhesabu mapambo mengine, pete za masikio na mavazi ya zambarau yaliyovaliwa na wafalme wa Midiani, au mikufu iliyokuwa kwenye shingo za ngamia zao.
27 基甸以此制造了一个以弗得，设立在本城俄弗拉。后来以色列人拜那以弗得行了邪淫；这就作了基甸和他全家的网罗。
Gideoni akatengeneza kisibau kwa kutumia ile dhahabu, ambacho alikiweka katika mji wake, yaani, Ofra. Waisraeli wote wakafanya uasherati kwa kukiabudu huko, nacho kikawa mtego kwa Gideoni na jamaa yake.
28 这样，米甸人被以色列人制伏了，不敢再抬头。基甸还在的日子，国中太平四十年。
Hivyo Midiani ikashindwa mbele ya Israeli nayo haikuinua kichwa chake tena. Wakati wa siku za uhai wa Gideoni, nchi ikafurahia amani miaka arobaini.
29 约阿施的儿子耶路·巴力回去，住在自己家里。
Yerub-Baali mwana wa Yoashi akarudi kwenda kuishi katika nyumba yake.
30 基甸有七十个亲生的儿子，因为他有许多的妻。
Alikuwa na wana sabini wa kwake mwenyewe, kwa kuwa alikuwa na wake wengi.
31 他的妾住在示剑，也给他生了一个儿子。基甸与他起名叫亚比米勒。
Suria wake, aliyekuwa anaishi huko Shekemu, pia alimzalia mwana, ambaye alimwita Abimeleki.
32 约阿施的儿子基甸，年纪老迈而死，葬在亚比以谢族的俄弗拉，在他父亲约阿施的坟墓里。
Gideoni mwana wa Yoashi akafa akiwa na umri mzuri wa uzee, na akazikwa katika kaburi la Yoashi baba yake huko Ofra ya Waabiezeri.
33 基甸死后，以色列人又去随从诸巴力行邪淫，以巴力·比利土为他们的神。
Mara tu alipofariki Gideoni, Waisraeli wakarudia hali ya uovu na kufanya uasherati kwa kuabudu Mabaali. Wakamsimamisha Baal-Berithi kuwa mungu wao na
34 以色列人不记念耶和华—他们的 神，就是拯救他们脱离四围仇敌之手的，
wala hawakumkumbuka Bwana Mungu wao, aliyewaokoa kutoka mikononi mwa adui zao wote kutoka kila upande.
35 也不照着耶路·巴力，就是基甸向他们所施的恩惠厚待他的家。
Pia wakashindwa kuitendea mema jamaa ya Yerub-Baali (yaani Gideoni) kwa ajili ya mambo yote mema aliyokuwa amefanya kwa ajili yao.
