使徒行传 17
1 保罗和西拉经过暗妃坡里、亚波罗尼亚，来到帖撒罗尼迦，在那里有犹太人的会堂。
Muda bapeta katika niji ya Amfipoli na Apolonia, baisile mpaka mji wa Thesalonike ambao pabile na sinagogi lya Ayahudi.
2 保罗照他素常的规矩进去，一连三个安息日，本着圣经与他们辩论，
Mana yaibile kawaida ya Paulo, ateyenda kwao, na kwa muda wa masoba matatu ga Sabato atijadiliana nabo nnani ya maandiko.
3 讲解陈明基督必须受害，从死里复活；又说：“我所传与你们的这位耶稣就是基督。”
Abile akibafungulia maandiko na kubaelekeza kuwa, impalike Kristo ateseke na boka po atifufuka kae na boka kwa bandu ba kiwo. Atiamakiya, “Yolo Yesu ywaniabakiye habari yake nga Kristo”
4 他们中间有些人听了劝，就附从保罗和西拉，并有许多虔敬的希腊人，尊贵的妇女也不少。
Baadhi ya Ayahudi batishawishika na kukengama na Paulo na Sila, pamope na Agiliki achaNnongo, alwawa banyansima baongofu na likundi likolo lya bandu.
5 但那不信的犹太人心里嫉妒，招聚了些市井匪类，搭伙成群，耸动合城的人闯进耶孙的家，要将保罗、西拉带到百姓那里。
Lakini baadhi ya Ayahudi baaminiya kwaa, batwelile na bwiu, batiyenda kusoko na kubatola baadhi ya bandu baovu, batikusanya kipenga sa bandu pamope, na kusababisha ghasia mjini, boka po batiivamia nyumba ya Jason, bapala kubakamwa Paulo na Sila ili kubaleta nnongi ya bandu.
6 找不着他们，就把耶孙和几个弟兄拉到地方官那里，喊叫说：“那搅乱天下的也到这里来了，
Lakini batiwakosa, bankamwile Yasoni na baadhi ya alongo benge na kubapeleka nnongi ya maofisa ba mji, bakombwa ndoti, “Aba analome batiupimdua ulimwengu baikite mpaka huku pia,
7 耶孙收留他们。这些人都违背凯撒的命令，说另有一个王耶稣。”
Analome aha batikaribishwa na Yasoni batiiharibia saliya ya Kaisaria, babaya pabile na mpwalume ywenge ywakemelwa Yesu.
8 众人和地方官听见这话，就惊慌了；
Kipenga sa bandu na maofisa ba mji pabayowine makowe ago, bajingii na wasiwasi.
9 于是取了耶孙和其余之人的保状，就释放了他们。
Badala ya kuwa bayomwile kutola mbanje ya thamani ya ulinzi boka kwa Yasoni na benge, batibaachia bayende.
10 弟兄们随即在夜间打发保罗和西拉往庇哩亚去。二人到了，就进入犹太人的会堂。
Kilo chelo alongo batintuma Paulo na Sila Beroya. Na balipofika kolyo batiyenda katika lisinagogi lya Ayahudi.
11 这地方的人贤于帖撒罗尼迦的人，甘心领受这道，天天考查圣经，要晓得这道是与不是。
Bandu balo babile na uwerevu nkolo kuliko balo bandu ba Thesalonike, kwa sababu babile na utayari wa kulipokya neno kwa ajili yabe, na kuchunguza maandiko kila lisoba ili kuona mana maneno galongelwa nga yabile kati yayabile.
12 所以他们中间多有相信的，又有希腊尊贵的妇女，男子也不少。
Kwa eyo baingi babe batiamini, babile na anwawa babile na ushawishi nkolo ba Kigiriki na analome banyansima.
13 但帖撒罗尼迦的犹太人知道保罗又在庇哩亚传 神的道，也就往那里去，耸动搅扰众人。
Lakini Ayahudi na Thesalonike pabatigundua panga Paulo anatangaza neno lya Nnongo kolyo Beroya, batiyenda kolyo na kuchochea na boka po kuanzisha ghasia kwa bandu.
14 当时弟兄们便打发保罗往海边去，西拉和提摩太仍住在庇哩亚。
Kwa haraka, alongo batimpeleka Paulo kwa ndela ya ziwa, Lakini Sila na Timotheo babaki kolyo.
15 送保罗的人带他到了雅典，既领了保罗的命，叫西拉和提摩太速速到他这里来，就回去了。
Balo alongo batimpeleka Paulo batiyenda niywembe hadi Athene, banlekite Paulo kolyo, batipokya maagizo boka kwake kuwa, Sila na Timotheo baise kwa haraka yaiwezekana.
16 保罗在雅典等候他们的时候，看见满城都是偶像，就心里着急；
Na muda akibalenda kolyo Athene, roho yake itikasirishwa nkati yake kwa namna yaaubweni mji utwelilwe sanamu zanyansima.
17 于是在会堂里与犹太人和虔敬的人，并每日在市上所遇见的人，辩论。
Nga nyoo atilongela katika sinagogi na Ayahudi balo batincha Nnongo na kwa balo akwembine nabo kila lisoba mu'soko.
18 还有伊壁鸠鲁和斯多亚两门的学士，与他争论。有的说：“这胡言乱语的要说什么？”有的说：“他似乎是传说外邦鬼神的。”这话是因保罗传讲耶稣与复活的道。
Lakini baadhi ya Banafalsafa ba Baepikureo na Wetoiko batibakabili. Benge babaya, “Namani chaakilongela yolo mlongelaji nchunu? Benge babaya, “Ibonekana atihubiri habari ya nnongo mgeni,” kwa sababu ahubiria habari ya Yesu na ufufuo.
19 他们就把他带到亚略·巴古，说：“你所讲的这新道，我们也可以知道吗？
Kabantola Paulo na kunneta Areopago, babaya, “Twaweza yowa aga mafundisho mapya yaugalongela?
20 因为你有些奇怪的事传到我们耳中，我们愿意知道这些事是什么意思。”（
Kwa mana waletya makowe gayambe katika makutu yitu. Kwa eyo twapala kugatanga makowe yabile ba maana gani?”
21 雅典人和住在那里的客人都不顾别的事，只将新闻说说听听。）
(Na bandu bote ba Athene pamope na ageni babile kwao, utumia muda wao katika longela na kusikiliza nnani ya likowe lya ayambe.
22 保罗站在亚略·巴古当中，说：“众位雅典人哪，我看你们凡事很敬畏鬼神。
Kwa eyo Paulo ayemi nkati ya bandu ba Areopago no baya, “Mwenga mwa bandu, naboa kuwa mwenga mwa bandu ba dini kwa kila namna,
23 我游行的时候，观看你们所敬拜的，遇见一座坛，上面写着‘未识之神’。你们所不认识而敬拜的，我现在告诉你们。
Kwani katika pitya kwango na kulola ilebe yinu ya kuabudu, niabweni maneno yatiandikwa katika jimo ya madhabahu yinu, labaya, “KWA NNONGO YWAJULIKANA KWAA,” Nga nyo bai, yolo mwamumwabudia bila tanga, ywamwajulisha mwenga.
24 创造宇宙和其中万物的 神，既是天地的主，就不住人手所造的殿，
Nnongo ywaiumbile dunia na kila kilebe chabile nkati, kwa mana ni Ngwana wa kumaunde na nchi, aweza kwaa tama mu'mahekalu gachengwile na maboko.
25 也不用人手服事，好像缺少什么；自己倒将生命、气息、万物，赐给万人。
Na utmikiwa kwaa na maboko ga bandu kati panga wahitaji kilebe kwabe, kwani ywembe mwene awapeya bandu na pumzi na ilebe yenge yote.
26 他从一本造出万族的人，住在全地上，并且预先定准他们的年限和所住的疆界，
Pitya mundu yumo, apangite mataifa gote ya bandu batama nnani ya minyo ga dunia, na atibabekya muda na mipaka katika maeneo batama.
27 要叫他们寻求 神，或者可以揣摩而得，其实他离我们各人不远；
Kwa eyo, baloba kumpala Nnongo, na yamkini bamfikie na kumpata, na kwa uhakika abile kwaa mbale na kila yumo witu.
28 我们生活、动作、存留，都在乎他。就如你们作诗的，有人说：‘我们也是他所生的。’
Kwake twatama, twatyanga na kuwa na ukoto witu, mana chelo mtunzi winu yumo wa shairi alongela 'tubile abelekwi bake'.
29 我们既是 神所生的，就不当以为 神的神性像人用手艺、心思所雕刻的金、银、石。
Kwa eyo, mana itei twenga nin abelekwi ba Nnongo, twapalikwa kwaa kufikiri kuwa uungu ni kati dhahabu, au shaba, au maliwe, sanamu yaichongwa kwa ustadi na malango ga bandu.
30 世人蒙昧无知的时候， 神并不监察，如今却吩咐各处的人都要悔改。
Kwa eyo, Nnongo atinyamaza muda wolo wa ulalo, lakini nambeambe atiamuru bandu bote kila mahali bapate kutubu.
31 因为他已经定了日子，要借着他所设立的人按公义审判天下，并且叫他从死里复活，给万人作可信的凭据。”
Ayee nga sababu atibeka lisoba lyapala kuihukumu dunia kwa haki kwa mundu ywabile atimchawa. Nnongo atitoa uhakika wa mundu yolo kwa kila mundu kolyo atiyoka boka mu'kiwo.
32 众人听见从死里复活的话，就有讥诮他的；又有人说：“我们再听你讲这个吧！”
Na bandu ba Athene bayowine habari ya kufufuliwa kwa bandu ba kiwo, baadhi yao batimdhihaki Paulo, ila benge babaya, “Twalowa kukuyowa kae kwa habari ya likowe lee”
33 于是保罗从他们当中出去了。
Baada ya hapo, Paulo atibaleka.
34 但有几个人贴近他，信了主，其中有亚略·巴古的官丢尼修，并一个妇人，名叫大马哩，还有别人一同信从。
Lakini baadhi ya bandu batikengamana niywembe baaminiya, na Dionisio Mwareopago, na Nwawa akemelwa Damari na ywenge pamope nabembe.
