創世記 37
1 雅各伯定居在他父親作客的客納罕地方。
Yakobo akaishi katika nchi aliyokaa babaye, katika nchi ya Kanaani.
2 以下是雅各伯的小史。若瑟十七歲時，與哥哥們一同放羊。他尚年幼，常與自己的父親的妻子彼耳哈和齊耳帕的兒子們在一起。他不斷將他們作的惡事報告給父親。
Haya ndiyo matukio yaliyomhusu Yakobo. Yusufu, aliyekuwa kijana wa miaka kumi na saba, alikuwa akilichunga kundi pamoja na ndugu zake. Alikuwa pamoja na wana wa Bilha na pamoja na wana wa Zilpa, wake wa baba yake. Yusufu akaleta taarifa yao mbaya kwa baba yao.
3 以色列愛若瑟超過其他的兒子，因為是他年老生的，並給他做了一件彩色長衫。
Basi Israeli akampenda Yusufu kuliko wanawe wote kwa sababu alikuwa mwana wa uzee wake. Akamshonea vazi zuri.
4 他的哥哥們見父親愛他勝過其餘的兒子，就忌恨他，不能與他和氣交談。
Ndugu zake wakaona kwamba baba yao alimpenda sana kuliko ndugu zake wote. Wakamchukia na hawakuongea naye vema.
5 若瑟作了一夢，講給哥哥們聽，因此他們越發惱恨他。
Yusufu akaota ndoto, na akawambia ndugu zake. Wakamchukia zaidi.
6 他對他們說：「請聽我作的夢：
Aliwambia, “Tafadhari sikilizeni ndoto hii niliyoiota.
7 我夢見我們同在田間捆麥子，忽然我的麥捆站起來，你們的麥捆圍住我的麥捆下拜。」
Tazama, tulikuwa tukifunga miganda ya nafaka shambani na tazama, mganda wangu ukainuka na kusimama wima, na tazama, miganda yenu ikasogea na kuuinamia mganda wangu”
8 他哥哥們對他說：「難道你要作我們的君王﹖或者統治我們﹖」他們為了這夢和這番話，越發惱恨他。
Ndugu zake wakamwambia, “Je ni kweli utatutawala? Je utatutawala juu yetu? Hata wakamchukia zaidi kwa ajili ya ndoto zake na maneno yake.
9 他又作了一夢，也告訴他哥哥們說：「我又作了一夢：夢見太陽和月亮並一顆星辰向我下拜。」
Akaota ndoto nyingine na kuwasimulia ndugu zake. Alisema, “Tazama, nimeota ndoto nyingine: Jua na mwezi na nyota kumi na moja ziliniinamia.”
10 當他給父親和哥哥們講說這夢時，他父親就責斥他說：「你作的是什麼夢﹖難道我和你母親以及你的兄弟，都要來向你叩首至地﹖」
Akamwambia baba yake vile vile alivyowambia ndugu zake, na baba yake akamkemea. Akamwambia, Je umeota ndoto ya namna gani hii? Je mama yako na mimi na ndugu zako kweli tutakuja kukuinamia mpaka chini?”
11 他兄弟們都忌恨他；他父親卻將這事存在心裏。
Ndugu zake wakamwonea wivu, lakini baba yake akaliwema jambo hilo moyoni.
12 若瑟的哥哥們去了舍根，放他們父親的羊。
Ndugu zake wakaenda kulichunga kundi la baba yao huko Shekemu.
13 以色列對若瑟說：「你哥哥們不是在舍根放羊麼﹖來，我打發你去看看他們。」他回答說：「我在這裏。」
Israeli akamwambia Yusufu, 'Je ndugu zako hawalichungi kundi huko Shekemu? Njoo, nami nitakutuma kwao.” Yusufu akamwambia, “nipo tayari.”
14 以色列對他說：「你去看看你哥哥們是否平安，羊群怎樣；然後回來告訴我。」以色列便打發他由赫貝龍山谷前去；他到了舍根。
Akamwambia, “Basi nenda, uwaone ndugu zako na kundi wanaendeleaje, na uniletee neno.” Hivyo Yakobo akamtuma kutoka katika bonde la Hebroni, na Yusufu akaenda Shekemu.
15 有一個人見他在田間遊蕩，那人就問他說：「你尋找什麼﹖」
Mtu mmoja akamwona Yusufu. Tazama, Yusufu alikuwa akizunguka kondeni. Yule mtu akamwuliza, “Unatafuta nini?”
16 他答說：「我尋找我的哥哥；請告訴我：他們在那裏放羊﹖」
Yusufu akamwambia, “Nawatafuta ndugu zangu. Tafadhari, niambie, wananalichunga wapi kundi.”
17 那人答說：「他們已離開了這裏；我聽見他們說：我們到多堂去。」於是若瑟便去追尋他的哥哥，在多堂找到了。
Yule mtu akasema, “Waliondoka mahali hapa, kwa maana niliwasikia wakisema, 'Haya twende Dothani.” Yusufu akawafuata ndugu zake na kuwaona huko Dothani.
18 他們老遠就看見了他；在他尚未近以前，就已決定要謀殺他。
Wakamwona kutokea mbali, na kabla hajawakaribia, wakapanga njama ya kumwua.
19 他們彼此說：「看，那作夢的人來了!
Ndugu zake wakaambiana wao kwa wao, “Tazama, mwotaji anakaribia.
20 我們殺掉他，將他拋在一口井裏，說是猛獸吃了。看他的夢還有什麼用﹖」
Njoni sasa, na tumwue na kumtupa katika mojawapo ya mashimo haya. Nasi tutasema, 'Mnyama mkali amemrarua.' Nasi tutaona ndoto zake zitakuwaje.”
21 勒烏本聽了，就設法由他們手中救他，遂說：「我們不要害他! 」
Rubeni alilisikia hilo na kumwokoa kutoka katika mikono yao. Alisema, “Tusiuondoe uhai wake.”
22 勒烏本又對他們說：「你們不要流血；只將他丟在這曠野的井裏，不可下手害他。」他的意思是想由他們手中救出他來，還給父親。
Rubeni aliwambia, “Msimwage damu. Mtupeni katika shimo hili lililopo nyikani, lakini msiweke mikono yenu juu yake” - ili kwamba aweze kumwokoa katika mikono yao na kumrudisha kwa baba yake.
23 若瑟一來到他哥哥們那裏，他們就脫去了他穿的那件彩色長衣，抓住他，把他丟在井裏；
Ikawa Yusufu alipowafikia ndugu zake, walimvua vazi lake zuri.
24 那井是空的，裏面沒有水。
Wakamchukua na kumtupa shimoni. Shimo lilikuwa tupu bila maji.
25 他們坐下吃飯時，舉目看見一隊由基肋阿得來的依市瑪耳人；他們的駱駝滿載樹膠、香液和香料，要下到埃及去。
Wakakaa chini kula mkate. Walipoinua macho yao na kuangalia, na, tazama, msafara wa Waishmaeli ulikuwa ukija kutoka Gileadi, pamoja na ngamia wao waliochukua viungo, malhamu na manemane. Walikuwa wakisafiri kuvichukua kuelekea Misri.
26 猶大遂對兄弟們說：「殺害我們的弟弟，隱瞞他的血，究竟有什麼益處﹖
Yuda akawambia ndugu zake, “Ni faida gani kama tutamwua ndugu yetu na kufunika damu yake?
27 不如將他賣給依市瑪耳人，免得對他下毒手，因為他究竟是我們的兄弟，是我們的骨肉。」兄弟們聽從了他的意見。
Haya, na tumwuze kwa Waishmaeli na wala tusiweke mikono yetu juu yake. Kwani yeye ni ndugu yetu, nyama yetu.” Ndugu zake wakamsikiliza.
28 米淂楊的商人經過那裏時，他們便從井中拉出若瑟來，以二十塊銀錢賣給了依市瑪耳人；他們便將若瑟帶到埃及去了。
Wafanyabiashara wa Kimidiani wakapita. Ndugu zake wakamwinua na kumtoa Yusufu shimoni. Wakamwuza Yusufu kwa Waishmaeli kwa vipande ishirini vya fedha. Waishmaeli wakamchukua Yusufu mpaka Misri.
29 勒烏本回到井邊，不見若瑟在井內，遂撕裂了自己的衣服，
Rubeni akarudi kwenye shimo, na, tazama, Yusufu hakuwemo shimoni. Akararua mavazi yake.
30 回到兄弟們那裏喊說：「孩子不見了! 我可往那裏去呢﹖」
Akarudi kwa ndugu zake na kusema, “Kijana yuko wapi? Na mimi, je niende wapi?”
31 他們於是拿了若瑟的長衣，殺了一隻公山羊，將長衣浸在血裏；
Wakachinja mbuzi na kisha wakalichukua vazi la Yusufu na kulichovya katika damu.
32 然後派人將那件彩色的長衣送給他們的父親說：「這是我們尋得的，請你仔細看看，是不是你兒子的長衣﹖」
Kisha wakalipeleka kwa baba yao na kusema, “Tumeiona hii. Tafadhari angalia kwamba ni vazi la mwanao au hapana.”
33 雅各伯仔細一看，就喊說：「是我兒子的長衣；猛獸將他吃了。若瑟被撕裂了，被撕裂了! 」
“Yakobo akaitambua na kusema, “Ni nguo ya mwanangu. Mnyama wa mwitu amemrarua. Bila shaka Yusufu ameraruliwa katika vipande.
34 雅各伯遂撕裂了自己的衣服，腰間圍上麻衣，為自己的兒子悲哀了多日。
Yakobo akararua mavazi yake na kuvaa mavazi ya magunia katika viuno vyake. Akaomboleza kwa ajili ya mwanawe siku nyingi.
Wanawe na binti zake wote wakainuka na kumfariji, lakini alikataa kufarijiwa. Akasema, “Hakika nitashuka kuzimu nikimwombolezea mwanangu.” Babaye akamlilia. (Sheol h7585)
36 米德楊人後在在埃及將若瑟賣給了法郎的內臣，衛隊長普提法爾。
Wamidiani wakamwuza huko Misri kwa Potifa, afisa wa Farao, kepteni wa walinzi.
