創世記 37
1 雅各伯定居在他父親作客的客納罕地方。
Ia, Yakob se dudꞌui na. Leleꞌ naa, Yakob neu leo baliꞌ sia rae Kanaꞌan, fo maꞌahulu na, aman Isak mamana leleon.
2 以下是雅各伯的小史。若瑟十七歲時，與哥哥們一同放羊。他尚年幼，常與自己的父親的妻子彼耳哈和齊耳帕的兒子們在一起。他不斷將他們作的惡事報告給父親。
Leleꞌ naa, Yakob anan esa mia sao na Rahel, naran Yusuf. Ana too sanahulu hitu ma, no aꞌa nara reu ranea hiek-lombo ra. Aꞌa nara, anaꞌ mia Yakob sao nara, Bilha ma Silpa. Te Yusuf ia, mana nendi-nendiꞌ dedꞌeat fee ama na, soꞌal aꞌa nara.
3 以色列愛若瑟超過其他的兒子，因為是他年老生的，並給他做了一件彩色長衫。
Bonggi Yusuf te, Yakob lasiꞌ ena. Naa de ana sue Yusuf lenaꞌ ana na laen ra. Lao esa, Yakob soo badꞌu naru meulauꞌ esa, fee Yusuf.
4 他的哥哥們見父親愛他勝過其餘的兒子，就忌恨他，不能與他和氣交談。
Aꞌa nara rahine ama na sue Yusuf lenaꞌ, de ramanasa e seli. Ara nda nau ola-olaꞌ malolole ro e sa ena.
5 若瑟作了一夢，講給哥哥們聽，因此他們越發惱恨他。
Tetembaꞌ esa ma, Yusuf nalamein. De nafadꞌe meit naa neu aꞌa nara nae, “We! Hei rena dei! Au ulumein ae basa nggita paꞌa are-nggandum sia osi rala. Au are ngga nambariiꞌ ndos. Te hei are mara rambariiꞌ nduleꞌ au are ngga, ma beꞌutee neu are ngga.” Aꞌa nara rena rala ma, ramanasa e.
6 他對他們說：「請聽我作的夢：
7 我夢見我們同在田間捆麥子，忽然我的麥捆站起來，你們的麥捆圍住我的麥捆下拜。」
8 他哥哥們對他說：「難道你要作我們的君王﹖或者統治我們﹖」他們為了這夢和這番話，越發惱恨他。
Boe ma ara ai Yusuf rae, “Woi! Mbei ma ho mae dadꞌi hai malangga mana parenda ma, do?” Ara ramanasa e seli, huu nafadꞌe meit naa.
9 他又作了一夢，也告訴他哥哥們說：「我又作了一夢：夢見太陽和月亮並一顆星辰向我下拜。」
Basa naa ma, Yusuf nalamein seluꞌ fai. De ana nafadꞌe aꞌa nara nae, “We! Au ulumein fai. Au ita relo, fulan, ma nduuꞌ sanahulu esa. Basa se beꞌutee malolole neu au.”
10 當他給父親和哥哥們講說這夢時，他父親就責斥他說：「你作的是什麼夢﹖難道我和你母親以及你的兄弟，都要來向你叩首至地﹖」
Yusuf dui basa meit naa neu aman no aꞌa nara ma, aman ai e nae, “Meit saa ka naa! Ho duꞌa mae au, o inam, ma aꞌa mara ima idꞌu ei ma, do? Ho seli, ma!”
11 他兄弟們都忌恨他；他父親卻將這事存在心裏。
De Yusuf aꞌa nara rambedꞌaꞌ ralaꞌ ro e. Te aman dudꞌuꞌa meit naa nakandooꞌ a.
12 若瑟的哥哥們去了舍根，放他們父親的羊。
Faiꞌ esa ma, Yusuf aꞌa nara rendi ama na hiek-lombo nara losa deka no kambo Sikem.
13 以色列對若瑟說：「你哥哥們不是在舍根放羊麼﹖來，我打發你去看看他們。」他回答說：「我在這裏。」
Nda dooꞌ sa ma, ama na nae, “Yusuf e! Aꞌa mara ranea hiek-lombo deka no Sikem. De muote fo muu seꞌu se dei.” Yusuf nataa nae, “Malole amaꞌ.”
14 以色列對他說：「你去看看你哥哥們是否平安，羊群怎樣；然後回來告訴我。」以色列便打發他由赫貝龍山谷前去；他到了舍根。
Boe ma ama na nae, “Muu dei, fo seꞌu aꞌa mara ro hiek-lombo nggara. Ara ona bee naa, baliꞌ mufadꞌe au.” Boe ma, Yusuf lao hela rae Hebron moo na, de nakandoo Sikem neu.
15 有一個人見他在田間遊蕩，那人就問他說：「你尋找什麼﹖」
Losa naa, de sangga se ndule mooꞌ a. Basa ma, nandaa no atahori esa. De atahori naa natane e nae, “Ho sangga saa?’.
16 他答說：「我尋找我的哥哥；請告訴我：他們在那裏放羊﹖」
Yusuf nataa nae, “Toꞌo. Au sangga aꞌa nggara. Ara mboo hiek-lombo sangga uru deka-deka ia. Toꞌo nita se boe, do?”
17 那人答說：「他們已離開了這裏；我聽見他們說：我們到多堂去。」於是若瑟便去追尋他的哥哥，在多堂找到了。
Nafadꞌe nae, “Ara nda sia ia sa. Oi rae reu sia deka-deka kambo Dotan.” Boe ma, Yusuf neu tungga aꞌa nara, losa nita se sia Dotan.
18 他們老遠就看見了他；在他尚未近以前，就已決定要謀殺他。
Yusuf feꞌe sia dodꞌooꞌ, te ara rita e ena. Boe ma ara maꞌiraꞌ rae tao risa e.
19 他們彼此說：「看，那作夢的人來了!
Esa nafadꞌe esa nae, “Mete dei. Malangga meit a nema ena!
20 我們殺掉他，將他拋在一口井裏，說是猛獸吃了。看他的夢還有什麼用﹖」
Ata tao tisa e leo, do? Basa fo honda hendiꞌ e nisiꞌ oe mates rala neu. Dei fo tafadꞌe amaꞌ tae banda fui ra raa hendi e. Basa fo ata mete meit nara, taꞌo bee!”
21 勒烏本聽了，就設法由他們手中救他，遂說：「我們不要害他! 」
Rena nala naa ma, aꞌa Ruben na sangga dalaꞌ fo nae fee ne nasodꞌa. De ana ai odꞌi nara nae, “We! Ata afiꞌ tao tisa e!
22 勒烏本又對他們說：「你們不要流血；只將他丟在這曠野的井裏，不可下手害他。」他的意思是想由他們手中救出他來，還給父親。
Malole lenaꞌ ata tumbuꞌ e nisiꞌ oe mates ia rala. Sia ia mamana maꞌabambiꞌ, de atahori nda rahine sa. Sadꞌi afiꞌ tasaiꞌ raa na.” Ana olaꞌ taꞌo naa, huu ana nae mboꞌi Yusuf, fo denu e baliꞌ.
23 若瑟一來到他哥哥們那裏，他們就脫去了他穿的那件彩色長衣，抓住他，把他丟在井裏；
Yusuf losa boe ma, aꞌa nara toꞌu rala e, de sidꞌa hendi badꞌu naru meulau na.
24 那井是空的，裏面沒有水。
Basa ma, ara lea dudꞌui e, de timba e oe mates rala neu.
25 他們坐下吃飯時，舉目看見一隊由基肋阿得來的依市瑪耳人；他們的駱駝滿載樹膠、香液和香料，要下到埃及去。
Basa boe ma ara baliꞌ reu raa. Ara feꞌe raa, aiboiꞌ ma, rita nononggoꞌ esa nema. Nononggoꞌ naa, banda onta nara fua bua danggan, onaꞌ hau maꞌameniꞌ, bumbu-bumbu, ma modꞌo mataꞌ-mataꞌ. Tao-tao te nononggoꞌ naa atahori Ismael mia kambo Gilead rae laoꞌ dooꞌ reu sia Masir.
26 猶大遂對兄弟們說：「殺害我們的弟弟，隱瞞他的血，究竟有什麼益處﹖
Basa ma, Yahuda nafadꞌe odꞌi-aꞌa nara nae, “Weh! Malole lenaꞌ taꞌo ia. Afiꞌ tisa e. Hita hambu saa, boe? Mae ona bee o, nda taꞌafuniꞌ tala raa na sa.
27 不如將他賣給依市瑪耳人，免得對他下毒手，因為他究竟是我們的兄弟，是我們的骨肉。」兄弟們聽從了他的意見。
Malole lenaꞌ seo hendiꞌ e neu atahori Ismael ra. Mae tao taꞌo bee mbali e o, eni, hita odꞌi bꞌonggi na. De afiꞌ taꞌahinaꞌ e!” Boe ma, basa se tungga oꞌola na.
28 米淂楊的商人經過那裏時，他們便從井中拉出若瑟來，以二十塊銀錢賣給了依市瑪耳人；他們便將若瑟帶到埃及去了。
Basa naa ma, nandaa no atahori mana danggan naa ra tungga naa, Yusuf aꞌa nara lea e mia oe rala. De ara seo e neu atahori Ismael ra, no feli na doi fulaꞌ rua nulu. Basa ma, ara rendi Yusuf Masir neu.
29 勒烏本回到井邊，不見若瑟在井內，遂撕裂了自己的衣服，
Ara seo Yusuf, te Ruben nda bubꞌuluꞌ sa. Leleꞌ ana baliꞌ nisiꞌ oe mataꞌ a neu, ana nggengger nala seli, huu Yusuf nese ena. De ana sisidꞌa bua na sia ao na, huu ralan susa nala seli.
30 回到兄弟們那裏喊說：「孩子不見了! 我可往那裏去呢﹖」
Boe ma ana baliꞌ nisiꞌ odꞌi nara nae, “Aweee! Anaꞌ a nese ia ena. Ia naa, au ae tao taꞌo bee fai?”
31 他們於是拿了若瑟的長衣，殺了一隻公山羊，將長衣浸在血裏；
Basa ma ara hala hiek esa, de haꞌi Yusuf badꞌu meulau na, de boroꞌ e neu raaꞌ.
32 然後派人將那件彩色的長衣送給他們的父親說：「這是我們尋得的，請你仔細看看，是不是你兒子的長衣﹖」
Haꞌi rala badꞌu fo akaꞌ raaꞌ naa, de rendi fee ama na, ma rafadꞌe rae, “Amaꞌ! Hai here mala badꞌu ia. Mete sobꞌa. Afiꞌ losa odꞌi Yusuf ena na.”
33 雅各伯仔細一看，就喊說：「是我兒子的長衣；猛獸將他吃了。若瑟被撕裂了，被撕裂了! 」
Yakob mete badꞌu a ma, nahine neuꞌ ena. Nataa nae, “Aweee! Memaꞌ ia au ana ngga badꞌu na. Mitaꞌ mae banda fui ra raa e sia bee ena. Aweee! Au ana ngga mate ena!”
34 雅各伯遂撕裂了自己的衣服，腰間圍上麻衣，為自己的兒子悲哀了多日。
Basa naa ma, Yakob sisidꞌa badꞌu na, de olu karon abas, huu ana susa nala seli. Boe ma ana nggaee nakandondooꞌ a anan doo na seli.
Basa ana touꞌ ma ana ina nara rema radadale, te nda rala e sa. Ana nae, “Hokoꞌ! Au susa losa mate. Au nda bisa liliiꞌ anaꞌ ia sa.” De Yakob susa nakandooꞌ a, huu nasanedꞌa anan Yusuf mana mateꞌ a. (Sheol h7585)
36 米德楊人後在在埃及將若瑟賣給了法郎的內臣，衛隊長普提法爾。
Leleꞌ Yakob feꞌe susa taꞌo naa, te atahori danggan naa ra losa Masir ena. De reu seo Yusuf neu malangga esa, naran Potifar. Eni, mane Masir a malangga nanea na.
