< Nambar 16 >
1 Levi acaeng Kohath capa Izhar, Izhar capa Korah loe, Reuben acaeng Paleth capa On, On capa Eliab, Eliab capa hnik Dathan hoi Abiram cae to kawk moe,
Lawiyning ǝwrisi, Koⱨatning nǝwrisi, Izⱨarning oƣli Koraⱨ wǝ Rubǝnning ǝwladliridin Eliabning oƣulliri Datan bilǝn Abiram wǝ Pǝlǝtning oƣli On
2 amkhueng kaminawk thungah minawk mah panoek ih kami, ahmin kamthang kami, amkhuenghaih ukkung Israel kami cumvai hnet, qui pangato hoi nawnto Mosi to hmang o;
Israillar iqidiki jamaǝt ǝmirliri bolƣan, jamaǝt iqidin saylap qiⱪilƣan mɵtiwǝrlǝrdin ikki yüz ǝllik kixini baxlap kelip Musaƣa ⱪarxi qiⱪti.
3 nihcae loe nawnto amkhueng o moe, Mosi hoi Aaron ih lok to aek o, nihnik khaeah, Kamtlai hmoek ah tok na sak hoi; amkhueng kaminawk loe ciimcai o; Angraeng loe, kami boih nuiah oh bae, tiah a naa o.
Ular yiƣilip Musaƣa ⱪarxi ⱨǝm Ⱨarunƣa ⱪarxi qiⱪip: — Silǝr ⱨǝddinglardin bǝk axtinglar, pütkül jamaǝtning ⱨǝmmisi pak-muⱪǝddǝs, Pǝrwǝrdigarmu ularning arisida, xundaⱪ turuƣluⱪ silǝr nemǝ dǝp ɵzünglǝrni Pǝrwǝrdigarning jamaitidin üstün ⱪoyusilǝr? — dedi.
4 Nihcae ih lok Mosi mah thaih naah a mikhmai long ah akuep;
Musa ularning gepini anglap düm yiⱪilip, Koraⱨ bilǝn uning guruⱨidikilǝrgǝ sɵz ⱪilip: — Ətǝ ǝtigǝndǝ Pǝrwǝrdigar kimlǝrning Ɵzigǝ mǝnsup ikǝnlikini, kimlǝrning pak-muⱪǝddǝs ikǝnlikini ayan ⱪilidu; xu kixini Ɵzigǝ yeⱪinlaxturidu; kimni talliƣan bolsa, uni Ɵzigǝ yeⱪinlaxturidu.
5 to pacoengah Mosi mah, Korah hoi a hnukbang kaminawk khaeah, Angraeng ih kami loe mi maw, mi maw ciimcai, angmah khaeah angzohsak han ih kami loe mi maw, tito khawnbang ah amtuengsak tih; a qoih ih kami doeh angmah taengah amtuengsak tih.
6 Nang, Korah hoi na hnukbang kaminawk boih hae hae sah oh; sabae to la o ah loe,
Silǝr mundaⱪ ⱪilinglar: — Sǝn Koraⱨ wǝ sening guruⱨingdikilǝr ⱨǝmmisi huxbuydanlarni ǝpkelinglar;
7 khawnbang ah Angraeng hmaa ah, sabae thungah hmuihoih hmai thlaekhaih to sah oh; to naah Angraeng mah qoih ih kami loe ciimcai kami ah om tih; nangcae Levi kaminawk loe kamtlai hmoek ah na sak o boeh, tiah a naa.
ǝtǝ Pǝrwǝrdigarning aldida huxbuydanlarƣa ot yeⱪip, huxbuyni uning üstigǝ ⱪoyunglar; Pǝrwǝrdigar kimni tallisa, xu muⱪǝddǝs-pak bolƣan bolsun! Əy silǝr Lawiylar, ⱨǝddinglardin bǝk axtinglar! — dedi.
8 Mosi mah Korah khaeah, Nangcae Levi kaminawk, tahngai oh;
Musa yǝnǝ Koraⱨⱪa: — I Lawiylar, gepimgǝ ⱪulaⱪ selinglar.
9 nangcae loe Angraeng ih kahni imthung ah toksak moe, kaminawk hma ah angdoet pacoengah, nihcae ih tok to sak hanah, nangcae to Israel Sithaw mah a taengah kawk boeh, Israel kaminawk thung hoi pahoe ih hmuen loe, nangcae han tetta hmuen ah maw oh?
Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigar silǝrni Ɵzining qedirining ixlirini ⱪilsun dǝp ⱨǝmdǝ jamaǝtning aldida ularning hizmitidǝ bolsun dǝp Ɵzigǝ yeⱪinlaxturux üqün silǝrni Israil jamaitidin ayrip qiⱪⱪan — yǝni Pǝrwǝrdigar seni wǝ sening ⱨǝmmǝ ⱪerindaxliring bolƣan Lawiyning ǝwladlirini birdǝk Ɵzigǝ yeⱪinlaxturƣanliⱪi silǝrqǝ kiqik ixmu? Silǝr yǝnǝ tehi kaⱨinliⱪ wǝzipisini tama ⱪiliwatamsilǝr?
10 Nangmah hoi nam nawkamya Levi ih caanawk boih, angmah hoi kanghnai ah suek boeh to mah, nangcae mah qaima ah oh han ih na pakrong o vop maw?
11 To pongah nangmah hoi na hnukbang kaminawk boih nawnto nam khueng o moe, Angraeng ih lok to na aek o; Aaron loe kawbaktih kami ah maw oh moe, na laisaep o thuih? tiah a naa.
Xu wǝjidin sǝn wǝ sening guruⱨingdikilǝr ⱨǝmmisi yiƣilip Pǝrwǝrdigarƣa ⱪarxi qiⱪiwetipsilǝr-dǝ; Ⱨarun nemidi, silǝr uning üstidin xunqilik aƣrinip ƣotuldixip kǝtküdǝk? — dedi.
12 To pacoengah Mosi mah Eliab capa hnik Dathan hoi Abiram to kawk; toe nihnik mah, Kang zo hoi mak ai,
Musa Eliabning oƣli Datan bilǝn Abiramni ⱪiqⱪirip kelixkǝ adǝm ǝwǝtiwidi, ular: — Barmaymiz!
13 nang mah ni praezaek ah kaicae dueksak hanah, tahnutui hoi khoitui longhaih prae thung hoiah nang tacawt haih, to hmuen loe tetta ah maw oh moe, vaihi kaicae nuiah angraeng ah oh han na koeh vop?
Sening bizni süt bilǝn ⱨǝsǝl aⱪidiƣan zemindin baxlap qiⱪip bu qɵl-jǝziridǝ ɵltǝrmǝkqi bolƣanliⱪingning ɵzi kiqik ixmu? Sǝn tehi ɵzüngni padixaⱨ ⱨesablap bizning üstimizdin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilmaⱪqimu?
14 Toe tahnutui hoi khoitui longhaih prae ah kaicae nang caeh haih ai, lawk hoi misur takhanawk doeh qawk ah nang paek ai; hae kaminawk ih mik to na taprok pae han maw? Kaihnik loe nang khaeah kang zo hoi mak ai, tiah a naa hoi.
Ⱨalbuki, sǝn bizni süt bilǝn ⱨǝsǝl aⱪidiƣan yurtⱪa baxlap kǝlmiding, etiz wǝ üzümzarliⱪlarnimu bizgǝ miras ⱪilip bǝrmiding. Sǝn bu hǝⱪning kɵzinimu oyuwalmaⱪqimu? Biz barmaymiz! — dedi.
15 To naah Mosi loe paroeai palungphui moe, Angraeng khaeah, nihnik mah paek ih hmuen to talawk pae hmah; nihnik khae ih laa hrang maeto doeh ka la pae ai, nihcae han nganbawh kana doeh ka paek vai ai, tiah a naa.
Buni anglap Musa ⱪattiⱪ ƣǝzǝplinip Pǝrwǝrdigarƣa: — Ularning sowƣat-ⱨǝdiyǝsigǝ etibar ⱪilmiƣaysǝn; mǝn ularning ⱨǝtta birǝr exikinimu tartiwalmidim, birǝr adimigimu ⱨeq ziyan-zǝhmǝt yǝtküzmidim, — dedi.
16 Mosi mah Korah khaeah, Aaron, nangmah hoi na hnukbang kaminawk boih, khawnbang ah Angraeng hmaa ah angphong oh;
Musa Koraⱨⱪa: — Ətǝ sǝn wǝ sening guruⱨingdikilǝr — sǝn, ular wǝ Ⱨarun Pǝrwǝrdigarning aldiƣa kelinglar.
17 kami boih mah hmuihoih thlaekhaih sabae to sin oh, a thungah hmuihoih to suem oh; nangcae boih mah hmuihoih thlaekhaih sabae cumvai hnet, qui pangato Angraeng hmaa ah sin oh; nang hoi Aaron mah doeh hmuihoih sabae to sin hoi toeng ah, tiah a naa.
Ⱨǝrbiringlar ɵzünglarning huxbuydanliringlarni ǝkilip uning üstigǝ huxbuyni selinglar; ⱨǝrbiringlar ɵzünglarning huxbuydanliringlarni, yǝni jǝmiy ikki yüz ǝllik huxbuydanni elip uni Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida tutup turunglar; sǝnmu, Ⱨarunmu ⱨǝrbiringlar ɵz huxbuydanliringlarni elip kelinglar, — dedi.
18 To pongah kami boih mah angmah ih hmuihoih sabae to sin o moe, hmuihoih to hmai hoiah thlaek o pacoengah, Mosi, Aaron hoi nawnto kaminawk amkhuenghaih kahni im thok taengah angdoet o boih.
Xuning bilǝn ⱨǝrbir adǝm ɵzining huxbuydanini elip, otni yeⱪip, huxbuy selip, Musa wǝ Ⱨarun bilǝn birliktǝ jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldida turuxti.
19 Korah mah doeh Mosi hoi Aaron ohhaih ahmuen maeto bang ih kaminawk amkhuenghaih thok taengah, angmah hnukbang kaminawk to amkhuengsak toeng; to naah Angraeng lensawkhaih kaminawk boih khaeah amtueng.
Koraⱨ Musa bilǝn Ⱨarunƣa ⱨujum ⱪilƣili pütün jamaǝtni yiƣip jamaǝt qedirining dǝrwazisi aldiƣa keliwidi, Pǝrwǝrdigarning julasi pütkül jamaǝtkǝ ayan boldi.
20 Angraeng mah Mosi hoi Aaron khaeah,
Pǝrwǝrdigar Musa bilǝn Ⱨarunƣa sɵz ⱪilip: —
21 Atue setta thungah hae kaminawk hae ka hum boih han boeh pongah, hae kaminawk salak hoiah amhoe hoi ah, tiah a naa.
Silǝr bu hǝlⱪning arisidin neri turunglar, mǝn kɵz yumup aqⱪuqǝ ularni yutuwetimǝn, — dewidi,
22 Toe Mosi hoi Aaron loe long ah akuep hoi moe, Aw Sithaw, kaminawk boih ih pakhra ukkung Sithaw, kami maeto zaehaih pongah, acaeng kaminawk boih nuiah palung na phui han maw? tiah a naa hoi.
Musa bilǝn Ⱨarun düm yiⱪilip: — I Tǝngrim, barliⱪ ǝt igilirining roⱨlirining Hudasi, bir adǝm gunaⱨ ⱪilsa, ƣǝzipingni pütün jamaǝtkǝ qaqamsǝn? — dedi.
23 To naah Angraeng mah Mosi khaeah,
Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —
24 Korah, Dathan hoi Abiram ih kahni im hoi kamhoe ah oh hanah kaminawk to lokthui paeh, tiah a naa.
Sǝn jamaǝtkǝ: «Silǝr Koraⱨ, Datan wǝ Abiramning turar jayliridin ayrilip ulardin neri ketinglar» — dǝp buyruⱪ bǝr, — dedi.
25 Mosi loe angthawk moe, Israel kami kacoehtanawk hoi nawnto Dathan hoi Abiram khaeah caeh.
Xuning bilǝn Musa ornidin turup Datan bilǝn Abiram tǝrǝpkǝ ⱪarap mangdi; Israil aⱪsaⱪallirimu uningƣa ǝgixip mangdi.
26 Kaminawk khaeah, Hae ah kaom kasae kaminawk ih kahni im hoi kamhoe ah om oh; nihcae ih hmuen tita doeh sui o hmah; to tih ai nahaeloe nangcae doeh nihcae zaehaih pongah nam ro o moeng tih, tiah a thuih pae.
Musa jamaǝtkǝ: — Silǝrdin ɵtünimǝn, bu rǝzil adǝmlǝrning qedirliridin yiraⱪ ketinglar, ularning barliⱪ gunaⱨliri sǝwǝbidin ular bilǝn billǝ wǝyran bolmasliⱪinglar üqün ularning ⱨeqnǝrsisigǝ ⱪol tǝgküzmǝnglar, — dedi.
27 Kaminawk loe Korah, Dathan hoi Abiram cae ih kahni imthung hoiah tacawt o boih boeh pongah, Korah, Dathan hoi Abiram loe a zunawk, a capanawk, a caa nawktanawk hoi nawnto angmacae ohhaih im thok taengah angdoet o.
Xuning bilǝn jamaǝt Koraⱨ, Datan, Abiramning qedirlirining tɵt ǝtrapidin neri kǝtti; Datan bilǝn Abiram bolsa ɵz ayallirini, oƣul-ⱪizlirini wǝ bowaⱪlirini elip qiⱪip ɵz qedirining ixiki aldida turdi.
28 To naah Mosi mah, Hae ah kaom hmuennawk loe kaimah koeh ah sak ih na ai ni; Angraeng mah sak han ang patoeh pongah ni ka sak.
Musa: — Buningdin silǝr xuni bilisilǝrki, bu ixlarning ⱨǝmmisi mening kɵnglümdin qiⱪⱪan ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigar meni ularni ada ⱪilixⱪa ǝwǝtkǝn:
29 Kaminawk boih mah tong ih duekhaih hoi thuitaekhaih to hae kaminawk mah tong o nahaeloe, Angraeng mah kai hae patoeh ai, tito panoek oh.
— ǝgǝr bu adǝmlǝrning ɵlümi adǝttiki adǝmlǝrning ɵlümigǝ ohxax bolidiƣan yaki ularning bexiƣa qüxidiƣan ⱪismǝtlǝr adǝttiki adǝmlǝr duqar bolidiƣan ⱪismǝtlǝrgǝ ohxax bolidiƣan bolsa, Pǝrwǝrdigar meni ǝwǝtmigǝn bolatti.
30 Toe Angraeng mah hmuen kangtha to sah moe, long to akah rak pacoengah, hae kaminawk hoi nihcae ih ampuinawk to paaeh moe, kahing ah tangqom thungah caeh o nahaeloe, hae kaminawk mah Angraeng to khet patoek o, tito na panoek o tih, tiah a naa. (Sheol )
Əgǝr Pǝrwǝrdigar yengi bir ixni ⱪilip, yǝr aƣzini eqip ularni wǝ ularning pütün nǝrsisini yutup ketixi bilǝn, ular tirikla tǝⱨtisaraƣa qüxüp kǝtsǝ, u qaƣda silǝr bu adǝmlǝrning Pǝrwǝrdigarni mǝnsitmigǝnlikini bilip ⱪalisilǝr, — dedi. (Sheol )
31 To loknawk a thuih boih pacoengah, Nihcae ohhaih im tlim ih long to akah rak,
Musaning bu gepi ahirlixixi bilǝnla ularning puti astidiki yǝr yerildi.
32 long loe pakha aangh moe, to kaminawk hoi nihcae ih imnawk, Korah ih imthung takoh boih, a tawnh ih hmuenmaenawk boih to paaeh.
Yǝr aƣzini eqip ularni barliⱪ ailisidikilǝr bilǝn, xuningdǝk Koraⱨⱪa tǝwǝ ⱨǝmmǝ adǝmlǝrni ⱪoymay tǝǝlluⱪatliri bilǝn ⱪoxup yutup kǝtti.
33 To kaminawk, nihcae hoi angkom kaminawk loe, kahing ah long thungah caeh o tathuk; long mah nihcae to pakuep hmoek; to tiah nihcae loe acaeng kaminawk thung hoiah anghmat angtaa o. (Sheol )
Xundaⱪ ⱪilip, ular wǝ ularning tǝwǝsidikilǝrning ⱨǝmmisi tirikla tǝⱨtisaraƣa qüxüp kǝtti, yǝr ularning üstidǝ yepildi. Ular xu yol bilǝn jamaǝtning arisidin yoⱪaldi. (Sheol )
34 Nihcae hanghaih lok to thaih o naah, aicae doeh long mah paaeh toeng tih boeh, tiah a poek o pongah, a taengah kaom Israel kaminawk loe cawnh o boih.
Ularning ǝtrapida turƣan Israillarning ⱨǝmmisi ularning nalisini anglap: «Yǝr biznimu yutup ketǝrmikin!» deyixip ⱪeqixti.
35 To naah Angraeng khae hoi hmai to angzoh moe, hmuihoih thlaek kami cumvai hnet, qui pangatonawk to hmai mah kangh boih.
Andin Pǝrwǝrdigarning aldidin bir ot qiⱪip, huxbuy sunuwatⱪan ⱨeliⱪi ikki yüz ǝllik adǝmnimu yutup kǝtti.
36 Angraeng mah Mosi hoi Aaron khaeah,
Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —
37 Aaron capa qaima Eleazar khaeah hmai kangqong hmuihoih thlaekhaih sabae to la ah loe, kangqong hmai to ataek ah; to hmuihoihnawk loe kaciim hmuen ah oh.
Sǝn kaⱨin Ⱨarunning oƣli Əliazarƣa buyruƣin, u huxbuydanlarni ot arisidin teriwelip, qoƣlirini yiraⱪlarƣa qeqiwǝtsun, qünki u huxbuydanlar Hudaƣa atalƣandur;
38 Angmacae hinghaih paduek hanah zaehaih sah kaminawk ih hmuihoih thlaekhaih sabae hoiah hmaicam to khuk hanah sum kangphaek daek to sah ah; to sabaenawk loe Angraeng khaeah paek ih hmuen ah oh pongah ciim; to hmuen loe Israel kaminawk tanoekhaih ah om tih, tiah thui paeh, tiah a naa.
xunga ɵzining jeniƣa ɵzi zamin bolƣan gunaⱨkarlarning huxbuydanlirini teriwalƣin; ular ⱪurbangaⱨni ⱪaplax üqün soⱪup nepiz tünikǝ ⱪilinsun, qünki bu huxbuydanlar ǝslidǝ Pǝrwǝrdigarning ⱨuzuriƣa sunulup uningƣa atalip muⱪǝddǝs ⱪilinƣan. Xundaⱪ ⱪilip ular keyin Israillarƣa ibrǝt bolidiƣan ixarǝt-bǝlgǝ bolidu.
39 To pongah qaima Eleazar mah hmuihoih thlaekhaih sabaenawk to lak moe, hmaicam to khuk hanah sum kamling to kangphaek daek ah daengsak.
Xuning bilǝn kaⱨin Əliazar otta kɵydürüwetilgǝnlǝr sunƣan mis huxbuydanlarni teriwaldi; ular ⱪurbangaⱨni ⱪaplitixⱪa nepiz tünikǝ ⱪilip soⱪuldi.
40 Aaron ih caanawk na ai ah, kalah kami mah Angraeng hmaa ah hmuihoih thlaek hanah angzo nahaeloe, Korah hoi anih hnukbang kaminawk baktiah oh han om ai; to sabaenawk loe Israel kaminawk mah panoek poe han ih hmuen ah om tih, tiah Angraeng mah Mosi khaeah pae thuih ih lok baktih toengah Eleazar mah sak.
Xuning bilǝn [ⱪurbangaⱨning bu ⱪaplimisi] Ⱨarunning ǝwladliriƣa yat adǝmlǝrning huddi Koraⱨ bilǝn uning guruⱨidikilǝrgǝ ohxax ⱪismǝtkǝ ⱪalmasliⱪi üqün, Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida huxbuy kɵydürüxkǝ yeⱪinlaxmasliⱪiƣa Israillar üqün bir ǝslǝtmǝ boldi. Bu Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn Əliazarƣa buyruƣanliridur.
41 Khawnbang ah loe amkhueng Israel acaeng kaminawk boih mah, Mosi hoi Aaron khaeah, Nanghnik mah Angraeng ih kaminawk to na hum hoi boih boeh, tiah laisaep o thuih.
Ətisi pütkül Israil jamaiti Musa bilǝn Ⱨarunning yaman gepini ⱪilip: — Silǝr Pǝrwǝrdigarning hǝlⱪini ɵltürdünglar, — dǝp ƣotuldaxti.
42 Mosi hoi Aaron ih lok to aek hanah kaminawk nawnto amkhueng o, amkhuenghaih kahni im bangah angqoi o naah, khenah, tamai mah kahni im to khuk khoep moe, Angraeng lensawkhaih to amtueng.
Wǝ xundaⱪ boldiki, jamaǝt Musa bilǝn Ⱨarunƣa ⱨujum ⱪilixⱪa yiƣiliwatⱪanda, jamaǝt burulup jamaǝt qediriƣa ⱪariwidi, wǝ mana, bulut qedirni ⱪapliwaldi ⱨǝm Pǝrwǝrdigarning julasi ayan boldi.
43 To pacoengah Mosi hoi Aaron loe amkhuenghaih kahni im hma bangah caeh hoi.
Xuning bilǝn Musa bilǝn Ⱨarun jamaǝt qedirining aldiƣa berip turdi.
44 To naah Angraeng mah Mosi khaeah,
Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip: —
45 akra ai ah hae kaminawk hae ka tamit boih han boeh pongah, hae kaminawk salak hoiah kamhoe ah om ah, tiah a naa. To naah nihnik loe long ah akuep hoi.
Mǝn kɵzni yumup aqⱪuqǝ ularni yoⱪitip taxlixim üqün ikkinglar bu jamaǝttin qiⱪip neri ketinglar, — dǝp buyruwidi, ikkiylǝn yiⱪilip yǝrdǝ düm yatti.
46 Mosi mah Aaron khaeah, Hmuihoih thlaekhaih sabae to la ah, hmaicam nui ih hmai to la ah loe, sabae thungah suek pacoengah, kaminawk khaeah karangah caeh ah loe, zae angbawnhaih to sahsak ah; Angraeng khae hoi palungphuihaih phak boeh pongah, nathaih kasae to phak boeh, tiah a naa.
Musa Ⱨarunƣa: — Sǝn huxbuydanni elip uningƣa ⱪurbangaⱨtiki ottin sal, uningƣa huxbuy ⱪoyup, ular üqün kafarǝt kǝltürüxkǝ tezliktǝ jamaǝtning arisiƣa apar; qünki ⱪǝⱨr-ƣǝzǝp Pǝrwǝrdigarning aldidin qiⱪti, waba basⱪili turdi, — dedi.
47 Mosi mah thuih ih lok baktih toengah, Aaron loe kaminawk salakah cawnh moe, a sak; khenah, to naah kaminawk khaeah nathaih kasae oh amtong boeh; toe Aaron mah hmuihoih to thlaek moe, kaminawk han angbawnhaih to sak pae.
Ⱨarun Musaning deginidǝk ⱪilip, huxbuydanni elip jamaǝtning arisiƣa yügürüp kirdi; wǝ mana, waba kixilǝrning arisida baxlanƣanidi; u huxbuyni huxbuydanƣa selip, hǝlⱪ üqün kafarǝt kǝltürdi.
48 Anih loe kahing hoi kadueh salakah angdoet; to naah kasae nathaih to dip.
U ɵlüklǝr bilǝn tiriklǝr otturisida turuwidi, waba tohtidi.
49 Toe Korah pongah kadueh kaminawk to thui ai, to nathaih kasae pongah kadueh kaminawk loe sangqum boihah sang hatlai pali, qui sarihto oh o.
Koraⱨning wǝⱪǝsi munasiwiti bilǝn ɵlgǝnlǝrdin baxⱪa, waba sǝwǝbidin ɵlgǝnlǝr on tɵt ming yǝttǝ yüz kixi boldi.
50 Kasae nathaih dip pacoengah, Aaron loe Mosi khaeah amkhuenghaih kahni im thok taengah amlaem let.
Ⱨarun jamaǝt qedirining dǝrwazisi yenida turƣan Musaning yeniƣa yenip kǝldi; waba tohtidi.