Mga Salmo 37
1 Dili ka magkaguol tungod sa mga mamumuhat sa dautan, Ni masina ikaw batok niadtong mga nagabuhat ug dilimatarung.
Do not be bothered/upset by what wicked [people do]. Do not desire to have the things that people who do wrong/evil have,
2 Kay sa madali pagaputlon (sila) ingon sa balili, Ug mangalaya (sila) ingon sa lunhaw nga bunglayon.
because they will soon disappear, like grass withers [in the hot sun] and dries up. Just like some green plants [come up but] die [during the hot summer], evil people will soon die also.
3 Magsalig ka kang Jehova, ug magbuhat ka ug maayo; Magpuyo ka sa yuta, ug magkaon ka sa iyang pagkamatinumanon.
Trust in Yahweh, and do what is good; if you do that, you will live safely in the land [that he has given you], and you will live peacefully [MET].
4 Magkalipay ka usab kang Jehova, Ug siya magahatag kanimo sa mga tinguha sa imong kasingkasing.
Be delighted with all that Yahweh [does for you]; if you do that, he will give you the things that you desire most.
5 Itugyan mo kang Jehova ang imong dalan; Ug sumalig ka usab kaniya, ug siya magabuhat niana.
Commit to Yahweh all the things that you plan to do; trust in him, and he will do [whatever is needed to help you].
6 Ug siya magapahayag sa imong pagkamatarung ingon sa suga, Ug sa imong katul-id ingon sa udto sa adlaw.
He will show [as clearly] as the sunlight that you (are innocent/have done nothing that is wrong); he will show [as clearly] as [the sun at] noontime [SIM] that all the things that you have decided are just.
7 Mopahulay ka kang Jehova ug maghulat ka kaniya: Dili ka magkaguol tungod kaniya nga nagamauswagon sa iyang dalan, Tungod sa tawo nga nagapahanabo sa dautan nga mga paglalang.
Be quiet in Yahweh’s presence, and wait patiently for him [to do what you want him to do]. Do not be bothered/upset when what evil men do is successful, when they are able to do the wicked things that they plan.
8 Biyaan mo ang kasuko, ug ayran mo ang kaligutgut: Dili ka makaguol, kay kana nagapaingon ngadto sa buhat nga dautan.
Do not be angry [about what wicked people do]. Do not want to punish them yourself. Do not be envious of such people because you will only harm [yourself if you try to envy them].
9 Kay ang mga mamumuhat sa dautan pagalaglagon; Apan ang mga nagahulat kang Jehova, (sila) magapanunod sa yuta.
[Some day Yahweh] will get rid of wicked people, but those who trust in Yahweh will live [safely] in the land [that he has given to them].
10 Kay sa dili madugay ang mga dautan mangawala: Oo, pagasusihon mo sa dakung kakugi ang iyang dapit, ug siya mawala diha.
Soon the wicked will disappear. If you look for them, they will be gone.
11 Apan ang mga maaghup magapanunod sa yuta, Ug magakalipay sa ilang kaugalingon tungod sa kadagaya sa pakigdait.
But those who are humble will live safely in their land. They will happily enjoy living peacefully and having the other good things [that Yahweh gives them].
12 Nagalalang ang dautan batok sa matarung, Ug nagakagut ang iyang mga ngipon tungod kaniya.
Wicked people plan to harm righteous/godly people; they snarl at them [MET] [like wild animals].
13 Ang Ginoo magakatawa kaniya; Kay siya nagatan-aw nga umaabut ang iyang adlaw.
But Yahweh laughs [at them] because he knows that some day [MTY] [he will judge and punish] the wicked people.
14 Ang mga dautan nanag-ibut sa pinuti ug nanagbingat sa ilang pana, Sa pagpukan sa kabus ug sa hangul, Sa pagpatay niadtong mga mutal-id diha sa dalan.
Wicked people pull out their swords/daggers and they put strings on their bows, ready to kill people who are poor [DOU] and to slaughter those who live righteously.
15 Ang pinuti nila molagbas sa ilang kaugalingon nga kasingkasing, Ug ang ilang pana pagabali-on.
But they will be killed by their own swords/daggers, and their bows will be broken.
16 Maayo pa ang diyutay nga gibatoan sa matarung Kay sa kadagaya sa daghan nga mga makasasala.
It is good to be righteous/godly even if you do not have many possessions, but it is bad to be wicked, even if you are very wealthy,
17 Kay ang mga bukton sa mga dautan pagadugmokon; Apan si Jehova magasapnay sa mga matarung.
because [Yahweh] will completely take away the strength of wicked people, but he will (sustain/take care of) people who live righteously.
18 Si Jehova nahibalo sa mga adlaw sa mga hingpit; Ug ang ilang panulondon magapadayon sa walay katapusan.
Every day Yahweh cares about those who have not done any evil things; the things that Yahweh gives them will last forever.
19 Dili (sila) maulawan sa panahon nga dautan; Ug sa mga adlaw sa gutom pagabusgon (sila)
They will survive when calamities occur; when there are famines, they will still have plenty to eat.
20 Apan ang mga dautan mangawala, Ug ang mga kaaway ni Jehova maingon sa tambok sa mga nating carnero: Pagahutdon (sila) mangahanaw (sila) sama sa aso.
But wicked people will die; [just] like the beautiful wild flowers in the fields [die under the hot sun] and disappear like smoke [MET], Yahweh [will cause] his enemies to suddenly disappear.
21 Ang dautan nagapangutang, ug dili na mobayad; Apan ang matarung adunay kalooy ug nagahatag.
The wicked people borrow [money], but they are not able to repay it; righteous/godly people, [in contrast, have enough money that] they can give generously [to others].
22 Kay kutob sa mga gipanalanginan niya magapanunod sa yuta; Ug (sila) nga mga gitunglo niya pagalaglagon.
Those whom Yahweh has blessed will live safely in the land that he has given to them, but he will get rid of those people whom he has cursed.
23 Ang mga paglakaw sa tawo gitukod ni Jehova; Ug siya nagakalipay sa iyang dalan.
Yahweh protects those who do what is pleasing to him, and he will enable them to walk confidently, wherever they go;
24 Bisan siya mapukan, dili siya mohay-ad nga dayon; Kay si Jehova magasapnay kaniya sa iyang kamot.
even if they stumble, they will not fall down, because Yahweh holds them by his hand.
25 Nabata ako kaniadto, ug karon ako tigulang na; Apan wala ako makakita sa matarung nga gibayaan, Ni magpakilimos ug tinapay ang iyang kaliwat.
I was young [previously], and now I am an old man, but [in all those years], I have never seen righteous/godly people being abandoned by Yahweh, nor have I seen that their children [needed to] beg for food.
26 Sa tibook nga adlaw aduna siyay kalooy ug nagapahulam; Ug ang iyang kaliwat gipanalanginan.
Righteous/Godly people are generous, and happily lend [money to others], and their children are a blessing to them.
27 Pahalayo ka sa dautan, ug buhuta ang maayo; Ug magpuyo ka sa walay katapusan.
Turn away from [doing] evil, and do what is good. If you do that, you [and your descendants] will live in your land forever.
28 Kay si Jehova nahigugma sa justicia, Ug dili mobiya sa iyang mga balaan; Gibantayan (sila) sa walay katapusan: Apan ang kaliwat sa mga dautan pagalaglagon.
[That will happen] because Yahweh likes to see people doing what is just, and he will never forsake righteous/godly people. He will protect them forever; but he will get rid of the children of wicked people.
29 Ang mga matarung magapanunod sa yuta, Ug magapuyo (sila) sa ibabaw niini sa walay katapusan.
Righteous/Godly people will own the land [that Yahweh promised to give to them], and they will live there forever.
30 Ang baba sa matarung magasulti ug kaalam, Ug ang iyang dila magalitok ug justicia.
Righteous people give wise [advice to others], and they [MTY] say what is just/fair.
31 Ang Kasugoan sa iyang Dios anaa sa iyang kasingkasing; Sa iyang mga lakang walay mahadalin-as.
They continually think about God’s laws; they do not stray from [God’s] path.
32 Ang dautan nagapaniid ug maayo sa matarung, Ug nagatinguha sa pagpatay kaniya.
Those who are evil wait in ambush for righteous people in order to kill them [as they walk by].
33 Si Jehova dili mobiya kaniya sa iyang kamot, Ni magasilot kaniya, kong magahukom na kaniya.
But Yahweh will not abandon righteous people, and allow (them to fall into their enemies’ hands/their enemies harm them). And he will not allow righteous people to be condemned when someone takes them to a judge [to be put on trial].
34 Paghulat kang Jehova, ug bantay sa iyang dalan, Ug siya magabayaw kanimo sa pagpanunod sa yuta: Sa diha nga pagalaglagon ang mga makasasala, ikaw makakita niana.
Be patient and trust that Yahweh [will help you], and (walk on his paths/do what he wants you to do). [If you do that], he will honor you by giving you the land [that he promised], and when he gets rid of the wicked, you will see it happen.
35 Nakita ko ang dautan nga anaa sa dakung gahum, Ug nagalambo siya sa iyang kaugalingon sama sa usa ka kahoy nga lunhaw diha sa iyang natugkan nga yuta.
I have seen that wicked people who (act like tyrants/terrify people) [sometimes] prosper, like trees that grow well in fertile soil,
36 Apan ang usa miagi, ug, ania karon, siya wala na: Oo, gipangita ko siya, apan siya wala hikaplagi.
when I looked [later], they were gone! I searched for them, but [Yahweh had caused] them to disappear.
37 Timan-i ang tawong hingpit, ug tan-awa ang matarung; Kay adunay malipayong kaulahian sa tawo sa pakigdait.
Notice the people who have not done evil things, those who act righteously: their descendants will have peace in their inner beings.
38 Apan alang sa mga malapason, (sila) pagalaglagon ngatanan sa tingub. Ang katapusan sa mga dautan pagalaglagon.
But Yahweh will get rid of the wicked; he will also get rid of their descendants (OR, as a result, they will not have any descendants).
39 Apan ang kaluwasan sa mga matarung anaa kang Jehova: Ug siya mao ang ilang malig-ong dalangpanan sa panahon sa kalisdanan.
Yahweh rescues righteous people; in times of trouble he protects them [MET].
40 Ug si Jehova nagatabang kanila, ug nagaluwas kanila: Siya nagabawi kanila gikan sa mga dautan, ug nagaluwas kanila, Kay (sila) mingdangup kaniya.
Yahweh helps them and saves them; he rescues them from [being attacked/harmed by] wicked people because they go to him to be protected [MET].
