Panultihon 6
1 Anak ko, kong ikaw mahimong magpapasalig alang sa imong isigkatawo, Kong ikaw sa imong mga kamot makadagmal sa usa ka dumuloong;
My son, if you have taken a pledge on behalf of your friend, then you have bound your hand to an outsider,
2 Ikaw nabitik tungod sa mga pulong sa imong baba, Ikaw nadakpan tungod sa mga pulong sa imong baba.
then you are ensnared by the words of your own mouth, and taken captive by your own words.
3 Buhata kini karon, anak ko, ug gumawas ka sa imong kaugalingon, Sanglit ikaw nagapus sa kamot sa imong isigkatawo: Lakaw, magpaubos ka sa imong kaugalingon, ug magpakilooy sa imong isigkatawo;
Therefore, my son, do what I say, and free yourself, for you have fallen into the hand of your neighbor. Run, hurry, awaken your friend.
4 Ayaw paghatagi ug katulog ang imong mga mata, Ni paghinanok ang imong mga tabon-tabon;
Do not grant sleep to your eyes, nor let your eyelids slumber.
5 Gumawas ka sa imong kaugalingon ingon sa usa ka lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, Ug ingon sa usa ka langgam gikan sa kamot sa mangangayam sa langgam.
Rescue yourself like a gazelle from the hand, and like a bird from the hand of the fowler.
6 Umadto ka sa olmigas, ikaw nga tapulan; Palandunga ang iyang mga dalan, ug pagmaalamon:
Go to the ant, you lazy one, and consider her ways, and so learn wisdom.
7 Nga bisan walay pangulo, Capatas, kun punoan,
For though she has no ruler, nor instructor, nor leader,
8 Nagaandam sa iyang kalan-on sa ting-init, Ug nagahipos sa iyang makaon sa ting-ani.
she provides meals for herself in the summer, and she gathers at the harvest what she may eat.
9 Unsa ang kadugayon nga ikaw matulog, Oh tapulan? Anus-a ka mobangon gikan sa imong pagkatulog?
How long will you slumber, you lazy one? When will you rise up from your sleep?
10 Usa ka diyutay nga pagkatulog, usa ka diyutay nga paghinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:
You will sleep a little, you will slumber a little, you will fold your hands a little to sleep,
11 Busa ang imong pagkakabus modangat ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga may hinagiban.
and then destitution will meet with you, like a traveler, and poverty, like an armed man. Yet truly, if you would be diligent, then your harvest will arrive like a fountain, and destitution will flee far from you.
12 Usa ka tawo nga walay hinungdan, usa ka tawo sa kasal-anan, Mao siya nga nagalakat nga may usa ka masukihong baba;
An apostate man, a harmful man, walks with a perverse mouth;
13 Nga nagapangidhat sa iyang mga mata, nga namulong uban sa iyang mga tiil, Nga nagabuhat ug mga ilhanan uban sa iyang mga tudlo;
he winks with the eyes, touches with the foot, speaks with the finger.
14 Sa kang kinsang kasingkasing anaa ang pagkamasukihon, Nga nagalalang ug dautan sa kanunay, Nga nagapugas sa pagpakiglalis.
With a depraved heart he devises evil, and at all times he sows conflict.
15 Busa ang iyang kalisdanan modangat sa hinanali; Sa usa ka hinanali siya mabungkag, ug nga niana walay arang ikatabang.
To this one, his perdition will arrive promptly, and he shall be crushed suddenly: he will no longer have any remedy.
16 Adunay unom ka butang nga gidumtan ni Jehova; Oo, pito nga maoy dulumtanan niya:
Six things there are that the Lord hates, and the seventh, his soul detests:
17 Mapahitas-ong mga mata, usa ka dila nga bakakon, Ug mga kamot nga nag-ula sa dugo nga inocente;
haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood,
18 Usa ka kasingkasing nga nagalalang sa dautang mga tinguha, Mga tiil nga matulin nga modalagan ngadto sa binilyako,
a heart that devises the most wicked thoughts, feet running swiftly unto evil,
19 Usa ka bakakon nga saksi nga nagapamulong ug mga bakak, Ug kadto nga nagapugas sa pagkalalis sa mga kaigsoonan.
a deceitful witness bringing forth lies, and he who sows discord among brothers.
20 Anak ko, bantayi ang sugo sa imong amahan, Ug ayaw pagbiyai ang balaod sa imong inahan:
My son, preserve the precepts of your father, and do not dismiss the law of your mother.
21 Bugkuson mo sila kanunay sa imong kasingkasing; Ibaligtos sila sa imong liog.
Bind them to your heart unceasingly, and encircle them around your throat.
22 Sa diha nga ikaw magalakaw, kini magatultol kanimo; Sa diha nga ikaw matulog, kini magabantay kanimo; Ug sa diha nga ikaw mahigmata kini makigsulti kanimo.
When you walk, let them keep step with you. When you sleep, let them guard you. And when you keep watch, speak with them.
23 Kay ang sugo maoy usa ka lamparahan; ug ang balaod maoy suga; Ug ang pagbadlong sa pahamatngon maoy dalan sa kinabuhi:
For commandment is a lamp, and law is a light, and the reproofs of discipline are the way of life.
24 Sa pagpalikay kanimo gikan sa dautang babaye, Gikan sa pag-uloulo sa dila sa dumuloong.
So may they guard you from an evil woman, and from the flattering tongue of the outsider.
25 Ayaw kaibug sa iyang kaanyag diha sa imong kasingkasing; Ni pabihag ikaw kaniya uban sa mga tabontabon sa iyang mga mata.
Let not your heart desire her beauty; do not be captivated by her winks.
26 Kay tungod sa usa ka babaye nga bigaon ang usa ka tawo mataral lamang ngadto sa usa ka tipak nga tinapay; Ug ang babayeng mananapaw mangita alang sa bililhon nga kinabuhi.
For the price of a prostitute is only one loaf. Yet the woman seizes the precious soul of a man.
27 Makadala ba ang usa ka tawo ug kalayo sa iyang sabakan, Ug ang iyang mga sapot dili ba masunog?
Would a man be able to conceal fire in his bosom, so that his garments would not burn?
28 Kun makalakat ba ang usa ka tawo ibabaw sa mainit nga mga baga, Ug ang iyang mga tiil dili ba mapagtong?
Or could he walk over burning coals, so that his feet would not be burned?
29 Busa siya nga moadto sa asawa sa iyang isigkatawo; Bisan kinsa nga makapanghilabut kaniya dili gayud makagawas sa silot.
So also, he who enters to the wife of his neighbor shall not be clean when he touches her.
30 Ang mga tawo dili magatamay sa usa ka kawatan, kong siya mangawat Aron sa pagtagbaw sa iyang kaugalingon sa diha nga siya pagagutom:
Not so great is the fault when someone has stolen. For he steals so as to satisfy a hungry soul.
31 Apan kong siya hidakpan, magauli siya sa pito ka pilo nga gidaghanon; Siya magahatag sa tanan niyang manggad sa iyang balay.
Also, if he is apprehended, he shall repay sevenfold and hand over all the substance of his house.
32 Siya nga makapanapaw sa usa ka babaye maoy tawong walay salabutan: Siya nagabuhat niini aron sa paglaglag sa iyang kaugalingong kalag.
But whoever is an adulterer, because of the emptiness of his heart, will destroy his own soul.
33 Ang mga samad ug pagkawalay dungog mao ang iyang mamakuha; Ug ang iyang pagkawalay-ulaw dili na gayud mapapas
He gathers shame and dishonor to himself, and his disgrace will not be wiped away.
34 Kay ang pangabugho mao ang kapungot sa usa ka tawo; Ug siya dili mopasaylo sa adlaw sa pagpanimalus.
For the jealousy and fury of the husband will not spare him on the day of vindication,
35 Siya dili motagad ug bisan unsang paglukat; Ni matagbaw siya bisan pa kong hatagan mo ug daghang mga gasa.
nor will he agree to the pleadings of anyone, nor will he accept, as repayment, a multitude of gifts.
