Panultihon 27
1 Ayaw pagpagarbo sa imong kaugalingon mahitungod sa kaugmaon; Kay ikaw wala mahibalo kong unsay madala sa usa ka adlaw.
Don’t boast about tomorrow; for you don’t know what a day may bring.
2 Padayega ang laing tawo mahitungod kanimo, ug dili ang imong kaugalingon nga baba; Ang usa ka dumuloong, ug dili ang imong kaugalingong mga ngabil.
Let another man praise you, and not your own mouth; a stranger, and not your own lips.
3 Ang usa ka bato mabug-at, ug ang balas maugdang; Apan ang kagul-anan sa usa ka buang labing mabug-at pa kay sa duruha.
A stone is heavy, and sand is a burden; but a fool’s provocation is heavier than both.
4 Ang kasuko dagmalan, ug ang kaligutgut makapalumos; Apan kinsa ba ang makaasdang sa atubangan sa pangabugho?
Wrath is cruel, and anger is overwhelming; but who is able to stand before jealousy?
5 Maayo pa ang pagbadlong sa dayag Kay sa gugma nga tinago.
Better is open rebuke than hidden love.
6 Matinumanon ang mga samad sa usa ka higala; Apan ang mga halok sa usa ka kaaway malimbongon.
The wounds of a friend are faithful, although the kisses of an enemy are profuse.
7 Ang busog nga kalag ginaluod sa udlan; Apan alang sa gigutom nga kalag ang tagsatagsa ka mapait nga butang maoy matam-is.
A full soul loathes a honeycomb; but to a hungry soul, every bitter thing is sweet.
8 Maingon sa usa ka langgam nga nagasaagsaag gikan sa iyang salag, Ingon niana ang usa ka tawo nga nagalibud-suroy gikan sa iyang dapit.
As a bird that wanders from her nest, so is a man who wanders from his home.
9 Ang lana ug ang pahumot nagalipay sa kasingkasing; Ingon niana ang katam-is sa higala sa usa ka tawo nga nahiabut uban ang kinasingkasing nga pagtambag.
Perfume and incense bring joy to the heart; so does earnest counsel from a man’s friend.
10 Ang imong kaugalingon nga higala, ug ang higala sa imong amahan, ayaw pagtalikdi; Ug ayaw pag-adto sa balay sa imong igsoon sa adlaw sa imong kalisdanan: Maayo pa ang usa ka isigkatawo nga haduol kay sa usa ka igsoon nga atua sa halayo.
Don’t forsake your friend and your father’s friend. Don’t go to your brother’s house in the day of your disaster. A neighbour who is near is better than a distant brother.
11 Anak ko, magmaalamon ka, ug lipaya ang akong kasingkasing, Aron matubag ko siya nga nagatamay kanako.
Be wise, my son, and bring joy to my heart, then I can answer my tormentor.
12 Ang usa ka buotan nga tawo makakita sa dautan, ug magatago sa iyang kaugalingon; Apan ang walay-pagtagad nagapadayon, ug nagaantus tungod niini.
A prudent man sees danger and takes refuge; but the simple pass on, and suffer for it.
13 Kuhaa ang iyang panapton nga maoy pasalig sa usa ka dumuloong; Ug ibutang siya sa saad nga maoy pasalig alang sa usa ka lumalangyaw nga babaye.
Take his garment when he puts up collateral for a stranger. Hold it for a wayward woman!
14 Siya nga manalangin sa usa ka higala uban sa usa ka makusog nga tingog, sa pagbangon sayo sa kabuntagon, Kini pagaisipon nga usa ka panghimaraut alang kaniya.
He who blesses his neighbour with a loud voice early in the morning, it will be taken as a curse by him.
15 Ang kanunay nga pagtulo sa adlaw sa ting-ulan Ug ang usa ka makig-awayon nga babaye managsama:
A continual dropping on a rainy day and a contentious wife are alike:
16 Siya nga magapugong kaniya nagapugong sa hangin; Ug sa iyang toong kamot gikahibalag ang lana.
restraining her is like restraining the wind, or like grasping oil in his right hand.
17 Ang puthaw magapahait sa puthaw; Ingon niana ang usa ka tawo magapahait sa panagway sa iyang higala.
Iron sharpens iron; so a man sharpens his friend’s countenance.
18 Bisan kinsa nga magabantay sa higuera magakaon sa bunga niana; Ug kadtong magatahud sa iyang agalon pagapasidunggan.
Whoever tends the fig tree shall eat its fruit. He who looks after his master shall be honoured.
19 Ingon nga ang tubign magapakita sa nawong ug nawong, Busa ang kasingkasing sa tawo ngadto sa tawo.
Like water reflects a face, so a man’s heart reflects the man.
20 Ang Sheol ug ang Abaddon dili gayud matagbaw; Ug ang mga mata sa tawo dili gayud matagbaw. (Sheol h7585)
Sheol and Abaddon are never satisfied; and a man’s eyes are never satisfied. (Sheol h7585)
21 Ang tunawan nga kolon alang sa salapi, ug ang hasohasan alang sa bulawan; Ug ang usa ka tawo pagaulayon tungod sa iyang pagdayeg.
The crucible is for silver, and the furnace for gold; but man is refined by his praise.
22 Bisan pa ikaw magadugmok sa usa ka buang sa usa ka lusong pinaagi sa usa ka alho lakip sa linubok nga trigo, Apan ang iyang binuang dili gayud mobiya gikan kaniya.
Though you grind a fool in a mortar with a pestle along with grain, yet his foolishness will not be removed from him.
23 Magmasingkamoton ka sa pagkahibalo sa kahimtang sa imong mga panon sa carnero, Ug tan-awa pag-ayo ang imong kahayupan:
Know well the state of your flocks, and pay attention to your herds,
24 Kay ang mga bahandi dili magapadayon; Ug ang purongpurong molungtad ba sa tibook mga kaliwatan?
for riches are not forever, nor does the crown endure to all generations.
25 Ang kumpay ginadala, ug ang udlot sa mga balili nanagpanggitib, Ug ang mga utanon sa kabukiran ginahipos.
The hay is removed, and the new growth appears, the grasses of the hills are gathered in.
26 Ang mga nating carnero alang sa imong saput, Ug ang mga kanding mao ang bili sa uma;
The lambs are for your clothing, and the goats are the price of a field.
27 Ug adunay gatas sa kanding nga igo alang sa imong pagkaon, alang sa pagkaon sa imong panimalay, Ug kabuhian nga alang sa imong kadalagahan.
There will be plenty of goats’ milk for your food, for your family’s food, and for the nourishment of your servant girls.
