Panultihon 27
1 Ayaw pagpagarbo sa imong kaugalingon mahitungod sa kaugmaon; Kay ikaw wala mahibalo kong unsay madala sa usa ka adlaw.
Boast not thyself of to morrow; for thou knowest not what a day may bring forth.
2 Padayega ang laing tawo mahitungod kanimo, ug dili ang imong kaugalingon nga baba; Ang usa ka dumuloong, ug dili ang imong kaugalingong mga ngabil.
Let another man praise thee, and not thy own mouth; a stranger, and not thy own lips.
3 Ang usa ka bato mabug-at, ug ang balas maugdang; Apan ang kagul-anan sa usa ka buang labing mabug-at pa kay sa duruha.
A stone is heavy, and the sand weighty; but a fool’s wrath is heavier than both.
4 Ang kasuko dagmalan, ug ang kaligutgut makapalumos; Apan kinsa ba ang makaasdang sa atubangan sa pangabugho?
Wrath is cruel, and anger is outrageous; but who is able to stand before envy?
5 Maayo pa ang pagbadlong sa dayag Kay sa gugma nga tinago.
Open rebuke is better than secret love.
6 Matinumanon ang mga samad sa usa ka higala; Apan ang mga halok sa usa ka kaaway malimbongon.
Faithful are the wounds of a friend; but the kisses of an enemy are deceitful.
7 Ang busog nga kalag ginaluod sa udlan; Apan alang sa gigutom nga kalag ang tagsatagsa ka mapait nga butang maoy matam-is.
The full soul loatheth an honeycomb; but to the hungry soul every bitter thing is sweet.
8 Maingon sa usa ka langgam nga nagasaagsaag gikan sa iyang salag, Ingon niana ang usa ka tawo nga nagalibud-suroy gikan sa iyang dapit.
As a bird that wandereth from her nest, so is a man that wandereth from his place.
9 Ang lana ug ang pahumot nagalipay sa kasingkasing; Ingon niana ang katam-is sa higala sa usa ka tawo nga nahiabut uban ang kinasingkasing nga pagtambag.
Ointment and perfume rejoice the heart: so doth the sweetness of a man’s friend by hearty counsel.
10 Ang imong kaugalingon nga higala, ug ang higala sa imong amahan, ayaw pagtalikdi; Ug ayaw pag-adto sa balay sa imong igsoon sa adlaw sa imong kalisdanan: Maayo pa ang usa ka isigkatawo nga haduol kay sa usa ka igsoon nga atua sa halayo.
Thy own friend, and thy father’s friend, forsake not; neither go into thy brother’s house in the day of thy calamity: for better is a neighbour that is near than a brother far off.
11 Anak ko, magmaalamon ka, ug lipaya ang akong kasingkasing, Aron matubag ko siya nga nagatamay kanako.
My son, be wise, and make my heart glad, that I may answer him that reproacheth me.
12 Ang usa ka buotan nga tawo makakita sa dautan, ug magatago sa iyang kaugalingon; Apan ang walay-pagtagad nagapadayon, ug nagaantus tungod niini.
A prudent man foreseeth the evil, and hideth himself; but the simple pass on, and are punished.
13 Kuhaa ang iyang panapton nga maoy pasalig sa usa ka dumuloong; Ug ibutang siya sa saad nga maoy pasalig alang sa usa ka lumalangyaw nga babaye.
Take his garment that is surety for a stranger, and take a pledge of him for adulteress.
14 Siya nga manalangin sa usa ka higala uban sa usa ka makusog nga tingog, sa pagbangon sayo sa kabuntagon, Kini pagaisipon nga usa ka panghimaraut alang kaniya.
He that blesseth his friend with a loud voice, rising early in the morning, it shall be counted a curse to him.
15 Ang kanunay nga pagtulo sa adlaw sa ting-ulan Ug ang usa ka makig-awayon nga babaye managsama:
A continual dropping in a very rainy day and a contentious woman are alike.
16 Siya nga magapugong kaniya nagapugong sa hangin; Ug sa iyang toong kamot gikahibalag ang lana.
Whoever hideth her hideth the wind, and the ointment of his right hand, which betrayeth itself.
17 Ang puthaw magapahait sa puthaw; Ingon niana ang usa ka tawo magapahait sa panagway sa iyang higala.
Iron sharpeneth iron; so a man sharpeneth the countenance of his friend.
18 Bisan kinsa nga magabantay sa higuera magakaon sa bunga niana; Ug kadtong magatahud sa iyang agalon pagapasidunggan.
He that keepeth the fig tree shall eat the fruit of it: so he that waiteth on his master shall be honoured.
19 Ingon nga ang tubign magapakita sa nawong ug nawong, Busa ang kasingkasing sa tawo ngadto sa tawo.
As in water face answereth to face, so the heart of man to man.
20 Ang Sheol ug ang Abaddon dili gayud matagbaw; Ug ang mga mata sa tawo dili gayud matagbaw. (Sheol h7585)
Hell and destruction are never full; so the eyes of man are never satisfied. (Sheol h7585)
21 Ang tunawan nga kolon alang sa salapi, ug ang hasohasan alang sa bulawan; Ug ang usa ka tawo pagaulayon tungod sa iyang pagdayeg.
As the refining pot for silver, and the furnace for gold; so is a man to his praise.
22 Bisan pa ikaw magadugmok sa usa ka buang sa usa ka lusong pinaagi sa usa ka alho lakip sa linubok nga trigo, Apan ang iyang binuang dili gayud mobiya gikan kaniya.
Though thou shouldest crush a fool in a mortar among grain with a pestle, yet his foolishness will not depart from him.
23 Magmasingkamoton ka sa pagkahibalo sa kahimtang sa imong mga panon sa carnero, Ug tan-awa pag-ayo ang imong kahayupan:
Be thou diligent to know the state of thy flocks, and look well to thy herds.
24 Kay ang mga bahandi dili magapadayon; Ug ang purongpurong molungtad ba sa tibook mga kaliwatan?
For riches are not for ever: and doth the crown endure to every generation?
25 Ang kumpay ginadala, ug ang udlot sa mga balili nanagpanggitib, Ug ang mga utanon sa kabukiran ginahipos.
The plant appeareth, and the tender grass showeth itself, and herbs of the mountains are gathered.
26 Ang mga nating carnero alang sa imong saput, Ug ang mga kanding mao ang bili sa uma;
The lambs are for thy clothing, and the goats are the price of the field.
27 Ug adunay gatas sa kanding nga igo alang sa imong pagkaon, alang sa pagkaon sa imong panimalay, Ug kabuhian nga alang sa imong kadalagahan.
And thou shalt have goats’ milk enough for thy food, for the food of thy household, and for maintenance for thy maidens.
