Panultihon 27
1 Ayaw pagpagarbo sa imong kaugalingon mahitungod sa kaugmaon; Kay ikaw wala mahibalo kong unsay madala sa usa ka adlaw.
Make no boast for thyself of the coming day; for thou knowest not what a day may bring forth.
2 Padayega ang laing tawo mahitungod kanimo, ug dili ang imong kaugalingon nga baba; Ang usa ka dumuloong, ug dili ang imong kaugalingong mga ngabil.
Let another man praise thee, and not thy own mouth; a stranger, and not thy own lips.
3 Ang usa ka bato mabug-at, ug ang balas maugdang; Apan ang kagul-anan sa usa ka buang labing mabug-at pa kay sa duruha.
A stone hath heaviness, and the sand, weight; but a fool's wrath is heavier than both of them.
4 Ang kasuko dagmalan, ug ang kaligutgut makapalumos; Apan kinsa ba ang makaasdang sa atubangan sa pangabugho?
Fury hath its cruelty, and anger its overwhelming power; but who is able to stand before jealousy?
5 Maayo pa ang pagbadlong sa dayag Kay sa gugma nga tinago.
Better is open reproof than concealed love.
6 Matinumanon ang mga samad sa usa ka higala; Apan ang mga halok sa usa ka kaaway malimbongon.
Faithful are the wounds of a friend; but deceptive are the kisses of an enemy.
7 Ang busog nga kalag ginaluod sa udlan; Apan alang sa gigutom nga kalag ang tagsatagsa ka mapait nga butang maoy matam-is.
The satisfied soul treadeth under foot fine honey; but to the hungry soul every bitter thing is sweet.
8 Maingon sa usa ka langgam nga nagasaagsaag gikan sa iyang salag, Ingon niana ang usa ka tawo nga nagalibud-suroy gikan sa iyang dapit.
As a bird that wandereth away from her nest, so is a man that wandereth away from his place.
9 Ang lana ug ang pahumot nagalipay sa kasingkasing; Ingon niana ang katam-is sa higala sa usa ka tawo nga nahiabut uban ang kinasingkasing nga pagtambag.
Oil and perfume cause the heart to rejoice, and so do the sweet words of a friend more than one's own counsel.
10 Ang imong kaugalingon nga higala, ug ang higala sa imong amahan, ayaw pagtalikdi; Ug ayaw pag-adto sa balay sa imong igsoon sa adlaw sa imong kalisdanan: Maayo pa ang usa ka isigkatawo nga haduol kay sa usa ka igsoon nga atua sa halayo.
Thy own friend, and thy father's friend, thou must not forsake; but into thy brother's house enter not on the day of thy calamity: better is a near neighbor than a distant brother.
11 Anak ko, magmaalamon ka, ug lipaya ang akong kasingkasing, Aron matubag ko siya nga nagatamay kanako.
Become wise, my son, and cause my heart to rejoice, that I may give an answer to him that reproacheth me.
12 Ang usa ka buotan nga tawo makakita sa dautan, ug magatago sa iyang kaugalingon; Apan ang walay-pagtagad nagapadayon, ug nagaantus tungod niini.
The prudent foreseeth the evil, and hideth himself; but the simple pass on, and are punished.
13 Kuhaa ang iyang panapton nga maoy pasalig sa usa ka dumuloong; Ug ibutang siya sa saad nga maoy pasalig alang sa usa ka lumalangyaw nga babaye.
Take his garment, for he became surety for a stranger; and on account of an alien woman take a pledge of him.
14 Siya nga manalangin sa usa ka higala uban sa usa ka makusog nga tingog, sa pagbangon sayo sa kabuntagon, Kini pagaisipon nga usa ka panghimaraut alang kaniya.
When one saluteth his friend with a loud voice, when rising early in the morning, it will be counted a curse to him.
15 Ang kanunay nga pagtulo sa adlaw sa ting-ulan Ug ang usa ka makig-awayon nga babaye managsama:
A continual dropping on a very rainy day and a contentious woman are alike.
16 Siya nga magapugong kaniya nagapugong sa hangin; Ug sa iyang toong kamot gikahibalag ang lana.
He that would conceal her might conceal the wind, and as [fragrant] oil on his right hand, which would betray itself.
17 Ang puthaw magapahait sa puthaw; Ingon niana ang usa ka tawo magapahait sa panagway sa iyang higala.
Iron is sharpened by iron: so doth a man sharpen himself on the countenance of his friend.
18 Bisan kinsa nga magabantay sa higuera magakaon sa bunga niana; Ug kadtong magatahud sa iyang agalon pagapasidunggan.
Whoso guardeth the fig-tree will eat its fruit: so he that watcheth over his master will be honored.
19 Ingon nga ang tubign magapakita sa nawong ug nawong, Busa ang kasingkasing sa tawo ngadto sa tawo.
As the water [showeth] to the face the [reflected] face: so doth the heart of man show itself to man.
20 Ang Sheol ug ang Abaddon dili gayud matagbaw; Ug ang mga mata sa tawo dili gayud matagbaw. (Sheol h7585)
The nether world and the place of corruption are never satisfied: so are the eyes of man never satisfied. (Sheol h7585)
21 Ang tunawan nga kolon alang sa salapi, ug ang hasohasan alang sa bulawan; Ug ang usa ka tawo pagaulayon tungod sa iyang pagdayeg.
[As] the fining-pot is for silver, and the furnace for gold: so is a man [proved] according to his praise.
22 Bisan pa ikaw magadugmok sa usa ka buang sa usa ka lusong pinaagi sa usa ka alho lakip sa linubok nga trigo, Apan ang iyang binuang dili gayud mobiya gikan kaniya.
Though thou shouldst pound the fool in a mortar, in the midst of grains of wheat with a pestle: still would his folly not depart from him.
23 Magmasingkamoton ka sa pagkahibalo sa kahimtang sa imong mga panon sa carnero, Ug tan-awa pag-ayo ang imong kahayupan:
Endeavor to know well the appearance of thy flocks, direct thy attention to thy herds;
24 Kay ang mga bahandi dili magapadayon; Ug ang purongpurong molungtad ba sa tibook mga kaliwatan?
For property endureth not for ever, nor doth the crown remain for all generations.
25 Ang kumpay ginadala, ug ang udlot sa mga balili nanagpanggitib, Ug ang mga utanon sa kabukiran ginahipos.
When the grass is past, young verdure showeth itself, and then are gathered the herbs of the mountains.
26 Ang mga nating carnero alang sa imong saput, Ug ang mga kanding mao ang bili sa uma;
The sheep are for thy clothing, and he-goats are the purchase-price of a field.
27 Ug adunay gatas sa kanding nga igo alang sa imong pagkaon, alang sa pagkaon sa imong panimalay, Ug kabuhian nga alang sa imong kadalagahan.
And thou wilt have enough of goats' milk for thy food, for the food of thy household, and the support for thy maidens.
