Panultihon 27
1 Ayaw pagpagarbo sa imong kaugalingon mahitungod sa kaugmaon; Kay ikaw wala mahibalo kong unsay madala sa usa ka adlaw.
Do not boast about tomorrow, for you do not know what the future day may bring.
2 Padayega ang laing tawo mahitungod kanimo, ug dili ang imong kaugalingon nga baba; Ang usa ka dumuloong, ug dili ang imong kaugalingong mga ngabil.
Let another praise you, and not your own mouth: an outsider, and not your own lips.
3 Ang usa ka bato mabug-at, ug ang balas maugdang; Apan ang kagul-anan sa usa ka buang labing mabug-at pa kay sa duruha.
A stone is weighty, and sand is burdensome; but the wrath of the foolish is heavier than both.
4 Ang kasuko dagmalan, ug ang kaligutgut makapalumos; Apan kinsa ba ang makaasdang sa atubangan sa pangabugho?
Anger holds no mercy, nor does fury when it erupts. And who can bear the assault of one who has been provoked?
5 Maayo pa ang pagbadlong sa dayag Kay sa gugma nga tinago.
An open rebuke is better than hidden love.
6 Matinumanon ang mga samad sa usa ka higala; Apan ang mga halok sa usa ka kaaway malimbongon.
The wounds of a loved one are better than the deceitful kisses of a hateful one.
7 Ang busog nga kalag ginaluod sa udlan; Apan alang sa gigutom nga kalag ang tagsatagsa ka mapait nga butang maoy matam-is.
A sated soul will trample the honeycomb. And a hungry soul will accept even bitter in place of sweet.
8 Maingon sa usa ka langgam nga nagasaagsaag gikan sa iyang salag, Ingon niana ang usa ka tawo nga nagalibud-suroy gikan sa iyang dapit.
Just like a bird migrating from her nest, so also is a man who abandons his place.
9 Ang lana ug ang pahumot nagalipay sa kasingkasing; Ingon niana ang katam-is sa higala sa usa ka tawo nga nahiabut uban ang kinasingkasing nga pagtambag.
Ointment and various perfumes delight the heart. And the good advice of a friend is sweet to the soul.
10 Ang imong kaugalingon nga higala, ug ang higala sa imong amahan, ayaw pagtalikdi; Ug ayaw pag-adto sa balay sa imong igsoon sa adlaw sa imong kalisdanan: Maayo pa ang usa ka isigkatawo nga haduol kay sa usa ka igsoon nga atua sa halayo.
Do not dismiss your friend or your father’s friend. And do not enter your brother’s house in the day of your affliction. A close neighbor is better than a distant brother.
11 Anak ko, magmaalamon ka, ug lipaya ang akong kasingkasing, Aron matubag ko siya nga nagatamay kanako.
My son, study wisdom, and rejoice my heart, so that you may be able to respond to the one who reproaches.
12 Ang usa ka buotan nga tawo makakita sa dautan, ug magatago sa iyang kaugalingon; Apan ang walay-pagtagad nagapadayon, ug nagaantus tungod niini.
The discerning man, seeing evil, hides himself. The little ones, continuing on, sustain losses.
13 Kuhaa ang iyang panapton nga maoy pasalig sa usa ka dumuloong; Ug ibutang siya sa saad nga maoy pasalig alang sa usa ka lumalangyaw nga babaye.
Take away the garment of him who has vouched for an outsider. And take a pledge from him on behalf of foreigners.
14 Siya nga manalangin sa usa ka higala uban sa usa ka makusog nga tingog, sa pagbangon sayo sa kabuntagon, Kini pagaisipon nga usa ka panghimaraut alang kaniya.
Whoever blesses his neighbor with a grand voice, rising in the night, shall be like one who curses.
15 Ang kanunay nga pagtulo sa adlaw sa ting-ulan Ug ang usa ka makig-awayon nga babaye managsama:
A roof leaking on a cold day, and an argumentative woman, are comparable.
16 Siya nga magapugong kaniya nagapugong sa hangin; Ug sa iyang toong kamot gikahibalag ang lana.
He who would restrain her, he is like one who would grasp the wind, or who would gather together oil with his right hand.
17 Ang puthaw magapahait sa puthaw; Ingon niana ang usa ka tawo magapahait sa panagway sa iyang higala.
Iron sharpens iron, and a man sharpens the countenance of his friend.
18 Bisan kinsa nga magabantay sa higuera magakaon sa bunga niana; Ug kadtong magatahud sa iyang agalon pagapasidunggan.
Whoever maintains the fig tree shall eat its fruit. And whoever is the keeper of his master shall be glorified.
19 Ingon nga ang tubign magapakita sa nawong ug nawong, Busa ang kasingkasing sa tawo ngadto sa tawo.
In the manner of faces looking into shining water, so are the hearts of men made manifest to the prudent.
20 Ang Sheol ug ang Abaddon dili gayud matagbaw; Ug ang mga mata sa tawo dili gayud matagbaw. (Sheol h7585)
Hell and perdition are never filled; similarly the eyes of men are insatiable. (Sheol h7585)
21 Ang tunawan nga kolon alang sa salapi, ug ang hasohasan alang sa bulawan; Ug ang usa ka tawo pagaulayon tungod sa iyang pagdayeg.
In the manner of silver being tested in the refinery, and gold in the furnace, so also is a man tested by the mouth of one who praises. The heart of the iniquitous inquires after evils, but the heart of the righteous inquires after knowledge.
22 Bisan pa ikaw magadugmok sa usa ka buang sa usa ka lusong pinaagi sa usa ka alho lakip sa linubok nga trigo, Apan ang iyang binuang dili gayud mobiya gikan kaniya.
Even if you were to crush the foolish with a mortar, as when a pestle strikes over pearled barley, his foolishness would not be taken from him.
23 Magmasingkamoton ka sa pagkahibalo sa kahimtang sa imong mga panon sa carnero, Ug tan-awa pag-ayo ang imong kahayupan:
Be diligent to know the countenance of your cattle, and consider your own flocks,
24 Kay ang mga bahandi dili magapadayon; Ug ang purongpurong molungtad ba sa tibook mga kaliwatan?
for you will not always hold this power. But a crown shall be awarded from generation to generation.
25 Ang kumpay ginadala, ug ang udlot sa mga balili nanagpanggitib, Ug ang mga utanon sa kabukiran ginahipos.
The meadows are open, and the green plants have appeared, and the hay has been collected from the mountains.
26 Ang mga nating carnero alang sa imong saput, Ug ang mga kanding mao ang bili sa uma;
Lambs are for your clothing, and goats are for the price of a field.
27 Ug adunay gatas sa kanding nga igo alang sa imong pagkaon, alang sa pagkaon sa imong panimalay, Ug kabuhian nga alang sa imong kadalagahan.
Let the milk of goats be sufficient for your food, and for the necessities of your household, and for the provisions of your handmaids.
